Τη νομοθέτηση της συνεπιμέλειας κατά νομικό τεκμήριο επιδιώκουν οι «Ενεργοί Μπαμπάδες Για Τα δικαιώματα Του Παιδιού» μέσω των αλλαγών που προτείνουν να γίνουν στο σχετικό σχέδιο νόμου. Τονίζοντας πως το νομοσχέδιο αναμόρφωσης του οικογενειακού δικαίου κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση τα μέλη της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας υπογραμμίζουν πως χρειάζονται ορισμένες βελτιώσεις για να διασφαλιστεί το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού χωρίς να υπάρχουν παρερμηνείες και παραθυράκια.
Γράφει η Σταυρούλα Πεταλιού
«Οι αλλαγές που ζητάμε είναι συγκεκριμένες και εστιάζονται στο δικαίωμα του παιδιού να ανατρέφεται και από τους δύο γονείς του, είτε αυτοί είναι εντός, είτε εκτός γάμου. Αυτό που επιδιώκουμε και έχει επιβεβαιωθεί από τη συντριπτική πλειονότητα των επιστημονικών (τόσο των τοπικών όσο και των διεθνών) φορέων και συλλόγων είναι η νομοθέτηση της συνεπιμέλειας κατά νομικό τεκμήριο, ο ίσος χρόνος ανατροφής και η εναλλασσόμενη κατοικία» επισημαίνουν στο newsbeast.gr οι Σταύρος Κακουλίδης και Διονύσιος Λογοθέτης, ιδρυτικά μέλη των Ενεργών Μπαμπάδων Για Τα Δικαιώματα του Παιδιού και μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας.
«Όταν λέμε κατά νομικό τεκμήριο εννοούμε ότι ο δικαστικός λειτουργός εφόσον κρίνει ότι και οι δύο γονείς είναι κατάλληλοι και ικανοί να ασκήσουν τα γονικά τους καθήκοντα θα πρέπει να επιβάλει κατ’ ελάχιστον την συνεπιμέλεια μεταξύ των, χωρίς αυτό να αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα από τη θέσπιση επιπροσθέτων συμφωνιών (πάντα με γνώμονα το συμφέρων του παιδιού) μεταξύ των γονέων αν θελήσουν να αποφασίσουν κάτι άλλο από κοινού» εξηγούν.
«Σύμφωνα με όλες σχεδόν τις επιστημονικές έρευνες αναφέρεται ρητώς πως το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού εξυπηρετείται καλύτερα από την ισόχρονη και ουσιαστική ανατροφή – φροντίδα και από τους δύο γονείς», υπογραμμίζουν εξηγώντας ότι «η βίαιη απομάκρυνση του ενός γονέα από την μία στιγμή στην άλλη λόγω των κοινότυπων και τυποποιημένων (copy–paste) δικαστικών αποφάσεων και της νομολογίας που τις συνοδεύει, σταδιακά και νομοτελειακά αποξενώνουν το παιδί από τον έναν γονέα (συνηθέστερα τον πατέρα) με ολέθριες συνέπειες στην ψυχική, την κοινωνική του ανάπτυξη και κατ’ επέκταση στην ομαλή ένταξη του στο κοινωνικό σύνολο».
– Ποιο σημείο του σχεδίου νόμου θεωρείτε πως είναι πιο σημαντικό να διευκρινιστεί – αλλαχτεί για το καλό του παιδιού;
Πολλά είναι τα σημεία του νομοσχεδίου που θεωρούμε βασικά γιατί είναι το αντικείμενο του τέτοιο, αφορά το παιδί και το αναφαίρετο δικαίωμα του να ανατρέφεται από τους δύο του γονείς. Θα πρέπει ο νομοθέτης να είναι πολύ προσεκτικός ώστε να εξασφαλίζεται ρητώς αυτό το δικαίωμα και ταυτόχρονα να μην αφήνονται περιθώρια για παρερμηνείες και διχογνωμίες. Αυτό που θεωρούμαι εμείς ως το πιο σημαντικό σημείο του νομοσχεδίου είναι ότι μέσα από αυτό θα πρέπει να γίνεται σαφές προς όλους (δικαστικούς λειτουργούς, δικηγόρους, γονείς κλπ) ότι το παιδί χρειάζεται και τους δύο γονείς του ισόχρονα για να ανατραφεί σωστά, εφόσον αυτοί είναι ικανοί και κατάλληλοι. Πριν από το 1983 είχαμε τον θεσμό της Πατριαρχίας, από το 1983 μέχρι σήμερα περάσαμε στον θεσμό της Μητριαρχίας, ήρθε πλέον η ώρα να περάσουμε στον θεσμό της ισότητας και της κοινής ανατροφής για το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.
