Συνομιλίες για το ουκρανικό έλαβαν χώρα από την Ουάσινγκτον και το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας μέχρι χώρες σε όλη την Ευρώπη. Τώρα, όλα τα βλέμματα στρέφονται στην Κωνσταντινούπολη με τον στόχο να είναι ο τερματισμός της 3ετούς, πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, πρότεινε την Πέμπτη την επανέναρξη άμεσων ειρηνευτικών συνομιλιών με την Ουκρανία στην τουρκική πόλη που βρίσκεται ανάμεσα στην Ασία και την Ευρώπη. Και ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προκάλεσε τον ηγέτη του Κρεμλίνου να συναντηθούν στην Τουρκία αυτοπροσώπως.
Το τι θα γίνει παραμένει ασαφές, σημειώνει η Washington Post. Το Κρεμλίνο αρνήθηκε να επιβεβαιώσει ποιοι θα πάνε στην Τουρκία και αν σε αυτούς θα είναι και ο Πούτιν. Ο Ουκρανός προεδρικός σύμβουλος, Μικαΐλο Ποντολιάκ, δήλωσε ότι ο Ζελένσκι θα καθίσει στο τραπέζι των συζητήσεων μόνο με τον Ρώσο ηγέτη.
Ο Ζελένσκι δήλωσε την Τρίτη ότι «αν ο Πούτιν δεν φτάσει και παίζει παιχνίδια, είναι το τελικό σημείο ότι δεν θέλει να τερματίσει τον πόλεμο».
Πώς προέκυψε η ιδέα των συνομιλιών στην Τουρκία;
Το Σάββατο, ο Ζελένσκι φιλοξένησε τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, τον Γερμανό καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς, και τον Πολωνό πρωθυπουργό, Ντόναλντ Τουσκ, σε μια επίδειξη ενότητας. Εξέδωσαν συντονισμένη έκκληση για εκεχειρία 30 ημερών στην Ουκρανία από τη Δευτέρα.
Το σχέδιο έλαβε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε υποσχεθεί κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας να τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο που διανύει πλέον τον τέταρτο χρόνο του. Οι ηγέτες υποσχέθηκαν αυστηρότερες κυρώσεις στη Ρωσία εάν ο Πούτιν δεν αποδεχθεί την πρόταση.
Σε δηλώσεις του στα μέσα ενημέρωσης νωρίς την Κυριακή, ωστόσο, ο Πούτιν απέρριψε ουσιαστικά την προσφορά και πρότεινε αντ’ αυτού την επανέναρξη απευθείας συνομιλιών με την Ουκρανία στην Κωνσταντινούπολη «χωρίς προϋποθέσεις». Δεν διευκρίνισε αν οραματιζόταν οι συνομιλίες να περιλαμβάνουν τον Ζελένσκι και τον ίδιο προσωπικά ή χαμηλόβαθμους αξιωματούχους.
Ο Ζελένσκι απάντησε επιμένοντας στην κατάπαυση του πυρός, λέγοντας ότι θα ταξιδέψει στην Τουρκία – και προκάλεσε τον Πούτιν να κάνει το ίδιο: «Θα περιμένω τον Πούτιν (στην Τουρκία) την Πέμπτη. Προσωπικά. Ελπίζω ότι αυτή τη φορά οι Ρώσοι δεν θα ψάξουν δικαιολογίες».
Ποιος πάει Τουρκία και γιατί;
Πιεζόμενος από δημοσιογράφους για το ποιος θα εκπροσωπήσει τη Ρωσία στην Κωνσταντινούπολη, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, αρνήθηκε να πει, τονίζοντας ότι ο Πούτιν είχε περιγράψει τη θέση της Ρωσίας αρκετά ξεκάθαρα.
Η κυβέρνηση Τραμπ ξεκίνησε ξεχωριστές συνομιλίες με τη Ρωσία και την Ουκρανία στη Σαουδική Αραβία τον Μάρτιο. Αλλά έκτοτε η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι μπορεί να αποχωρήσει από τη διαδικασία, εάν δεν σημειωθεί απτή πρόοδος. Ο Τραμπ δήλωσε τη Δευτέρα ότι ήταν αισιόδοξος για τις συνομιλίες – μια έντονη αντίθεση με μια αμφιλεγόμενη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο με τον Ζελένσκι στις 28 Φεβρουαρίου.
Υπάρχει «η δυνατότητα για μια καλή συνάντηση» μεταξύ του Πούτιν και του Ζελένσκι, δήλωσε ο Τραμπ στην Ουάσινγκτον. Πρόσθεσε ότι «σκέφτεται να πετάξει από εκεί» μετά την επίσκεψή του στο Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά αργότερα δήλωσε ότι ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, και άλλοι από τις ΗΠΑ θα πάνε στην Τουρκία για τις συνομιλίες.
Ο Ποντόλιακ δήλωσε την Τρίτη ότι ο Ουκρανός ηγέτης δεν θα συναντήσει στην Κωνσταντινούπολη άλλους Ρώσους αξιωματούχους εκτός από τον Πούτιν. Πρόσθεσε ότι «υπάρχουν πάντα άνθρωποι» στο περιβάλλον του Ζελένσκι που μπορούν να «διεξάγουν ορισμένες διαπραγματεύσεις σε αντίστοιχα επίπεδα» με τους Ρώσους, αλλά αμφισβήτησε το νόημα μιας συνάντησης χαμηλότερου επιπέδου. «Αναμφίβολα, μόνο ο Πούτιν μπορεί να λάβει την απόφαση να συνεχίσει τον πόλεμο ή να σταματήσει τον πόλεμο», είπε.
