Νέα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο IDWeek 2025 ενισχύουν την υπόθεση ότι το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα δεν περιορίζεται στην πρόληψη του επώδυνου εξανθήματος, αλλά μπορεί να προσφέρει και ευρύτερα οφέλη για την καρδιά και τον εγκέφαλο. Προηγούμενες δημοσιεύσεις τους τελευταίους μήνες είχαν ήδη υποδείξει μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων και άνοιας μετά τον εμβολιασμό. Η νέα ανάλυση διευκρινίζει περαιτέρω αυτές τις συνδέσεις και προσφέρει συγκεκριμένους αριθμούς κινδύνου.

Τι δείχνουν οι προηγούμενες έρευνες

Δύο μελέτες που δημοσιεύτηκαν το 2025 έχουν ήδη προκαλέσει ενδιαφέρον: μία τον Μάιο του 2025 που κατέγραψε μείωση κατά 23% στον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων μετά τη χορήγηση του εμβολίου, και μία τον Απρίλιο του 2025 που ανέφερε έως και 20% μείωση στον κίνδυνο άνοιας. Αυτά τα ευρήματα άνοιξαν τη συζήτηση για το κατά πόσο η προστασία που προσφέρει το εμβόλιο επεκτείνεται πέρα από την αποτροπή της ίδιας της λοίμωξης.

Η νέα μελέτη — Μέθοδος και δείγμα

Στην πιο πρόσφατη ανάλυση, ερευνητές αξιολόγησαν ιατρικά δεδομένα άνω των 38.000 ατόμων στις ΗΠΑ, με μέση ηλικία 69 ετών. Οι συμμετέχοντες που είχαν λάβει το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα παρακολουθήθηκαν για μέσο όρο 3,6 χρόνια, ενώ όσοι δεν είχαν εμβολιαστεί παρακολουθήθηκαν για μέσο όρο 3,9 χρόνια. Στη σύγκριση χρησιμοποιήθηκε ως σημείο αναφοράς το πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο για την πρόληψη της πνευμονίας, ώστε να εκτιμηθούν συγκεκριμένα τα οφέλη του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα έναντι ενός άλλου εμβολίου ενηλίκων.

Κύρια ευρήματα — Αριθμοί και ποσοστά

Η μελέτη κατέληξε σε σημαντικές μειώσεις κινδύνου για πολλαπλά συμβάντα υγείας μεταξύ των εμβολιασμένων:

  • Μείωση κατά 50% του κινδύνου αγγειακής άνοιας σε σύγκριση με τους εμβολιασμένους με πνευμονιόκοκκο.
  • Μείωση του κινδύνου θρόμβωσης κατά 27%.
  • Μείωση κατά 25% του κινδύνου καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.
  • Μείωση του κινδύνου θανάτου κατά 21%.

Ερμηνεία: Πώς το εμβόλιο μπορεί να προστατεύει πέρα από τον έρπητα ζωστήρα

«Τα εμβόλια δεν προλαμβάνουν μόνο τη μόλυνση, μπορούν επίσης να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα αντιδρά στη φλεγμονή», δήλωσε ο Ali Dehghani, DO, διδάκτωρ εσωτερικής παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Κλίβελαντ, και παρουσιαστής-συγγραφέας της μελέτης στο IDWeek 2025.

Ο Δρ. Dehghani επισημαίνει ότι ο έρπητας ζωστήρας αναγνωρίζεται πια ως πάθηση που μπορεί να επηρεάζει την καρδιά, τα αγγεία και τον εγκέφαλο πολύ μετά την υποχώρηση του εξανθήματος και ότι ο εμβολιασμός μπορεί να περιορίζει τη φλεγμονώδη αντίδραση που οδηγεί σε αυτές τις επιπλοκές.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η έγκαιρη ανοσολογική απάντηση που προκαλεί το εμβόλιο ενδέχεται να βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα να ελέγξει τον ιό προτού προκαλέσει εκτεταμένη φλεγμονή. Η μείωση της συστηματικής ή τοπικής φλεγμονής θεωρείται ο πιθανός μηχανισμός μέσω του οποίου προστατεύονται τα αιμοφόρα αγγεία και οι νευρώνες, μειώνοντας έτσι μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων και αγγειακής γνωστικής βλάβης.