– Πως βοηθά το παιδί η συνεπιμέλεια και από τους δύο γονείς;
Πρόσφατη Διεθνής Επιστημονική Μελέτη σε 150.000 παιδιά ηλικίας 12-15 ετών που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2018 δείχνει ότι τα παιδιά που περνούν ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς μετά από έναν χωρισμό έχουν λιγότερα ψυχοσωματικά συμπτώματα σε σχέση με παιδιά που ζουν κυρίως ή μόνο με τον ένα γονέα. Πρόσφατη ανασκόπηση της διεθνούς επιστημονικής βιβλιογραφίας καταλήγει στο ότι η κοινή επιμέλεια μετά από ένα χωρισμό, με σημαντικό χρόνο και στους δύο γονείς, έχει αναμφισβήτητα θετική επίδραση σε μια σειρά από δείκτες ευεξίας των παιδιών όπως:
- Χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και επιθετικότητας,
- Λιγότερο συχνή κατάχρηση αλκοόλ – ναρκωτικών ουσιών,
- Καλύτερες σχολικές επιδόσεις,
- Καλύτερη σωματική υγεία,
- Χαμηλότερη συχνότητα καπνίσματος,
- Καλύτερες σχέσεις και με τους δύο γονείς καθώς και με γιαγιάδες/παππούδες.
Σε αντίθεση τα παιδιά που ζουν σε καθεστώς αποκλειστικής επιμέλειας με έναν γονέα παρουσίασαν χειρότερα αποτελέσματα στα προαναφερόμενα.
Η ενεργός συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανάπτυξη των παιδιών έχει καταδειχθεί ως ευεργετική στην ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού (Ψήφισμα 2079/2015, Συμβούλιο της Ευρώπης).
– Δίνεται μεγάλο αγώνα για τη συνεπιμέλεια έχετε συναντήσει αντιδράσεις από άτομα που δεν συμφωνούν μαζί σας;
Τόσο σε πρόσφατη δημοσκόπηση μας προ 5μήνου που ανέδειξε ότι το 89% της κοινής γνώμης στην Ελλάδα είναι υπέρ της συνεπιμέλειας, του ίσου χρόνου ανατροφής (50/50) και της εναλλασσόμενης κατοικίας των παιδιών, όσο και στα σχόλια της πρόσφατης δημόσιας διαβούλευσης επί του νομοσχεδίου που 81,2% είναι υπέρ της συνεπιμέλειας του ίσου χρόνου (50/50) και της εναλλασσόμενης κατοικίας των παιδιών και με τους δύο γονείς αναδεικνύουν ότι, τα άτομα που δεν συμφωνούν με την συνεπιμέλεια κατά νομικό τεκμήριο είναι κάτω από 10%! Η επιχειρηματολογία, που διατυπώνεται ότι η ανάπτυξη των παιδιών θα τεθεί σε κίνδυνο όταν τα παιδιά μετακινούνται μεταξύ δύο σπιτιών, (χαρακτηριστική έκφραση γίνονται μπαλάκι του πινγκ-πονγκ), με συνεχείς μετακινήσεις, απαντάται περίτρανα από την έρευνα στην διεθνή βιβλιογραφία!
Η έρευνα για τα παιδιά που ζουν σε δύο σπίτια διαπίστωσε, ότι τα ίδια τα παιδιά γενικά δεν ανέφεραν τέτοια προβλήματα και ότι η διατήρηση δεσμών και με τους δύο γονείς τους τα προστάτευε από τα δυσμενή αποτελέσματα στην ανάπτυξη των παιδιών που συχνά συνοδεύουν το διαζύγιο. Στην πραγματικότητα, οι μακροχρόνιοι χωρισμοί από οποιαδήποτε από τις δύο πρωταρχικές φιγούρες προσκόλλησης αποδείχθηκαν επιζήμιοι για την ανάπτυξη των παιδιών.
