Για χρόνια οι γιατροί πίστευαν ότι τα εμφράγματα σε νεότερους ασθενείς οφείλονται στους ίδιους μηχανισμούς με τους μεγαλύτερους: φραγμένες αρτηρίες λόγω χοληστερόλης. Όμως μια νέα, πρωτοποριακή μελέτη διάρκειας 15 ετών, ανατρέπει τα όσα μέχρι σήμερα θεωρούνταν δεδομένα, τουλάχιστον για τις γυναίκες.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι περισσότερες από τις μισές γυναίκες κάτω των 65 που υπέστησαν έμφραγμα δεν είχαν τις τυπικές, αλλά εντελώς διαφορετικές και συχνά «αόρατες» αιτίες.
Τα ευρήματα αυτά όχι μόνο αλλάζουν όσα γνωρίζαμε για την καρδιακή υγεία των γυναικών, αλλά και θέτουν νέες βάσεις για το πώς πρέπει να γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία στα επείγοντα περιστατικά. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου στο Journal of the American College of Cardiology, πραγματοποιήθηκε σε σχεδόν 3.000 άτομα έως 65 ετών.
Ανακαλύπτοντας τις κρυφές αιτίες
Η μελέτη, με το όνομα OCTOPUS (Olmsted Cardiac Troponin in Persons Under Sixty-six), υιοθέτησε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση. Από το 2003 έως το 2018, οι ερευνητές παρακολούθησαν κάθε άτομο έως 65 ετών στην κομητεία Olmsted της Μινεσότα που είχε αυξημένα επίπεδα τροπονίνης — μιας πρωτεΐνης που απελευθερώνεται όταν τραυματίζεται ο καρδιακός μυς.
Σύμφωνα με το Health Line, αυτή η μέθοδος επέτρεψε να εντοπιστούν εμφράγματα που διαφορετικά θα περνούσαν απαρατήρητα, καθώς πολλές προηγούμενες μελέτες αφορούσαν μόνο ασθενείς με έντονο πόνο στο στήθος και κλασικά σημάδια σε ηλεκτροκαρδιογράφημα.
Η ομάδα της Mayo Clinic κατέγραψε 4.116 επεισόδια με θετική τροπονίνη σε 2.790 άτομα. Δύο καρδιολόγοι εξέτασαν εξονυχιστικά κάθε περίπτωση, μελετώντας ιατρικούς φακέλους, απεικονίσεις καρδιάς και αγγειογραφίες. Όταν υπήρχε διαφωνία, καλούνταν επιπλέον ειδικοί για να υπάρξει συναίνεση.
Οι αιτίες κατατάχθηκαν σε έξι κατηγορίες:
- παραδοσιακά μπλοκαρίσματα αρτηριών (αθηροθρόμβωση)
- αυθόρμητη διάσπαση στεφανιαίας αρτηρίας (SCAD)
- εμβολή (πήγματα που μετακινήθηκαν από άλλο σημείο του σώματος)
- σπασμοί αρτηριών
- ανισορροπία στο οξυγόνο
- και ανεξήγητες περιπτώσεις
Διαφορές ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες
Τα αποτελέσματα έδειξαν εντυπωσιακές διαφορές στα δύο φύλα. Στους άνδρες, το 75% των εμφραγμάτων οφειλόταν σε μπλοκαρίσματα αρτηριών. Στις γυναίκες, μόνο το 47% είχε αυτή την αιτία· το υπόλοιπο 53% προερχόταν από άλλους μηχανισμούς.
Η αυθόρμητη διάσπαση στεφανιαίας αρτηρίας (SCAD) – όπου σχίζεται ξαφνικά το τοίχωμα μιας αρτηρίας – ήταν συχνή στις γυναίκες, ευθύνεται για το 11% των εμφραγμάτων τους, ενώ στους άνδρες ήταν κάτω από 1%.
Ανησυχητικό είναι ότι το 55% αυτών των περιπτώσεων αρχικά διαγνώστηκαν λανθασμένα ως μπλοκαρίσματα ή ανεξήγητα εμφράγματα. Η λανθασμένη διάγνωση είναι επικίνδυνη, καθώς η κλασική αντιμετώπιση (π.χ. αγγειοπλαστική) μπορεί να επιδεινώσει τη ρήξη.
Οι γυναίκες εμφάνισαν επίσης χαμηλότερα συνολικά ποσοστά εμφραγμάτων: 48 περιστατικά ανά 100.000 ανθρωποέτη, έναντι 137 στους άνδρες. (* Ένα ανθρωποέτος αντιστοιχεί σε έναν χρόνο παρακολούθησης ενός ατόμου. Αν, για παράδειγμα, παρακολουθούμε 10 άτομα για έναν χρόνο, τότε έχουμε 10 ανθρωποέτη)
Στα εμφράγματα από μπλοκαρίσματα η διαφορά ήταν ακόμη πιο έντονη: 23 στις γυναίκες έναντι 105 στους άνδρες.
Όταν, όμως, οι γυναίκες παρουσίαζαν παραδοσιακό έμφραγμα, ήταν εξίσου βαριές περιπτώσεις με τους άνδρες. Ωστόσο, εμφάνιζαν υψηλότερα ποσοστά διαβήτη και υπέρτασης, κάτι που δείχνει ότι χρειάζονται περισσότερους παράγοντες κινδύνου για να εμφανίσουν την ίδια βαρύτητα καρδιοπάθειας.
Η μελέτη έδειξε ακόμη ότι τα δευτερογενή εμφράγματα – που προκαλούνται από άλλες κρίσιμες καταστάσεις όπως βαριά αναιμία ή πολύ χαμηλή πίεση – είχαν τη μεγαλύτερη θνησιμότητα (33% μέσα σε πέντε χρόνια). Αντίθετα, οι ασθενείς με SCAD δεν είχαν κανέναν θάνατο στην περίοδο παρακολούθησης.
Συμπτώματα εμφράγματος στις γυναίκες
Όπως επισημαίνουν ειδικοί σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, «το να είσαι νέα, υγιής και γυναίκα δεν σημαίνει ανοσία στο έμφραγμα». Για αυτό και συμβουλεύουν τις γυναίκες να μην αγνοούν ποτέ τα σημάδια: πόνος στο στήθος ή στη γνάθο, δύσπνοια ή έντονη κόπωση κατά την άσκηση.
Χαρακτηριστικά σημάδια ότι ο πόνος στη γνάθο ή στο στήθος σχετίζεται με την καρδιά:
- εμφανίζεται κατά τη μέτρια άσκηση και υποχωρεί με την ανάπαυση,
- εντοπίζεται κυρίως στην αριστερή πλευρά της γνάθου, χωρίς ερυθρότητα ή πρήξιμο,
- αντανακλά στον λαιμό ή το χέρι,
- συνοδεύεται από δύσπνοια, εφίδρωση ή υγρό δέρμα,
- συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, διαβήτης, υπέρταση, χοληστερίνη, οικογενειακό ιστορικό).
Σημαντικό είναι επίσης να τονίσει ότι πολλές γυναίκες δεν έχουν τον κλασικό πόνο στο στήθος. Αντίθετα, μπορεί να παρουσιάσουν δύσπνοια, ναυτία, δυσπεψία, πόνο στο άνω μέρος της κοιλιάς, ζάλη ή λιποθυμία.
Η έγκαιρη αναγνώριση και η σωστή διάγνωση μπορούν να σώσουν ζωές, αλλά απαιτούν τόσο επαγρύπνηση από τις ίδιες τις γυναίκες όσο και αλλαγή πρακτικών στην ιατρική κοινότητα.
