Οι ευρωπαϊκές χώρες ευθυγραμμίζονται πίσω από ένα σχέδιο αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους στη φετινή Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Ανώτατοι αξιωματούχοι καταδικάζουν ευρέως τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, και μερικοί έχουν αρχίσει να αποκαλούν τον πόλεμο «γενοκτονία». Ωστόσο, οι δηλώσεις δεν έχουν ακόμα οδηγήσει σε σημαντική δράση, γράφουν οι New York Times σε δημοσίευμα με τον τίτλο: Η Ευρώπη μιλάει πολύ για τη Γάζα, αλλά δυσκολεύεται να δράσει.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρότεινε υψηλότερους δασμούς στα ισραηλινά προϊόντα, αλλά δεν είναι σαφές αν αυτό θα υλοποιηθεί. Άλλες προσπάθειες να τιμωρηθεί η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου έχουν σταματήσει λόγω αντιστάσεων, κυρίως από τη Γερμανία.
Οι ενέργειες μεμονωμένων χωρών έχουν επίσης αποδειχθεί ανεπαρκείς σε σχέση με τα λόγια τους. Οι προσπάθειες για αποστολή βοήθειας στη Γάζα ήταν περιορισμένες, ενώ η πείνα πλήττει την περιοχή. Οι χώρες δέχονται επίσης μόνο έναν περιορισμένο αριθμό αιτούντων άσυλο από τη Γάζα, με τη μετανάστευση να αποτελεί συχνά πολιτικό ζήτημα στο εσωτερικό τους.
Το Βέλγιο έχει περισσότερους Παλαιστίνιους αιτούντες άσυλο από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, πιθανώς λόγω των σχετικά φιλελεύθερων πολιτικών μετανάστευσης και της μεγάλης υπάρχουσας παλαιστινιακής κοινότητας. Ακόμα κι εκεί, όμως, η αίτηση για άσυλο μπορεί να είναι δύσκολη. Πολλοί φέτος έχουν απορριφθεί. Ενώ το Βέλγιο απομακρύνει τους πολίτες του και τα μέλη των οικογενειών από τη Γάζα, έκλεισε τη λίστα εκκένωσης, η οποία τον Απρίλιο αριθμούσε περίπου 500 άτομα.
Για τους πολιτικούς, το ερώτημα είναι αν η Ευρώπη θα μετατρέψει τα λόγια καταδίκης και ανησυχίας σε ουσιαστική δράση. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη έχει αρχίσει να γυρνά εναντίον της ισραηλινής στρατιωτικής δράσης, γράφουν οι NYT, αλλά οι μακροχρόνιες συμμαχίες και οι σύνθετες πολιτικές ιστορίες κρατούν χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία από το να υποστηρίξουν σημαντικά μέτρα.
«Δεν έχω δει ποτέ τέτοια διεθνή δυναμική να χτίζεται τόσο γρήγορα, οπότε νομίζω ότι υπάρχει πραγματική ευκαιρία», δήλωσε η Κριστίνα Κάους, αναπληρώτρια διευθύντρια του German Marshall Fund South, ενός think tank για διεθνείς σχέσεις. «Αλλά θα πρέπει να δούμε ποιες συγκεκριμένες δεσμεύσεις θα προκύψουν πέρα από τα λόγια».
Το Λουξεμβούργο ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι θα ακολουθήσει το Βέλγιο, τη Βρετανία και άλλες χώρες στην αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους στη συνάντηση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, μια πρωτοβουλία υπό την ηγεσία του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν για αύξηση της πίεσης στο Ισραήλ. Την προηγούμενη Τρίτη, μια επιτροπή του ΟΗΕ που ερευνά τον πόλεμο στη Γάζα δήλωσε ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων, θέμα που αναμένεται να είναι κεντρικό στη συνάντηση. Το Ισραήλ χαρακτηρίζει την κατηγορία «διαστρεβλωμένη και ψευδή».
Κάποιες μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναλάβει πιο συγκεκριμένες ενέργειες. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ δεσμεύτηκε πρόσφατα για μόνιμο εμπάργκο πώλησης όπλων και πυρομαχικών στο Ισραήλ, μετά την ακύρωση μιας σύμβασης 700 εκατ. ευρώ για αγορά εκτοξευτών ρουκετών. Το Βέλγιο ανακοίνωσε πρόσφατα σχέδια απαγόρευσης εισαγωγών από ισραηλινές αποικίες στη Δυτική Όχθη.
