Ο στρατός του Νεπάλ έχει αναπτύξει περιπολίες στους δρόμους της πρωτεύουσας Κατμαντού, καθώς το ορεινό έθνος βρίσκεται αντιμέτωπο με τις χειρότερες ταραχές των τελευταίων δεκαετιών. Οι διαμαρτυρίες κατά της διαφθοράς κλιμακώθηκαν σε εμπρησμούς και βία την Τρίτη. Ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε καθώς σπίτια πολιτικών βανδαλίστηκαν και κυβερνητικά κτίρια μεταξύ των οποίων και το κοινοβούλιο πυρπολήθηκαν. Τριάντα άνθρωποι πέθαναν και περισσότεροι από 1.000 τραυματίστηκαν σε δύο ημέρες βίας.

Οι ομάδες «Gen Z» που ηγήθηκαν των διαμαρτυριών πήραν αποστάσεις από τις καταστροφές, δηλώνοντας ότι οι κινητοποιήσεις «καπελώθηκαν» από «τυχοδιωκτικά στοιχεία». Την Τετάρτη, το αεροδρόμιο του Κατμαντού άνοιξε ξανά και η πρωτεύουσα ήταν σχετικά ήσυχη καθώς οι περισσότεροι κάτοικοι υπάκουσαν στην απαγόρευση κυκλοφορίας, όμως καπνός συνέχιζε να βγαίνει από τα κτίρια που καίγονταν.

Ο στρατός, που προσπαθεί να ελέγξει μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, έχει καλέσει τους διαδηλωτές της Gen Z να συμμετάσχουν σε ειρηνευτικές συνομιλίες. Οι ηγέτες των φοιτητών συντάσσουν μια νέα λίστα αιτημάτων, όπως ανέφερε ένας αντιπρόσωπός τους στο BBC. Έχουν επιβληθεί πανεθνικές απαγορεύσεις κυκλοφορίας μέχρι το πρωί της Πέμπτης και ο στρατός έχει προειδοποιήσει πως η βία και ο βανδαλισμός θα τιμωρηθούν. Είκοσι επτά άτομα έχουν συλληφθεί για βία και λεηλασίες και εντοπίστηκαν 31 όπλα.

Αξιωματικοί ελέγχουν ταυτότητες σε σημεία ελέγχου στην πρωτεύουσα, προτρέποντας τον κόσμο να παραμείνει στα σπίτια του. «Καμία περιττή μετακίνηση», διαλαλούν με μεγάφωνα. Ωστόσο, κάποιοι νέοι βγήκαν έξω, κρατώντας σακούλες σκουπιδιών και φορώντας μάσκες, καθαρίζοντας τη ζημιά που προκάλεσαν οι διαδηλώσεις.

«Το θέμα της διαφθοράς υπάρχει στο Νεπάλ εδώ και πολύ, πολύ καιρό και πιστεύω πως έχει φτάσει η ώρα το έθνος να αλλάξει», είπε η 14χρονη Ksang Lama, που δεν συμμετείχε στις διαμαρτυρίες. «Ελπίζω πραγματικά αυτό να φέρει κάτι θετικό στη χώρα μας» Ο Parash Pratap Hamal, 24 ετών, συμμετείχε στις διαμαρτυρίες. Πιστεύει ότι το Νεπάλ «χρειάζεται ανεξάρτητους πολιτικούς» και αναφέρει τον δήμαρχο του Κατμαντού, Balendra Shah, ως κάποιον που θα ήταν καλός ηγέτης.

«Ο κόσμος έχει ελπίδα τώρα, μετά την επανάσταση», είπε ο 36χρονος Rakesh Niraula από τα ανατολικά του Νεπάλ. «Υπάρχει ελπίδα για καλύτερη διακυβέρνηση… Νιώθουμε πως ήταν μάθημα για τους ηγέτες να βελτιωθούν, ώστε η χώρα να έχει ένα λαμπρό μέλλον». Ακόμα κι αν χαιρέτισαν την προοπτική της αλλαγής, κάποιοι Νεπαλέζοι δήλωσαν στο BBC ότι η βία και ο βανδαλισμός που σημάδεψαν τις διαμαρτυρίες τους άφησαν έκπληκτους.

«Προσωπικά πιστεύω πως δεν έπρεπε να έχει συμβεί αυτό», λέει ο κ. Niraula. Ο Prabhat Paudel, επιχειρηματίας που ζει στην πόλη Lalitpur, είπε πως σοκαρίστηκε από τον εμπρησμό κυβερνητικών κτιρίων όπως το Ανώτατο Δικαστήριο «που αποτελεί εθνικό μας πλούτο».

Πολλοί διαδηλωτές ανησυχούν πως το κίνημά τους έχει υπονομευθεί από «οπορτουνιστές» – ισχυρισμό που επαναλαμβάνει και ο στρατός. «Βρισκόμαστε κυρίως στη διαδικασία ελέγχου όσων εκμεταλλεύονται την κατάσταση για λεηλασίες, εμπρησμούς και διάφορα περιστατικά», δήλωσε ο εκπρόσωπος του στρατού Rajaram Basnet στο BBC.