Ο Ζελένσκι δήλωσε την Τρίτη ότι θα συναντηθεί με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην πρωτεύουσα Άγκυρα και θα περιμένει εκεί. Εάν ο Ρώσος ηγέτης επιλέξει την Κωνσταντινούπολη για τη συνάντηση, είπε ο Ζελένσκι, τότε αυτός και ο Ερντογάν θα ταξιδέψουν εκεί.
Εάν ο Πούτιν δεν εμφανιστεί, οι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ηγέτες θα πρέπει να απαντήσουν με πρόσθετες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, πρόσθεσε.
Ποια είναι τα αιτήματα των δύο πλευρών για τον τερματισμό του πολέμου;
Ο Πούτιν απαίτησε πέρυσι από την Ουκρανία να παραχωρήσει τις τέσσερις περιοχές, τις οποίες εξακολουθεί να μην ελέγχει πλήρως. Θέλει επίσης το Κίεβο να αναγνωρίσει τη χερσόνησο της Κριμαίας, που επίσης προσαρτήθηκε παράνομα από τη Μόσχα το 2014, ως ρωσική. Η Ουκρανία πρέπει επίσης να παραιτηθεί από την προσπάθειά της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και να μειώσει δραστικά τον στρατό της. Απαίτησε επίσης από τη Δύση να άρει τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα μετά την εισβολή.
Το Κίεβο, με τη σειρά του, αρνήθηκε να παραχωρήσει οποιοδήποτε έδαφος και θέλει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας έναντι μελλοντικής ρωσικής επίθεσης.
Ο Τραμπ, ο οποίος έχει εμπλακεί σε μια ευρεία διπλωματική προσπάθεια για τον τερματισμό του πολέμου από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, δήλωσε ότι η Κριμαία «θα παραμείνει με τη Ρωσία». Έχει επίσης πει ότι το Κίεβο είναι απίθανο να ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ.
Τι συμβαίνει στο πεδίο της μάχης;
Δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες έχουν σκοτωθεί και από τις δύο πλευρές κατά μήκος της γραμμής του μετώπου των περίπου 1.000 χιλιομέτρων.
Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, μια δεξαμενή σκέψης της Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι η Ρωσία «αναπληρώνει γρήγορα τις μονάδες της πρώτης γραμμής με νεοσύλλεκτους για να διατηρήσει την πρωτοβουλία στο πεδίο της μάχης».
Το 2024 και πιο πρόσφατα, τα ρωσικά στρατεύματα σημείωσαν αργά αλλά σταθερά κέρδη σε διάφορα τμήματα κατά μήκος του μετώπου.
Ο Πούτιν δήλωσε τον Μάρτιο ότι τα ρωσικά στρατεύματα έχουν «κερδίσει έδαφος» και «κατέχουν στρατηγική πρωτοβουλία σε όλο το μήκος της γραμμής επαφής». Ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι η Ρωσία καθυστερεί τις συνομιλίες για να προετοιμάσει μεγαλύτερες επιθέσεις.
Τον περασμένο μήνα, οι δυνάμεις της Μόσχας δήλωσαν επίσης ότι διεκδίκησαν πλήρως κομμάτια της ρωσικής περιοχής Κουρσκ που συνορεύει με την Ουκρανία, τα οποία κατέλαβαν οι δυνάμεις του Κιέβου σε αιφνιδιαστική εισβολή τον Αύγουστο του 2024. Το Κίεβο αρνήθηκε τον ισχυρισμό, αλλά χάνει σταθερά έδαφος εκεί, καθώς η Μόσχα, με τη βοήθεια βορειοκορεατών στρατιωτών, εργάστηκε για να τους απωθήσει και να αφήσει την Ουκρανία χωρίς ένα βασικό διαπραγματευτικό χαρτί.
Αρκετές προσπάθειες για την εγκαθίδρυση μιας μερικής τουλάχιστον εκεχειρίας ήταν ανεπιτυχείς. Η Ρωσία απέρριψε ουσιαστικά μια 30ήμερη άνευ όρων εκεχειρία – το Κρεμλίνο, αντίθετα, κήρυξε δύο σύντομες, μονομερείς εκεχειρίες τους τελευταίους δύο μήνες – μία για 30 ώρες το Πάσχα και μία άλλη για 72 ώρες για να συμπέσει με τους εορτασμούς της Ρωσίας για την Ημέρα της Νίκης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και στις δύο περιπτώσεις, το Κίεβο και η Μόσχα κατηγόρησαν η μία την άλλη ότι απέτυχαν να σταματήσουν τις μάχες.
Η Ρωσία και η Ουκρανία δεσμεύτηκαν επίσης τον Μάρτιο να τηρήσουν μια 30ήμερη παύση των επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές, η οποία διαμεσολαβήθηκε από την κυβέρνηση Τραμπ. Και οι δύο πλευρές κατηγόρησαν επανειλημμένα η μία την άλλη για μαζικές παραβιάσεις μέχρι να λήξει το μέτρο.