Ωστόσο, τέτοιες κινήσεις είχαν μικρή επίδραση στην πορεία του πολέμου. Άλλα μέτρα -όπως η βοήθεια για διαφυγή από την περιοχή- είναι πολιτικά πιο δύσκολα.
Μετά τις μεγάλες ροές Σύρων προσφύγων το 2015, που συνέβαλαν στην άνοδο της ακροδεξιάς στη Γερμανία και αλλού, οι χώρες είναι επιφυλακτικές στο να δεχτούν μεγάλους αριθμούς Παλαιστινίων εκτοπισμένων. Αυτό έχει αφήσει πολλούς από τη Γάζα είτε παγιδευμένους στην περιοχή είτε σε αναμονή σε γειτονικές χώρες όπως η Αίγυπτος. Οι χώρες υποστηρίζουν ότι υπάρχουν όρια σε ό,τι μπορούν να κάνουν και ζητούν από την ΕΕ, με την οικονομική και διπλωματική της δύναμη, να ανταποκριθεί. Συνολικά, η Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ και το 2024 κάλυπτε το 32% του συνολικού εμπορίου αγαθών του Ισραήλ.
«Είναι πραγματικά επείγον για την Ευρώπη να δράσει», είπε ο Βέλγος ΥΠΕΞ Μαξίμ Πρεβό σε συνέντευξη αυτόν τον μήνα. «Πολλοί, στην κοινή γνώμη, δεν κατανοούν γιατί η Ευρώπη είναι τόσο διστακτική.»
Ωστόσο, οι προσπάθειες σε επίπεδο ΕΕ δυσκολεύονται να ξεκινήσουν. Όταν η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ εξέτασε φέτος μια συνθήκη που διέπει τις σχέσεις της Ένωσης με το Ισραήλ, βρήκε ενδείξεις ότι το Ισραήλ είχε παραβιάσει τις υποχρεώσεις του για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Μετά από αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ότι οι πολιτικοί ηγέτες της ΕΕ θα μπορούσαν να αποκλείσουν το Ισραήλ από ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης έρευνας, το Horizon Europe. Αλλά ακόμα και αυτό δυσκολεύτηκε να συγκεντρώσει υποστήριξη από τα κράτη-μέλη.
Πάνω από 200 πρώην πρέσβεις και διπλωμάτες της Ένωσης έγραψαν πέρυσι στους ηγέτες της ΕΕ εκφράζοντας τη «βαθιά απογοήτευσή» τους για την αποτυχία πίεσης του Ισραήλ. Τώρα, η Επιτροπή κάνει τη μεγαλύτερη προσπάθειά της μέχρι σήμερα, προσπαθώντας να αναστείλει μέρος της εμπορικής συμφωνίας της Ένωσης με το Ισραήλ, κάτι που θα αφαιρούσε προνόμια δισεκατομμυρίων ευρώ σε εμπόριο.
«Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα έχει ταρακουνήσει τη συνείδηση του κόσμου», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε πρόσφατη ομιλία.
Η πρόταση αποτελεί καταδίκη των ενεργειών του Ισραήλ. Αφού απαιτείται μεγάλη πλειοψηφία -αλλά όχι ομοφωνία- οι αναλυτές λένε ότι είναι πιθανό να γίνει πραγματικότητα, αλλά δεν είναι καθόλου εγγυημένο.
Η Γερμανία ειδικά, με την ιστορία του Ολοκαυτώματος, διστάζει να επικρίνει ανοιχτά το Ισραήλ, σύμφωνα με το δημοσίευμα. Η Ιταλία επίσης ήταν διστακτική. Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μέρτς της Γερμανίας προειδοποίησε ότι η κριτική στο Ισραήλ «αποτελεί όλο και περισσότερο πρόσχημα για διάδοση του μίσους και του αντισημιτισμού». Υποστήριξε ότι η κυβέρνησή του θα αποφασίσει μέχρι την αρχή του επόμενου μήνα αν θα στηρίξει τις προσπάθειες της ΕΕ να τιμωρήσει το Ισραήλ.
Η Κάγια Κάλλας, κορυφαία διπλωμάτης της Ένωσης, σημείωσε ότι η δυσκολία συμφωνίας ενδέχεται να παραμείνει. «Οι πολιτικές γραμμές παραμένουν σε μεγάλο βαθμό όπως ήταν μέχρι τώρα», είπε η Κάλλας.