Σε ανακοίνωσή τους, οι διαδηλωτές ανέφεραν πως το κίνημα «ήταν και παραμένει μη βίαιο και ριζωμένο στις αρχές της ειρηνικής πολιτικής συμμετοχής». Πρόσθεσαν πως εθελοντικά διαχειρίζονται υπεύθυνα την κατάσταση, προστατεύουν τους πολίτες και διασφαλίζουν τη δημόσια περιουσία. Ανακοίνωσαν επίσης πως από την Τετάρτη και έπειτα δεν έχουν προγραμματιστεί επιπλέον διαδηλώσεις και κάλεσαν στρατό και αστυνομία να εφαρμόσουν τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας όπου χρειάζεται. Και οι διαδηλωτές και ο στρατός απέδωσαν την καταστροφή στους «οπορτουνιστές».

Τι οδήγησε στις διαμαρτυρίες;

Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν με αφορμή την κυβερνητική απόφαση να απαγορευτούν 26 πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένων των WhatsApp, Instagram και Facebook – όμως στη συνέχεια εκφράστηκαν πολύ βαθύτερες αντιδράσεις κατά της πολιτικής ελίτ του Νεπάλ.
Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν της απαγόρευσης, μια καμπάνια «nepo kid», που φώτιζε τις πολυτελείς ζωές των παιδιών των πολιτικών και τις καταγγελίες για διαφθορά, είχε γίνει viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ενώ η απαγόρευση των social media ήρθη βιαστικά τη Δευτέρα το βράδυ, οι διαμαρτυρίες είχαν πια αποκτήσει ακατάσχετη δυναμική.

Πώς κλιμακώθηκε η βία;

Δεκαεννέα διαδηλωτές σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις με την αστυνομία τη Δευτέρα. Οι θάνατοι αυτοί τροφοδότησαν την οργή και τις αναταραχές της Τρίτης, όταν σημειώθηκαν ακόμη τρεις θάνατοι. Οι αρχές αναφέρουν πως επίσης δύο αστυνομικοί έχασαν τη ζωή τους. Οι διαμαρτυρίες συνεχίστηκαν ασταμάτητα, με πλήθος στο Κατμαντού να πυρπολεί τα κεντρικά γραφεία του Κόμματος του Κογκρέσου του Νεπάλ, που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό, και το σπίτι του ηγέτη του, Sher Bahadur Deuba, πρώην πρωθυπουργού.

Εκατοντάδες διαδηλωτές εισέβαλαν και έβαλαν φωτιά στο κτίριο της Βουλής, σπάζοντας παράθυρα και ζωγραφίζοντας αντικυβερνητικά συνθήματα στους τοίχους. Το Singha Durbar, μεγάλο συγκρότημα κυβερνητικών γραφείων, επίσης δέχθηκε επίθεση, και το Ανώτατο Δικαστήριο ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι αναβάλει επ’ αόριστον όλες τις ακροάσεις λόγω σοβαρών ζημιών.

Μεταξύ των τραυματιών ήταν και η σύζυγος του πρώην πρωθυπουργού Jhalanath Khanal, η οποία υπέστη σοβαρά εγκαύματα όταν διαδηλωτές έκαψαν το σπίτι τους στο Κατμαντού την Τρίτη. Ορισμένα μέσα ανέφεραν πως η Ravilaxmi Chitrakar απεβίωσε, ωστόσο ο σύζυγός της δήλωσε πως παραμένει ζωντανή σε κρίσιμη κατάσταση στη μονάδα εγκαυμάτων του νοσοκομείου Kirtipur στην πρωτεύουσα.

Βρισκόταν στον πάνω όροφο του σπιτιού όταν αυτό πήρε φωτιά και ήταν αναίσθητη όταν τη διέσωσαν οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, έχοντας μπει στο σπίτι με σκάλα από διπλανό κτίριο. Κατά το χάος της Τρίτης, χιλιάδες κρατούμενοι διέφυγαν από φυλακές σε όλη τη χώρα, σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους του BBC Nepali.

Πέντε νέοι κρατούμενοι σκοτώθηκαν αργά την Τρίτη όταν οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ κατά δραπέτων από σωφρονιστικό ίδρυμα ανηλίκων στο Banke, στη δυτική περιοχή του Νεπάλ. Σύμφωνα με τον διευθυντή της φυλακής, ήταν όλοι κάτω των 18 ετών.

Τι ακολουθεί;

Η παραίτηση του πρωθυπουργού άφησε ηγετικό κενό. «Κοιτάζοντας μπροστά, πιστεύουμε πως η μελλοντική ηγεσία του Νεπάλ πρέπει να είναι απαλλαγμένη από βαθιά ριζωμένες κομματικές δεσμεύσεις, πλήρως ανεξάρτητη και να επιλέγεται με βάση την ικανότητα, την ακεραιότητα και τα προσόντα», ανέφεραν οι διαδηλωτές Gen Z στην ανακοίνωσή τους.

«Απαιτούμε μια διαφανή και σταθερή κυβέρνηση που θα υπηρετεί το συμφέρον του λαού και όχι των διεφθαρμένων ή της πολιτικής ελίτ». Αυτό το συναίσθημα συμμερίζεται και η Taru Karki, 40 ετών, κοινωνική λειτουργός στο Κατμαντού.

«Υπάρχει βαθιά ανησυχία και αθώοι νέοι έχουν χάσει τη ζωή τους», λέει, προσθέτοντας πως αυτό που χρειάζεται η χώρα τώρα είναι ειρήνη και τέλος στη διαφθορά που έβγαλε τόσο κόσμο στους δρόμους από την αγανάκτηση.