Για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, έχει διαχειριστεί εσωτερικές συγκρούσεις, οικονομικές κρίσεις και πολέμους. Ωστόσο, οι πρωτόγνωρες επιθέσεις του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράν αποτελούν σύμφωνα με το CNN τη μεγαλύτερή του πρόκληση ως τώρα.
Το μέγεθος της ζημιάς που υπέστη το καθεστώς του Χαμενεΐ παραμένει αβέβαιο, αλλά η επίθεση έπληξε το κέντρο της εξουσίας του. Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, μια βασική στρατιωτική δύναμη που στηρίζει τα ιδεώδη της Ισλαμικής Επανάστασης, υπέστη απώλειες έμπειρων διοικητών.
Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όπου εμπλουτιζόταν ουράνιο κατάλληλο για όπλα, υπέστησαν σοβαρές ζημιές και βασικοί επιστήμονες που προωθούσαν το πρόγραμμα εξοντώθηκαν. Ταυτόχρονα περιφερειακές ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονταν από το καθεστώς του Χαμενεΐ επλήγησαν σοβαρά από ισραηλινές επιθέσεις.
Το CNN γράφει πως πρόκειται για μια τεράστια δοκιμασία για έναν 86χρονο με επιδεινούμενη υγεία και χωρίς καθορισμένο διάδοχο.
Μάλιστα οι ισραηλινές επιθέσεις ήταν τόσο καταστροφικές, που ο Χαμενεΐ αναγκάστηκε να δώσει τις ομιλίες του κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης βρισκόμενος σε μια άγνωστη τοποθεσία, ενώ δεν συμμετείχε ούτε στα εθνικά μνημόσυνα για τους στρατιωτικούς διοικητές και πυρηνικούς επιστήμονες το προηγούμενο Σάββατο.
Και χρειάστηκαν αρκετές ημέρες μετά την έναρξη της κατάπαυσης του πυρός για να στείλει ο ανώτατος ηγέτης ένα προκλητικό βιντεομήνυμα στον ιρανικό λαό.
«Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έκανε σαφές ότι οι Αμερικανοί θα ικανοποιηθούν μόνο με την πλήρη παράδοση του Ιράν, και τίποτε λιγότερο», δήλωσε ο Χαμενεΐ σε ένα βιντεομήνυμα στον ιρανικό λαό κατά τη διάρκεια του οποίου, όπως ήταν αναμενόμενο, κήρυξε τη νίκη εναντίον του Ισραήλ και των ΗΠΑ.
Με την αβεβαιότητα να περιβάλλει τη διαδοχή του, την κατάσταση του πυρηνικού του προγράμματος και τη δύναμη των αντιπροσώπων του, το CNN εξηγεί πως ο Χαμενεΐ αντιμετωπίζει τώρα μια κρίσιμη επιλογή: να ανασυστήσει το ίδιο καθεστώς ή να ανοίξει νέους δρόμους που θα μπορούσαν ωστόσο να απειλήσουν την εξουσία του.
Στο παρελθόν ο Χαμενεΐ αντιμετώπισε μια αδιάκοπη σειρά προκλήσεων που διαμόρφωσαν το καθεστώς του. Αλλά ποτέ –μέχρι τώρα– δεν είχε συμβεί να χτυπήσει η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη του κόσμου τη χώρα του και να μιλήσει Αμερικανός πρόεδρος για πιθανή δολοφονία του σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αντιμέτωπος με πρωτοφανή πίεση και περιορισμένες επιλογές, ο Χαμενεΐ, ο οποίος παλιότερα είχε απαγορεύσει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, ενδέχεται να εξετάσει τώρα την ανάπτυξη ενός τέτοιου προγράμματος ως τον καλύτερο τρόπο να διασφαλίσει την προστασία του θεοκρατικού καθεστώτος του. Το Κοινοβούλιο της χώρας την περασμένη εβδομάδα τόνισε ότι πρόθεσή του είναι να αναστείλει τη συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA).
Μια πιθανότητα για τον Χαμενεΐ είναι, σύμφωνα με το CNN, να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και να αξιοποιήσει τη σπάνια ενότητα που έχει επικρατήσει στο Ιράν απέναντι στις επιθέσεις του Ισραήλ, εισάγοντας περαιτέρω μεταρρυθμίσεις.
Αλλά, όπως υποστήριξε ο Αλί Βαέζ, που κατέχει διευθυντική θέση στον Διεθνή Οργανισμό Κρίσεων, ο Χαμενεΐ ενδέχεται να έχει περιορισμένη διάθεση για μια θεμελιώδη πολιτική και οικονομική αναθεώρηση. Αυτή η συντηρητικότητα ενδέχεται επίσης να αποκλείει την περαιτέρω αναθέρμανση των σχέσεων του Ιράν με τις γειτονικές χώρες και την επιδίωξη μιας νέας συμφωνίας με την Ουάσινγκτον.
Οι Άραβες γείτονες του Ιράν ιστορικά θεωρούσαν τις επεκτατικές πολιτικές του Ιράν απειλή, αλλά πιο πρόσφατα επέλεξαν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με την Τεχεράνη και εξέφρασαν την επιθυμία να συνεργαστούν για να αποφύγουν δαπανηρές συγκρούσεις.
Αλλά η δυσπιστία του Χαμενεΐ προς τη Δύση, που εντάθηκε από τη μονομερή καταγγελία της πυρηνικής συμφωνίας από τον Τραμπ στην πρώτη του θητεία και τις πρωτοφανείς επιθέσεις του Ισραήλ αυτόν τον μήνα –που εξαπολύθηκαν δύο ημέρες πριν από τον προγραμματισμένο νέο γύρο συνομιλιών με τις ΗΠΑ– αφήνει αβεβαιότητα ως προς το πώς θα προσεγγίσει τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις.
Σε μια εντεινόμενη προσπάθεια να επαναφέρει την Τεχεράνη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση Τραμπ συζήτησε το ενδεχόμενο να βοηθήσει το Ιράν να αποκτήσει έως και 30 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη ενός πολιτικού πυρηνικού προγράμματος παραγωγής ενέργειας και να χαλαρώσει τις κυρώσεις.
Αλλά, αν ο Τραμπ θέλει μια συμφωνία με το Ιράν, οι έμμεσες απειλές του για τη ζωή του Χαμενεΐ, θα μπορούσαν τελικά να εκτροχιάσουν τις συνομιλίες, σύμφωνα με Ιρανούς αξιωματούχους.
«Αν ο πρόεδρος Τραμπ είναι ειλικρινής για την επιθυμία του για μια συμφωνία, θα πρέπει να αφήσει στην άκρη τον αναιδή και απαράδεκτο τόνο προς τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Χαμενεΐ, και να σταματήσει να βλάπτει τους εκατομμύρια πιστούς του», έγραψε στο X την Παρασκευή ο Ιρανός Υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί.
Σε κάθε περίπτωση με την ασαφή διαδοχή στην εξουσία του και την απώλεια των ισχυρών περιφερειακών μοχλών πίεσής του, ο Χαμενεΐ τώρα βρίσκεται αντιμέτωπος με μια τεράστια πρόκληση… να εγγυηθεί την επιβίωση της Ισλαμικής Δημοκρατίας που κληρονόμησε.
