Η δημόσια ραδιοτηλεόραση της Βρετανίας βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της. Μια σφοδρή αντιπαράθεση με τον Ντόναλντ Τραμπ έκανε τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ απείλησε τη Δευτέρα με νομική προσφυγή κατά του BBC, λίγες μόλις ώρες μετά την παραίτηση δύο κορυφαίων στελεχών του οργανισμού λόγω κατηγοριών για μεροληψία στην ειδησεογραφική κάλυψη.
Η διαμάχη, την οποία έχουν εκμεταλλευτεί πολιτικές δυνάμεις της βρετανικής δεξιάς αλλά και ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του, έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς η διοίκηση του BBC προετοιμάζεται για έναν δύσκολο γύρο διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση σχετικά με τους κανόνες λειτουργίας του και, κυρίως, για τον τρόπο χρηματοδότησής του. Το αποτέλεσμα αυτών των διαπραγματεύσεων θα καθορίσει εάν ο ιστορικός βρετανικός οργανισμός, που υπήρξε κάποτε «η φωνή μιας αυτοκρατορίας», θα μπορέσει να επιβιώσει με τη σημερινή του μορφή.
Πολιτικές αντιδράσεις και επιθέσεις
Η αντιπολίτευση δεν έχασε χρόνο να ορίσει τους όρους της αντιπαράθεσης.
«Η απομάκρυνση δύο στελεχών δεν εξαλείφει τα πολιτισμικά προβλήματα που βρίσκονται βαθιά ριζωμένα στο BBC εδώ και πολλές, πολλές δεκαετίες», δήλωσε ο Νάιτζελ Φαράτζ, σύμμαχος του Τραμπ και ηγέτης του κόμματος Reform UK, το οποίο προηγείται στις δημοσκοπήσεις και ενδέχεται να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση.
Στο στόχαστρό του βρέθηκε και το χρηματοδοτικό μοντέλο του BBC, το οποίο βασίζεται σε ετήσιο τέλος που καταβάλλουν τα νοικοκυριά. «Αυτό δεν αφορά τον Τραμπ, ο Τραμπ είναι απλώς η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ύστερα από εβδομάδες, μήνες και, στην πραγματικότητα, δεκαετίες», είπε ο Φαράτζ.
Οι Βρετανοί φιλελεύθεροι βρέθηκαν στο μέσο της αντιπαράθεσης. Ο αρχηγός των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, Εντ Ντέιβι, απηύθυνε επιστολή προς τον πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, την αρχηγό των Συντηρητικών Κέμι Μπάντενοχ και τον Φαράτζ, καλώντας τους να υπερασπιστούν το BBC, με το μήνυμα: «Το BBC ανήκει στη Βρετανία, όχι στον Τραμπ».
Το υπόμνημα που προκάλεσε την κρίση
Η νέα κρίση ξέσπασε την προηγούμενη εβδομάδα, όταν η εφημερίδα Telegraph δημοσίευσε υπόμνημα του Μάικλ Πρέσκοτ, πρώην συμβούλου προτύπων του BBC, το οποίο κατέγραφε σειρά υποτιθέμενων αστοχιών στο περιεχόμενο του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένης της κάλυψης θεμάτων που αφορούν τα διεμφυλικά άτομα, τον πόλεμο στη Γάζα και την προεδρία του Τραμπ.
Η πιο σοβαρή κατηγορία αφορούσε ρεπορτάζ της εκπομπής Panorama, το οποίο φέρεται να είχε μονταριστεί επιλεκτικά, ώστε να φαίνεται πως ο Αμερικανός πρόεδρος, τον Ιανουάριο του 2021, κάλεσε το πλήθος να «πάει στο Καπιτώλιο και να πολεμήσει σαν την κόλαση». Στην πραγματικότητα, οι φράσεις προέρχονταν από διαφορετικά σημεία της ομιλίας του, σχεδόν μία ώρα μακριά μεταξύ τους, ενώ είχε παραλειφθεί το απόσπασμα όπου ο Τραμπ ζητούσε από τους υποστηρικτές του «να διαδηλώσουν ειρηνικά και πατριωτικά».
Το BBC έχει δεχτεί διαχρονικά κατηγορίες από όλες τις πολιτικές πλευρές ότι δεν τηρεί τον ιδρυτικό του χάρτη, ο οποίος προβλέπει ουδετερότητα και αποφυγή μεροληψίας. Ωστόσο, τη Δευτέρα, ο πρόεδρος του BBC Σαμίρ Σα, παραδέχτηκε δημόσια το λάθος, κάνοντας λόγο για «σφάλμα κρίσης» και εκφράζοντας συγγνώμη.
Το ζήτημα της χρηματοδότησης
Σύμφωνα με τον βασιλικό του χάρτη, το BBC χρηματοδοτείται από το τέλος τηλεθέασης, το οποίο υποχρεούται να πληρώνει κάθε νοικοκυριό που παρακολουθεί ή καταγράφει τηλεοπτικό περιεχόμενο ή χρησιμοποιεί την πλατφόρμα BBC iPlayer, όπως αναφέρει το Politico.
