Η πανδημία COVID-19 εξακολουθεί να είναι παρούσα και είναι πολύ πιθανό να εξακολουθεί να μας ταλαιπωρεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμα. Οι ασθενείς που πάσχουν από  COVID -19 διατρέχουν μεταξύ των άλλων και αυξημένο κίνδυνο δημιουργίας δυνητικά θανατηφόρων θρόμβων στο αίμα (θρομβώσεις). Τα συνεχώς συσσωρευόμενα επιστημονικά δεδομένα από την έναρξη της πανδημίας μέχρι σήμερα, αναφέρουν υψηλά ποσοστά φλεβικής θρομβοεμβολής (Venous Thromboembolism; VTE) σε νοσηλευόμενους ασθενείς με COVID-19.

Το Ινστιτούτο Μελέτης και Εκπαίδευσης στη Θρόμβωση και την Αντιθρομβωτική Αγωγή (Ι.Μ.Ε.Θ.Α) παρέχει συνεχή ενημέρωση ως προς τις εξελίξεις στο επιστημονικό πεδίο της θρόμβωσης. Ιδιαίτερα αυτή τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας προσπαθεί να ενημερώσει τόσο διαδικτυακά όσο και με newsletters για όλα τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα  που αφορούν στη θρόμβωση σε ασθενείς με COVID-19.

Πληροφορίες ως προς την  COVID-19 για ασθενείς με θρόμβωση: 

  • Προηγούμενο επεισόδιο θρόμβωσης, όπως εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή/και πνευμονική εμβολή, δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης COVID-19 (1).
  • Η λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης COVID-19.
      • Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς που παίρνουν αντιπηκτικά φάρμακα, μπορεί να έχουν άλλα προβλήματα υγείας, τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης
        COVID-19, ανεξάρτητα από τα αντιπηκτικά. Για παράδειγμα, ασθενείς με καρκίνο που είχαν επεισόδιο θρόμβωσης για το οποίο λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή, παίρνουν παράλληλα και θεραπεία για τον καρκίνο, η οποία μπορεί να προκαλέσει ανοσοκαταστολή. Εξαιτίας αυτής της «μειωμένης ανοσίας τους» οι ασθενείς αυτοί έχουν αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν από COVID-19, για τον οποίο δεν ευθύνεται η αντιπηκτική αγωγή που λαμβάνουν.
  • Τα δ-διμερή (D-dimers) αποτελούν ένα βιοδείκτη της VTE. Όμως τα D-dimers αποτελούν παράλληλα και ένα μη ειδικό δείκτη φλεγμονής ή λοίμωξης, οπότε είναι αναμενόμενο ότι τα επίπεδά τους στο αίμα θα εμφανίζονται αυξημένα σε ασθενείς με COVID-19, αναλογικά με τη σοβαρότητα της νόσου. Συνεπώς, τα αυξημένα επίπεδα D-dimers σε ασθενείς με COVID-19 δεν θα πρέπει να αποτελούν αποκλειστικό βιοδείκτη για VTE, και η μέτρησή τους θα πρέπει να αποτελεί μέρος των διαφόρων εξετάσεων που θα πρέπει να γίνονται για την πρόγνωση / διάγνωση της VTE στους ασθενείς αυτούς (1).

Εάν νοσήσετε από  COVID-19:

  • Εάν λαμβάνετε ήδη αντιπηκτικά και νοσήσετε από COVID-19, θα πρέπει να συνεχίσετε την αγωγή σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας. Συνεχίστε να λαμβάνετε τη θεραπεία σας τακτικά και μην παραλείπετε δόσεις (2).
    • ΓΙΑΤΙ?  Σε σοβαρή λοίμωξη COVID-19, οι ασθενείς εμφανίζουν μια προπηκτική κατάσταση στο αίμα τους, η οποία προδιαθέτει σε θρόμβωση. Επομένως, η αντιπηκτική αγωγή μπορεί να είναι σημαντική ως προς την προφύλαξη των ασθενών από τη θρόμβωση εάν νοσήσουν από COVID-19 (3).
  • Εάν έχετε διαγνωστεί με COVID-19 και είχατε ιστορικό θρόμβωσης, θα πρέπει να ενημερώσετε αμέσως τον γιατρό σας.  Ενημερώστε τον εάν λαμβάνετε αντιπηκτική θεραπεία και ζητήστε να γίνει εκτίμηση θρομβοεμβολικού κινδύνου, εάν εισαχθείτε σε νοσοκομείο (4).

