Η Βρετανία, η Αυστραλία και ο Καναδάς αναγνώρισαν την Κυριακή το παλαιστινιακό κράτος, προκαλώντας εκνευρισμό στην κυβέρνηση του Ισραήλ που απείλησε από αύξηση των εποικισμών στη Δυτική Όχθη μέχρι και την προσάρτησή της, ενώ ο Νετανιάχου χαρακτήρισε την αναγνώριση «επιβράβευση της τρομοκρατίας» και ξεκαθάρισε πως τέτοιο κράτος δεν πρόκειται να υπάρξει.
Το Τελ Αβίβ και οι σύμμαχοί του χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη κίνηση «πολιτικό θέατρο», ενώ υποστηρικτές των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων υποστηρίζουν πως η τυπική αναγνώριση είναι μόνο το πρώτο βήμα. Την ίδια ώρα τα ισραηλινά στρατεύματα προελαύνουν στη Γάζα και ο αριθμός των νεκρών στη Λωρίδα έχει ξεπεράσει τις 65.000 και επιτροπή του ΟΗΕ έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στην περιοχή.
Οι αναγνωρίσεις που εκνεύρισαν το Τελ Αβίβ
Το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και η Αυστραλία έγιναν οι πρώτες μεγάλες δυτικές οικονομίες που αναγνώρισαν το παλαιστινιακό κράτος. Οι πρωθυπουργοί Κιρ Στάρμερ και Μαρκ Κάρνεϊ ανακοίνωσαν την απόφαση λίγο πριν ξεκινήσει η συζήτηση στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Και άλλες δυτικές χώρες, όπως η Γαλλία και το Βέλγιο, σκοπεύουν να ακολουθήσουν — παρά τις προειδοποιήσεις του Ισραήλ.
Τη Δευτέρα, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ θα πραγματοποιήσει ειδική σύνοδο για τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας, στο πλαίσιο μιας διπλωματικής πρωτοβουλίας υπό τη Γαλλία και τη Σαουδική Αραβία για να προωθηθεί η αναβίωση της λύσης των δύο κρατών — Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι να συνυπάρξουν πλάι-πλάι — ως τη μόνη απάντηση στη διαρκή σύγκρουση.
Σε αυτή τη συνάντηση, αρκετές χώρες έχουν δηλώσει πως θα προστεθούν στους περισσότερους από 145 κράτη μέλη του ΟΗΕ που ήδη αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα.
Οι περισσότερες πρόσφατες ευρωπαϊκές δηλώσεις για την αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους αποτέλεσαν αντίδραση στη συνεχιζόμενη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα, που σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Χαμάς έχει οδηγήσει σε πάνω από 65.000 νεκρούς, ενώ διεθνείς ερευνητές υπολογίζουν τον αριθμό ακόμη μεγαλύτερο. Την περασμένη Δευτέρα, η Ανεξάρτητη Διεθνής Ερευνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη δημοσίευσε έκθεση στην οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα.
Το Ισραήλ και ο βασικός του σύμμαχος, οι ΗΠΑ, έχουν απορρίψει την έκθεση και άλλες παρόμοιες, καταδικάζοντας κάθε σχέδιο αναγνώρισης της Παλαιστίνης ως κράτους, υποστηρίζοντας ότι αυτή η πράξη θα αποτελούσε «επιβράβευση της τρομοκρατίας» — αναφέροντας την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο σχεδόν 1.200 ανθρώπων και προηγήθηκε της ισραηλινής στρατιωτικής επέλασης στη Γάζα. Μόνο «πολιτικό θέατρο»
Ακόμη και υποστηρικτές των Παλαιστινίων επισημαίνουν ότι η αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους δεν αρκεί εάν δεν συνοδευτεί από πρακτικές ενέργειες.
«Τα δυτικά κράτη αγκαλιάζουν συμβολικές κινήσεις, ενώ οι Παλαιστίνιοι μένουν χωρίς δικαιοσύνη ή κρατική υπόσταση, μόνο με ένα διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη διεθνή “παράσταση”», σημείωσε η Ines Abdel Razek, διευθύντρια υποστήριξης του Palestine Institute for Public Diplomacy στη Ραμάλα, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, σε κείμενό της για το παλαιστινιακό think tank Al Shabaka τον Αύγουστο.
Την Τετάρτη, ο αρθρογράφος της Guardian, Owen Jones, έγραψε ότι «κάθε ενέργεια εναντίον του Ισραήλ ήταν επιφανειακή, ώστε να υποβαθμιστούν οι πιέσεις για ουσιαστική δράση από την κοινή γνώμη».
Υπάρχει επίσης ανησυχία για το πώς θα αντιδράσει το Ισραήλ σε ένα νέο κύμα αναγνωρίσεων, ανέφερε ο Richard Gowan, διευθυντής του International Crisis Group στον ΟΗΕ, αυτή την εβδομάδα στο αμερικανικό περιοδικό Just Security.
«Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει μακρά ιστορία αντιπαράθεσης με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη του ΟΗΕ», έγραψε ο Gowan. «Ένα σενάριο που ανησυχεί τους διπλωμάτες είναι ότι ο Νετανιάχου — που δήλωσε πρόσφατα πως “δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος” — ίσως αντιδράσει ανακοινώνοντας σχέδια για επίσημη προσάρτηση μέρους των παλαιστινιακών εδαφών στην ομιλία του».
Πολλοί εκπρόσωποι από τα 125 κράτη μέλη του ΟΗΕ που συμμετείχαν σε συνάντηση στη Νέα Υόρκη υπό τη συμπροεδρία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας τον Ιούλιο δήλωσαν ότι η λύση των δύο κρατών είναι ο μόνος τρόπος για βιώσιμη ειρήνη.