Ειδικότερα σχόλια ερευνητών και κλινικών

Ο Δρ. Dehghani δήλωσε ακόμη ότι ο στόχος ήταν να διαπιστωθεί εάν ο εμβολιασμός μπορεί να «αμβλύνει τη φλεγμονή που προκαλεί αγγειακή και γνωστική βλάβη στη συνέχεια» και ανακοίνωσε ότι τα επόμενα βήματα της ομάδας του περιλαμβάνουν μελέτες για το πώς η φλεγμονή σχετιζόμενη με τον έρπητα ζωστήρα επηρεάζει τα αγγεία και τον εγκέφαλο σε ασθενείς με προϋπάρχουσες ιατρικές καταστάσεις που τους καθιστούν ευάλωτους. Επίσης, διερευνούν αν άλλα εμβόλια που μειώνουν ιογενή φλεγμονή έχουν παρόμοια μακροπρόθεσμα οφέλη.

Η Manisha Parulekar, MD, διευθύντρια του Τμήματος Γηριατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Hackensack, χαρακτήρισε τα αποτελέσματα με «συγκρατημένη αισιοδοξία». Ως κλινική που εργάζεται με ασθενείς και οικογένειες που επηρεάζονται από άνοια, την ενθαρρύνει η υπόθεση ότι η φλεγμονή στο νευρικό σύστημα αποτελεί βασικό παράγοντα της γνωστικής παρακμής και ότι ο τακτικός εμβολιασμός θα μπορούσε να προσφέρει ένα επιπλέον επίπεδο προστασίας.

Ο Cheng-Han Chen, MD, επεμβατικός καρδιολόγος στο MemorialCare Saddleback, επεσήμανε ότι τα ευρήματα συμφωνούν με προηγούμενες μελέτες που εντόπισαν καρδιοπροστατευτική και νευροπροστατευτική επίδραση του εμβολίου κατά του ζωστήρα και τόνισε την ανάγκη περαιτέρω έρευνας για πιθανούς μηχανισμούς με τους οποίους το εμβόλιο μπορεί να ασκεί αιτιολογική προστασία έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Προειδοποιήσεις και απαραίτητες επεκτάσεις της έρευνας

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι, παρότι τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα, δεν έχει ακόμη αποδειχθεί η αιτιώδης σχέση μεταξύ ιικής επανενεργοποίησης του ιού της ανεμοβλογιάς-έρπητα ζωστήρα και άμεσης πρόκλησης άνοιας. Χρειάζονται μελέτες που θα μεταβούν από τη συσχέτιση στην αιτιότητα, δηλαδή, να αποδείξουν ότι η μείωση της επανενεργοποίησης του ιού είναι αυτό που πραγματικά μειώνει τον κίνδυνο άνοιας. Επίσης, αναφέρθηκε ότι η επίδραση φάνηκε ισχυρότερη στις γυναίκες, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση για να κατανοηθεί γιατί η ασθένεια και οι επιπτώσεις της ποικίλλουν σε διαφορετικούς πληθυσμούς.

Συμπερασματικά — Δημόσια υγεία και συστάσεις

Σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ το CDC συνιστά σε ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω να λαμβάνουν δύο δόσεις του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα, και ότι εκτιμάται πως στη διάρκεια της ζωής του ένας στους τρεις ανθρώπους θα αναπτύξει έρπητα ζωστήρα, μία ιογενής πάθηση που προκαλεί πολύ επώδυνο εξάνθημα με φουσκάλες. Τα τρέχοντα ευρήματα προτείνουν ότι ο εμβολιασμός κατά του ζωστήρα μπορεί να αποτελεί εργαλείο όχι μόνο για την αποτροπή μιας οξείας λοίμωξης αλλά και για τη συνολική μείωση μακροχρόνιων, φλεγμονωδών επιπλοκών που ισοδυναμούν με κίνδυνο για την καρδιά και τον εγκέφαλο.

Οι ερευνητές καταλήγουν ότι απαιτούνται επιπλέον, στοχευμένες μελέτες για:

  • την επιβεβαίωση αιτιώδους σχέσης μεταξύ μείωσης επανενεργοποίησης του ιού και πτώσης του κινδύνου άνοιας,
  • την κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών (π.χ. του ρόλου της φλεγμονής), και
  • την αξιολόγηση του αν άλλα εμβόλια που μειώνουν ιογενή φλεγμονή προσφέρουν παρόμοια μακροπρόθεσμα οφέλη για την καρδιά και τον εγκέφαλο.

Μέχρι τότε, οι ειδικοί εμφανίζονται επιφυλακτικά αισιόδοξοι: τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η πρόληψη μέσω εμβολιασμού μπορεί να έχει ευρύτερο αντίκτυπο από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, μετατρέποντας τα εμβόλια σε εργαλεία για τη συνολική προστασία της υγείας και όχι μόνο για την αποτροπή μιας μεμονωμένης νόσου.