Συμβουλές για να παραμείνετε υγιείς και να μειώσετε το κίνδυνο για θρόμβωση την περίοδο της πανδημίας COVID-19:

Η επίγνωση των παραγόντων κινδύνου θρόμβωσης και ιδιαίτερα των δικών σας παραγόντων κινδύνου είναι πραγματικά σημαντική για να σας βοηθήσει να αποφύγετε και να προστατευτείτε από τη θρόμβωση. Παράλληλα όμως, εάν παραμένετε αρκετές ώρες στο σπίτι χωρίς πολλές δραστηριότητες, αυτό μπορεί επίσης να είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για VTE. Πράγματι, τα μεγάλα διαστήματα χωρίς κίνηση, συμπεριλαμβανομένου του να κάθεστε  για μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν ως αποτέλεσμα το αίμα να κινείται πολύ αργά στις φλέβες των ποδιών το οποίο αποτελεί σημαντικό προδιαθεσικό παράγοντα για θρόμβωση.

Τι πρέπει να κάνετε

  • Μείνετε ενεργοί!  Το να είστε λιγότερο δραστήριοι όταν μένετε  στο σπίτι μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θρόμβωσης. Βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε μέτρα για να μειώσετε τον κίνδυνο αυτόν, όπως πχ. να σηκώνεστε και να κάνετε όσα περισσότερα βήματα μπορείτε.(4)
  • Μείνετε ενυδατωμένοι! Η αφυδάτωση είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου καθώς οδηγεί σε συμπύκνωση του αίματος. Η κατανάλωση νερού και η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού είναι σημαντικά στοιχεία  για την πρόληψη της θρόμβωσης.
  • Εξασκηθείτε στο φυσικό περιβάλλον! Ασκηθείτε στο φυσικό περιβάλλον και ακολουθήστε τους βασικούς κανόνες υγιεινής, όπως διατήρηση της ενδεδειγμένης απόστασης από τους συνανθρώπους σας και τακτικό πλύσιμο των χεριών για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Αυτό θα μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης COVID-19 (5).
  • Μην παραλείπετε τα φάρμακά σας! Συνεχίστε να παίρνετε τα φάρμακά σας όπως σας έχουν συνταγογραφηθεί, ανεξάρτητα από το εάν νοσήσετε από COVID-19 χωρίς να παραλείπετε κάποια δόση, βρισκόμενοι φυσικά σε επικοινωνία με τον ιατρό σας (6).
  • Διατηρείστε την ψυχική σας υγεία ενώ διαχειρίζεστε την καραντίνα ή την απομόνωση

Η κλινική έρευνα έχει αποδείξει ότι ο ψυχοκοινωνικός αντίκτυπος της ΦΘΝ μπορεί να είναι μακροχρόνιος και να αλλάξει σημαντικά τη ζωή σας. Καθώς πολλοί άνθρωποι θα πρέπει να απομονωθούν ή να εργαστούν από το  σπίτι, είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσετε την ψυχική σας υγεία και ευεξία, όπως κάνετε και για τη σωματική σας υγεία.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ:

Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης 

worldthrombosisday.gr

Facebook

Επίσημος φορέας διοργάνωσης της ISTH στην Ελλάδα

Ινστιτούτο Μελέτης και Εκπαίδευσης στη Θρόμβωση και την Αντιθρομβωτική Αγωγή imetha.gr

Αλέξανδρος Τσελέπης, MD, PhD 

Καθηγητής Βιοχημείας – Κλινικής Χημείας 

Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 

Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Μελέτης και Εκπαίδευσης 

στη Θρόμβωση και την Αντιθρομβωτική Αγωγή (Ι.Μ.Ε.Θ.Α)

Βιβλιογραφία

1: Spyropoulos AC, et al. Scientific and Standardization Committee communication: Clinical Guidance on the Diagnosis, Prevention and Treatment of Venous Thromboembolism in  Hospitalized Patients with COVID-19. J Thromb Haemost. 2020;18:1859-1865.

2 : thrombosisuk.org

3:  who.int

4: Prof. Beverley Hunt Interview in Thrombosis UK. Video; youtube

5: Clinical Guidance on the Diagnosis, Prevention and Treatment of Venous Thromboembolism in Hospitalized Patients with COVID-19,” published on 5/27/20 in the Journal of Thrombosis and Haemostasis (JTH)

6:  worldthrombosisday.org