Το «διάβασμα του μυαλού» συχνά ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία. Ωστόσο, μια νέα μελέτη δείχνει ότι ίσως αρκεί ένα απλό βίντεο με διακριτικές κινήσεις του προσώπου, για να γίνει πραγματικότητα.
Ερευνητές στο Ίδρυμα Champalimaud στην Πορτογαλία ανακάλυψαν ότι οι κινήσεις του προσώπου των ποντικιών αποκαλύπτουν τις εσωτερικές τους διεργασίες σκέψης. Το εύρημα αυτό θα μπορούσε να ανοίξει έναν μη επεμβατικό τρόπο μελέτης της εγκεφαλικής δραστηριότητας, ενώ ταυτόχρονα εγείρει νέες ανησυχίες για την ιδιωτικότητα.
Σε προηγούμενη έρευνα, η ομάδα είχε στήσει έναν γρίφο για τα ποντίκια. Τα ζώα έπρεπε να καταλάβουν ποιο από τα δύο ποτήρια νερού παρείχε το γλυκό ποτό. Δεδομένου ότι η ανταμοιβή άλλαζε μεταξύ των ποτηριών, τα ποντίκια έπρεπε να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους για να πετύχουν το σωστό.
«Ξέραμε ότι τα ποντίκια μπορούν να λύσουν αυτή την εργασία χρησιμοποιώντας διαφορετικές στρατηγικές, και μπορούσαμε να εντοπίσουμε ποια στρατηγική χρησιμοποιούσαν βάσει της συμπεριφοράς τους», δήλωσε η συγγραφέας της μελέτης Fanny Cazettes.
Οι ερευνητές ανέμεναν ότι οι νευρώνες θα αντικατόπτριζαν μόνο την ενεργή στρατηγική. Αντ’ αυτού, διαπίστωσαν ότι όλες οι στρατηγικές αντιπροσωπεύονταν ταυτόχρονα στον εγκέφαλο, ανεξαρτήτως της επιλογής που γινόταν.
Αυτό προκάλεσε ένα νέο ερώτημα: θα μπορούσαν αυτές οι στρατηγικές να εμφανίζονται και στα πρόσωπα των ζώων;
Τα πρόσωπα καθρεφτίζουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου
Η ομάδα κατέγραψε τόσο τις κινήσεις του προσώπου όσο και τη δραστηριότητα του εγκεφάλου και στη συνέχεια ανέλυσε τα δεδομένα με μηχανική μάθηση. Τα αποτελέσματα τους εξέπληξαν. Οι λεπτές ενδείξεις του προσώπου αποδείχθηκαν τόσο ενημερωτικές όσο και οι νευρώνες.
«Προς μεγάλη μας έκπληξη, διαπιστώσαμε ότι μπορούμε να αποκτήσουμε τόσες πληροφορίες για το τι «σκέφτεται» το ποντίκι όσο και καταγράφοντας τη δραστηριότητα δεκάδων νευρώνων», δήλωσε ο Zachary Mainen, κύριος ερευνητής στο Ίδρυμα Champalimaud.
«Η δυνατότητα πρόσβασης σε περιεχόμενο που κρύβεται στον νου μπορεί να δώσει σημαντική ώθηση στην έρευνα του εγκεφάλου».
Ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν η συνέπεια μεταξύ των ζώων. «Παρόμοια μοτίβα προσώπου αντιπροσώπευαν τις ίδιες στρατηγικές σε διαφορετικά ποντίκια», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Davide Reato.
Προοπτικές και ανησυχίες για την ιδιωτικότητα
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, η μελέτη προσφέρει έναν τρόπο μελέτης της λειτουργίας του εγκεφάλου χωρίς επεμβατικά εργαλεία.
Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα την υγεία και τις ασθένειες. Ωστόσο, η ευκολία πρόσβασης εγείρει και ηθικά ερωτήματα.
«Η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στο κρυφό περιεχόμενο του νου… υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε κανονισμούς για την προστασία της ψυχικής μας ιδιωτικότητας», σημείωσε ο Mainen.
Ο Alfonso Renart, επίσης κύριος ερευνητής στο Ίδρυμα Champalimaud, τόνισε τις ευρύτερες συνέπειες.
«Η μελέτη μας δείχνει ότι τα βίντεο δεν είναι απλώς αρχεία συμπεριφοράς – μπορούν επίσης να παρέχουν ένα λεπτομερές παράθυρο στη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Παρόλο που αυτό είναι συναρπαστικό από επιστημονική σκοπιά, εγείρει ερωτήματα για την ανάγκη προστασίας της ιδιωτικότητας».
Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι τα βίντεο προσώπου μπορεί να γίνουν ένα ισχυρό επιστημονικό εργαλείο. Ταυτόχρονα, καλούν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εξετάσουν μέτρα προστασίας πριν η τεχνολογία αυτή ξεφύγει από τα εργαστήρια.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Neuroscience.