– Η ισόχρονη συνεπιμέλεια πως θα πρέπει να εξηγηθεί στα παιδιά ώστε να μην υπάρχει σύγχυση;
Ειδικοί επιστήμονες στην ψυχική υγεία τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό κάνουν λόγο για «Ψυχική Κατοικία» του παιδιού, δηλαδή το παιδί κατοικεί στην ψυχή των γονιών του και «ξεσπιτώνεται» όταν κάποιος το αποκλείει από τον έναν του γονέα. Στην καρδιά των γονιών τους κατοικούν τα παιδιά και η συναισθηματική τους σταθερότητα συνδέεται άμεσα με τα πρόσωπα των γονιών τους κι όχι με τα σπίτια και τα έπιπλα.
Η κατανομή του χρόνου του παιδιού στη μητρική και πατρική οικία αντίστοιχα, μόνο ευεργετική επίδραση μπορεί να έχει στην ζωή του, καθώς, δεν θα διαταραχθεί η γονική σχέση και θα εξακολουθούν να υφίστανται οι συναισθηματικές σταθερές που ήδη, έχουν διαμορφωθεί στη ζωή του, πριν από τον χωρισμό του ζευγαριού. Επιπλέον, τα παιδιά προσαρμόζονται εύκολα στις αλλαγές και οι πιθανές «αρνητικές επιδράσεις των μετακινήσεων» σε καμία περίπτωση δεν υπερτερούν της συναισθηματικής σταθερότητας στα πρόσωπα των γονέων και της γονικής σχέσης (Nielsen, 2018. Bergström, 2015, Κουρκούτας, 2021).
Επιπλέον, η αναγνωρισμένη, διεθνώς, ψυχολόγος και ερευνήτρια, Μ. Bergström, (2017) σε πρόσφατη έρευνά της που αφορά σε παιδιά ηλικίας (3-5 ετών), έδειξε ότι η εναλλασσόμενη κατοικία (με ίσο χρόνο διαμονής στο σπίτι κάθε γονέα) δεν σχετίζεται με περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα / συμπτώματα στα παιδιά πρώιμης ηλικίας (3-5 ετών). Αντίθετα, στην προσχολική ηλικία, η αποκλειστική επιμέλεια από τον έναν γονέα, ανεδείχθη σε στατιστικά σημαντικό παράγοντα που προβλέπει συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα σε σύγκριση με την συνεπιμέλεια.
Συνεπώς, η συνεπιμέλεια με ίσο χρόνο ανατροφής και εναλλασσόμενη κατοικία με διανυκτέρευση στην οικία του πατέρα για τα βρέφη και τα νήπια συνιστάται ανεπιφύλακτα από την ερευνητική βιβλιογραφία, καθώς εξασφαλίζεται η συναισθηματική σταθερότητα που απορρέει από την πατρική σχέση και θα έχει σημαντικά οφέλη στην ψυχική υγεία κι ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.
Οι έφηβοι της κοινής φυσικής επιμέλειας ήταν πιο καλά προσαρμοσμένοι από τους εφήβους της αποκλειστικής επιμέλειας σε πολλαπλές διαστάσεις εφηβικής συμπεριφοράς: ποτό, κάπνισμα, χρήση ναρκωτικών, επιθετικότητα, εκφοβισμό (bullying), διάπραξη εγκληματικών πράξεων και κακή σχέση με τους συνομηλίκους. Οι έφηβοι της κοινής φυσικής επιμέλειας ανέφεραν ακόμη ότι είχαν καλύτερες σχέσεις και με τους δύο βιολογικούς γονείς, τους θετούς γονείς και τους ανιόντες (παππούδες – γιαγιάδες) σε σχέση με τους εφήβους της αποκλειστικής επιμέλειας. Nielsen (2018).
Ο χρόνος των διανυκτερεύσεων, συμπεριλαμβανομένων των διανυκτερεύσεων μεσοβδόμαδα, κατά το σχολικό έτος, είναι ευεργετικός, διότι καθιστά δυνατή την συμμετοχή των γονέων σε μια ποικιλία δραστηριοτήτων (βοήθεια ρουτίνας ύπνου, βοήθεια πρωινής ρουτίνας ετοιμασίας για το σχολείο, πειθαρχία στο σπίτι (Braver & Lamb, 2012).
