Παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, η έλλειψη πραγματικών δεδομένων (real-world data) που αφορούν τη χρήση φαρμάκου στην Ελλάδα αποτελεί εμπόδιο για την ορθή διαμόρφωση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και τη βελτιστοποίηση θεραπευτικών σχημάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε αρκετές περιπτώσεις, τα φάρμακα από όπλο στα χέρια της επιστήμης να φτάνουν ακόμα και στο να θέσουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.
Τι μπορεί, όμως, να γίνει στην πράξη για τη διερεύνηση και εξασφάλιση της αποτελεσματικής και ασφαλούς χρήσης φαρμάκων; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα δίνει η Φαρμακοεπιδημιολογία!
Η Φαρμακοεπιδημιολογία είναι μια επιστημονική ειδικότητα που εφαρμόζει επιδημιολογικές μεθόδους για τη μελέτη της χρήσης των φαρμάκων και των επιδράσεών τους, τόσο των ευεργετικών όσο και των επιβλαβών, σε μεγάλους πληθυσμούς. Συνδυάζει αρχές από τη φαρμακολογία (τη μελέτη των επιδράσεων των φαρμάκων) και την επιδημιολογία (τη μελέτη των προτύπων των ασθενειών στους πληθυσμούς) για να αξιολογήσει τα αποτελέσματα της χρήσης των φαρμάκων, να παρακολουθήσει τυχόν ανεπιθύμητα συμβάντα και να κατανοήσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων στον γενικό πληθυσμό.
Η ανάπτυξη της φαρμακοεπιδημιολογικής έρευνας στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι μπορεί να αναδείξει κρίσιμα ζητήματα για τη δημόσια υγεία, όπως πρότυπα συνταγογράφησης, δεδομένα συμμόρφωσης ασθενών σε θεραπευτικά σχήματα, αλληλεπιδράσεις και ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων, τον κίνδυνο πολυφαρμακίας των ασθενών κ.ο.κ.
Με τη συλλογή, αξιοποίηση και επεξεργασία real-world data για τη χρήση φαρμάκου, η Φαρμακοεπιδημιολογία παρέχει τεκμηριωμένη γνώση που μπορεί να υποστηρίξει την ορθή διαμόρφωση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και τη βελτιστοποίηση θεραπευτικών σχημάτων, με σταθερό στόχο την ασφάλεια των ασθενών και την έγκαιρη λήψη αποφάσεων από ρυθμιστικούς φορείς.
Προφανώς, για την επίτευξη αυτών των στόχων απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια, με ισχυρή επιστημονική τεκμηρίωση. Αυτόν τον ρόλο αναλαμβάνει η Ελληνική Εταιρεία Φαρμακοεπιδημιολογίας (ΕΛΕΦΕΠ), η οποία ιδρύθηκε πρόσφατα.
Η ΕΛΕΦΕΠ αποτελεί ένα ισχυρό επιστημονικό δίκτυο από ειδικούς με πολυετή εμπειρία στον χώρο, που στοχεύει να δημιουργήσει γέφυρες συνεργασίας μεταξύ της φαρμακοβιομηχανίας, κλινικών ιατρών, ερευνητών και ρυθμιστικών φορέων, ενισχύοντας τη λήψη αποφάσεων, τη βέλτιστη διαμόρφωση θεραπευτικών πρωτοκόλλων, τον έγκαιρο εντοπισμό πιθανών αλληλεπιδράσεων φαρμάκων, ανεπιθύμητων ενεργειών και λανθασμένων τρόπων χορήγησης και χρήσης φαρμάκων.
Τα ιδρυτικά μέλη της ΕΛΕΦΕΠ χαρακτηρίζονται για την πολυετή τους πορεία στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο του φαρμάκου, με ηγετικούς ρόλους στην έρευνα, στο χώρο της Φαρμακοεπιδημιολογίας.
Το προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΛΕΦΕΠ αποτελούν οι: ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θεοκλής Ζαούτης, Καθηγητής Παιδιατρικής Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α. ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ: Χρήστος Κοντογιώργης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Εργαστήριο Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος, Τμήμα Ιατρικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Ελένη Δεληγιάννη, Φαρμακολόγος, Υπ. διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ & University of Hertfordshire UK, ΕΙΔΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Ιωάννης Φαρόπουλος, Φαρμακοποιός MBA, ΤΑΜΙΑΣ: Ηλίας Κατσόγιαννης, Φαρμακοποιός, MSc, Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής ΔΠΘ, ΜΕΛΟΣ: Παντελής Νατσιάβας, Ερευνητής Γ’, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε.Κ.Ε.ΤΑ), ΜΕΛΟΣ: Παναγιώτης Πέτρου, Φαρμακοποιός, PhD, Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Κύπρος.
Ήδη, η ΕΛΕΦΕΠ έχει θεσπίσει συνεργασίες με αναγνωρισμένα ιδρύματα, ερευνητικούς και ρυθμιστικούς οργανισμούς παγκοσμίως [ΗΠΑ – Columbia University, University of Pennsylvania, Rutgers University, Ευρώπη – University of Utrecht, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA), University of Nicosia], αλλά και με Ιδρύματα από Ελλάδα [Εργαστήριο Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος, Τμήματος Ιατρικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Ιατρικής ΕΚΠΑ, ΕΚΕΤΑ κ.ά.].
Μέσω αυτών των συνεργασιών, η ΕΛΕΦΕΠ στοχεύει στην ανταλλαγή επιστημονικής γνώσης, στην ενίσχυση της ερευνητικής αριστείας και στην κινητικότητα του επιστημονικού δυναμικού, ώστε να εξασφαλιστεί συνεχής καινοτομία στον κλάδο της Φαρμακοεπιδημιολογίας στην Ελλάδα, ακολουθώντας προδιαγραφές διεθνούς επιστημονικού κύρους.
Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. της ΕΛΕΦΕΠ, Καθηγητής Θεοκλής Ζαούτης, δήλωσε: «Είμαστε ενθουσιασμένοι και υπερήφανοι για αυτήν την πρωτοβουλία. Ειδικά στην Ελλάδα, η αναγκαιότητα της φαρμακοεπιδημιολογικής έρευνας προκύπτει ως επιτακτική ανάγκη από όλα τα στοιχεία που διαθέτουμε και τις αρνητικές πρωτιές που διατηρεί η χώρα μας διεθνώς. Η ΕΛΕΦΕΠ, με εργαλεία την εκπαίδευση και την έρευνα, θα επικεντρωθεί στη διαμόρφωση καλών κλινικών πρακτικών, θεραπευτικών πρωτοκόλλων και πολιτικών φαρμάκου, έχοντας ως βασικό στόχο την ασφάλεια των ασθενών και την προαγωγή της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα. Παράλληλα, φιλοδοξούμε να ανοίξουμε νέους ορίζοντες στην ιατρική έρευνα μιας νέας εποχής ψηφιακών δεδομένων, ενισχύοντας το εθνικό σύστημα υγείας».