Ο τρέχων χάρτης ξεκίνησε το 2017 και ισχύει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2027. Οι διαπραγματεύσεις για την ανανέωσή του βρίσκονται στα αρχικά στάδια, ωστόσο πηγές αναφέρουν ότι το κύριο ζήτημα θα είναι η χρηματοδότηση, ειδικά σε μια περίοδο αυξημένων φόρων.
Η υπουργός Πολιτισμού, Λίσα Νάντι, που ηγείται της διαδικασίας ανανέωσης, δήλωσε τον Ιανουάριο πως εξετάζει «ριζοσπαστικά» εναλλακτικά μοντέλα, χωρίς να αποκλείει τη μετάβαση σε συνδρομητικό σύστημα.
Ο Φαράτζ, διαχρονικός επικριτής του τέλους τηλεθέασης, προειδοποίησε πως, αν το BBC «δεν συνέλθει», εκατομμύρια Βρετανοί «θα αρνηθούν να πληρώσουν». Ο ίδιος, ως παρουσιαστής του δεξιού καναλιού GB News, έχει εμπορικό συμφέρον στον χώρο της ιδιωτικής ενημέρωσης. Η εκπρόσωπος Τύπου του Τραμπ, Καρολάιν Λέβιτ, υποστήριξε το δίκτυο GB News μέσω ανάρτησης στην πλατφόρμα X, γράφοντας: «Το BBC πεθαίνει, γιατί είναι ψευδές αντι-Τραμπ μέσο. Όλοι πρέπει να βλέπουν GB News!»
Ο σκιώδης υπουργός Πολιτισμού των Συντηρητικών, Νάιτζελ Χάντλστον, προειδοποίησε: «Το BBC πρέπει να εξετάσει σοβαρά γιατί όλο και περισσότεροι πολίτες αρνούνται να πληρώσουν το τέλος, είτε γιατί δεν το θεωρούν αξιόπιστο, είτε γιατί διαφωνούν με το περιεχόμενο».
Ο πρώην υπουργός Πολιτισμού, Τζον Γουίτινγκντεϊλ, που συμμετείχε στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, τόνισε ωστόσο ότι η χρηματοδότηση είναι «εντελώς διαφορετικό ζήτημα». «Το πώς πληρώνεται το BBC πρέπει να παραμείνει ανεξάρτητο από ζητήματα συντακτικής πολιτικής, διότι η ανεξαρτησία του είναι θεμελιώδης αρχή», είπε χαρακτηριστικά.
Η Ντάουνινγκ Στριτ προσπάθησε να υποβαθμίσει τη διαμάχη, υπογραμμίζοντας ότι δεν θεωρεί το BBC μεροληπτικό και αναγνωρίζοντας τον «ζωτικό του ρόλο» σε μια εποχή παραπληροφόρησης.
Η ισορροπία μεταξύ κριτικής και επιρροής
Τόσο οι Συντηρητικοί όσο και το κόμμα Reform επιμένουν πως δεν επιδιώκουν την κατάργηση του BBC. «Υπάρχει μέλλον για το BBC, γιατί διαθέτει ένα ισχυρό παγκόσμιο brand. Όμως, για να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του κοινού, πρέπει να τηρεί με σεβασμό τις υποχρεώσεις αμεροληψίας και τις δημοσιογραφικές του αρχές», δήλωσε ο Χάντλστον.
Ένα από τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της συνέχισης της χρηματοδότησης του BBC είναι ο ρόλος του στην «ήπια ισχύ» της Βρετανίας, μέσω υπηρεσιών όπως το BBC World Service, που μεταδίδει ειδήσεις σε περισσότερες από 40 γλώσσες. Παράλληλα όμως, ο οργανισμός έχει προβεί σε περικοπές προσωπικού, προσπαθώντας να εξοικονομήσει πόρους.
Ο Συντηρητικός βουλευτής, Τζούλιαν Σμιθ, εξέφρασε τη λύπη του που οι διοικήσεις του BBC ασχολήθηκαν περισσότερο με εσωτερικά σκάνδαλα και εταιρικά ζητήματα, παραμελώντας τη στρατηγική ενίσχυση της διεθνούς του επιρροής.
«Αυτό έχει στοιχίσει στη δυνατότητα του BBC να παρουσιάζει στην κυβέρνηση το επιχείρημα για την αξία και την παγκόσμια εμβέλειά του», ανέφερε.
Ο Γουίτινγκντεϊλ κατέληξε: «Χρειαζόμαστε το BBC. Είναι ένας εξαιρετικά ποιοτικός οργανισμός. Η φήμη του αποτελεί το μεγαλύτερό του κεφάλαιο και γι’ αυτό οι αποκαλύψεις αυτές είναι τόσο επιζήμιες. Θέλω το BBC να συνεχίσει να αποτελεί φάρο αλήθειας και αξιοπιστίας, κάτι που όμως υπονομεύεται από τέτοια περιστατικά».