Μπορεί η αναγνώριση να φέρει ειρήνη;
Είναι σαφές ότι μόνο η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους δεν θα σταματήσει τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα.
«Η αναγνώριση είναι εσφαλμένο υποκατάστατο των μποϊκοτάζ και των τιμωρητικών μέτρων που θα έπρεπε να ληφθούν κατά μιας χώρας που διαπράττει γενοκτονία», έγραψε τον Αύγουστο ο αρθρογράφος Gideon Levy στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz. «Η αναγνώριση αποτελεί άδειο ευχολόγιο. Αυτό δεν θα σταματήσει τη γενοκτονία, η οποία δεν θα τερματιστεί χωρίς πρακτικά βήματα από τη διεθνή κοινότητα».
Όπως επισημαίνουν και νομικοί εμπειρογνώμονες, τα ζητήματα είναι ξεχωριστά. Είτε η Παλαιστίνη είναι κράτος είτε όχι, το διεθνές δίκαιο ήδη υποχρεώνει τα υπόλοιπα κράτη να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αποτρέψουν εν εξελίξει γενοκτονία.
Διπλωματική αναβάθμιση
Ό,τι μπορεί να φέρει η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους είναι να ενισχυθεί το αίτημα για κατάπαυση του πυρός μέσα στα υπάρχοντα διεθνή διπλωματικά, γραφειοκρατικά και νομικά πλαίσια.
Στην έκδοση φθινοπώρου 2025 του ακαδημαϊκού περιοδικού The Cairo Review of Global Affairs, ο Αιγύπτιος αναλυτής Omar Auf επισημαίνει ότι Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι είχαν επιχειρήσει να προσχωρήσουν στις Συνθήκες της Γενεύης το 1989, αλλά η Ελβετία είχε απορρίψει το αίτημα επικαλούμενη «αβεβαιότητα» για ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους.
Τον Αύγουστο, η διαμεσολαβήτρια ειρήνης Nomi Bar-Yaacov από το Geneva Centre for Security Policy δήλωσε στη DW ότι η αναγνώριση «δεν αλλάζει κάτι άμεσα, αλλά δίνει στους Παλαιστίνιους πολύ μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ, διότι η διαπραγμάτευση μεταξύ κρατών δεν είναι το ίδιο με μια διαπραγμάτευση ανάμεσα σε κράτος και μια μη αναγνωρισμένη οντότητα».
Η διμερής αναγνώριση μπορεί να θεωρηθεί μορφή διπλωματικής αναβάθμισης. Χώρες που αναγνωρίζουν — όπως η Γαλλία ή το Βέλγιο — πρέπει να επανεξετάσουν τις σχέσεις τους με την Παλαιστίνη αλλά και να αξιολογήσουν τις νομικές τους υποχρεώσεις απέναντί της. Για αυτό και μπορεί να οδηγήσει σε αναθεώρηση σχέσεων με το Ισραήλ, υποστηρίζουν οι αναλυτές.
Ωστόσο, χρειάζεται να συνοδεύεται από πρακτικά βήματα, σύμφωνα με τον Hugh Lovatt, ανώτερο ερευνητή στο πρόγραμμα Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής του European Council on Foreign Relations (ECFR), όπως δήλωσε στη DW. «Η αναγνώριση δεν είναι πολιτική, είναι ένα άνοιγμα. Η πραγματική δουλειά ξεκινάει την επόμενη μέρα», σημείωσε ο Anas Iqtait, λέκτορας στην πολιτική οικονομία της Μέσης Ανατολής στο Australian National University, σε άρθρο του τον Αύγουστο στο Akfar, που εκδίδει το Middle East Council on Global Affairs με έδρα τη Ντόχα.
«Μια σημαντική επαναβεβαίωση»
Είναι γεγονός πως η αναγνώριση είναι κυρίως συμβολική, παραδέχεται ο Lovatt. «Όμως ο συμβολισμός δεν είναι πάντα κακός. Λαμβάνοντας υπόψη ποιες χώρες κάνουν την αναγνώριση — ιδίως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο — πρόκειται για μια σημαντική επαναβεβαίωση των δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των Παλαιστινίων, του δικαιώματος να ζουν ελεύθεροι από κατοχή, του δικαιώματος στην κρατική υπόσταση κλπ.».
Παρ’ όλα αυτά, τα συμβολικά βήματα πρέπει να συνοδεύονται από πρακτικά μέτρα, επισημαίνει. Σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες την Τετάρτη, η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της EE, Kaja Kallas, ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να αυξήσουν τους δασμούς σε ορισμένα ισραηλινά αγαθά και να επιβάλουν κυρώσεις σε εποίκους και δύο ανώτερους ισραηλινούς πολιτικούς. Πρόκειται για μέτρα που έχουν προτείνει προηγουμένως ειδικοί του ECFR. Πηγή στις Βρυξέλλες ανέφερε στη DW ότι η Ιταλία, η οποία έως τώρα αντιδρούσε στη διακοπή της χρηματοδότησης της ΕΕ για την επιστήμη στο Ισραήλ, ίσως σύντομα αναθεωρήσει τη στάση της.
Αυτή την περίοδο προωθούνται παράλληλα πολλές ενέργειες, παρατηρεί ο Lovatt, κάτι που αντανακλά το πόσο έχει μεταβληθεί η κοινή γνώμη σε όλο το πολιτικό φάσμα μετά το 2023. «Η [αναγνώριση] πρέπει να ιδωθεί ως μια πορεία. Ίσως να μην φτάσουμε εκεί αύριο, αλλά η πορεία είναι ξεκάθαρη»».
