Μια στρατιά από νεκρούς πολεμιστές, με τις αστραφτερές πανοπλίες τους να λαμπυρίζουν στο φως, κάνει την εμφάνισή της κάθε χρόνο, στα τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου, στο Φραγκοκάστελλο. Είναι οι φημισμένοι Δροσουλίτες, οι οπτασίες που, σύμφωνα με τον θρύλο, προελαύνουν σιωπηλά προς τη θάλασσα στη θέση Θυμέ Κάμπος, σε μια μικρή πεδιάδα, αφήνοντας άφωνους και συγκλονισμένους όσους βρεθούν εκεί για να τους αντικρίσουν. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτό το φαινόμενο;

Το Φραγκοκάστελλο, ένας παραθαλάσσιος οικισμός περίπου 80 χιλιόμετρα από τα Χανιά και κοντά στη Χώρα Σφακίων, είναι γνωστό όχι μόνο για το επιβλητικό βενετσιάνικο κάστρο του 14ου αιώνα, αλλά και για το πιο μυστηριώδες φαινόμενο της κρητικής παράδοσης. Το κάστρο, χτισμένο το 1371 από τους Ενετούς για να περιορίσει τη δράση των Σφακιανών και των πειρατών, στέκει αγέρωχο μέσα στους αιώνες. Όμως η ιστορία του απέκτησε θρυλικές διαστάσεις το 1828, όταν γράφτηκε εκεί ένα από τα πιο δραματικά κεφάλαια της Ελληνικής Επανάστασης.

Τον Μάιο εκείνης της χρονιάς, ο Χατζή Μιχάλης Νταλιάνης, Ηπειρώτης οπλαρχηγός, κατέλαβε το κάστρο μαζί με 600 πολεμιστές – κυρίως Ηπειρώτες και Κρητικούς. Παρά τις προειδοποιήσεις των ντόπιων ότι το κάστρο δεν μπορούσε να αντέξει επίθεση, ο Νταλιάνης αποφάσισε να παραμείνει. Λίγες μέρες αργότερα, 8.000 Οθωμανοί του Μουσταφά Πασά εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση.

Η μάχη που ακολούθησε ήταν άνιση και σφοδρή. Οι πολιορκημένοι αντιστάθηκαν ηρωικά για περισσότερες από επτά ημέρες. Περίπου 335 έως 385 Έλληνες σκοτώθηκαν – ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Νταλιάνης, που έπεσε στη μάχη με το σπαθί στο χέρι, σύμφωνα με τις μαρτυρίες. Το σώμα του αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους και το κεφάλι του στάλθηκε στον Μουσταφά Πασά.

Ο θρύλος λέει πως τα πτώματα των ηρώων έμειναν άταφα για μέρες, ώσπου ένας δυνατός άνεμος σκέπασε με άμμο τα κορμιά τους, μεταφέροντας σκόνη από την παραλία Ορθή Άμμος. Από τότε, οι ψυχές τους –λένε– δεν ησύχασαν ποτέ. Κάθε χρόνο επιστρέφουν, σαν σκιές της αυγής, να θυμίσουν τη θυσία τους και να στοιχειώσουν τη μνήμη όσων τις αντικρίζουν.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1652: Ψηφίζεται ο πρώτος νόμος κατά της δουλείας στη Βόρεια Αμερική από την αποικία του Ρόουντ Άιλαντ. Μία τομή στην ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που θα επηρεάσει τον αμερικανικό Νότο αιώνες αργότερα.

1821: Ο Νικηταράς τρέπει σε φυγή χιλιάδες Οθωμανούς στα Δολιανά Κυνουρίας με μόλις 300 άντρες. Η γενναιότητά του του χαρίζει το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος», ενώ λέγεται πως δεν μπορούσαν να του ξεκολλήσουν το σπαθί από το χέρι.

1828: Οι Τούρκοι προσβάλλουν το Φραγκοκάστελλο Χανίων, όπου 600 Κρήτες και Ηπειρώτες υπερασπίζονται το κάστρο μέχρι θανάτου. Η μάχη γεννά τον θρύλο των Δροσουλιτών, φαντασμάτων που λέγεται ότι εμφανίζονται κάθε χρόνο στο κάστρο.

1848: Συνεδριάζει η πρώτη Γερμανική Εθνοσυνέλευση στη Φραγκφούρτη, σηματοδοτώντας την έναρξη του γερμανικού κοινοβουλευτισμού και των φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων.

1860: Ο Αβραάμ Λίνκολν χρίζεται υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος για τις προεδρικές εκλογές, ξεκινώντας μία ιστορική πορεία που θα οδηγήσει στον Εμφύλιο Πόλεμο και την κατάργηση της δουλείας.

Η ιστορική τοποθεσία του σχολείου Μονρό, σημείο αναφοράς της υπόθεσης Brown v. Board of Education, που θεωρείται η απαρχή του Κινήματος Πολιτικών Δικαιωμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

1896: Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ εκδίδει την ιστορική απόφαση Plessy v. Ferguson, νομιμοποιώντας τον φυλετικό διαχωρισμό υπό την αρχή του «separate but equal». Η απόφαση θεμελιώνει τη νομική βάση για τις ρατσιστικές πολιτικές των διαχωρισμένων σχολείων, μέσων μεταφοράς και δημόσιων χώρων. Θα παραμείνει σε ισχύ έως το 1954, όταν θα ανατραπεί με την απόφαση Brown v. Board of Education, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους του θεσμικού ρατσισμού στις ΗΠΑ.

1910: Ο Κομήτης του Χάλεϊ περνά σε απόσταση «αναπνοής» από τη Γη, προκαλώντας μαζικό πανικό. Πολλοί φοβούνταν ότι θα δηλητηριαστούν από τα αέρια της ουράς του.

1919: Πραγματοποιείται στην Αθήνα το πρώτο συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που μετονομάζεται αργότερα σε ΚΚΕ. Μία από τις πιο κρίσιμες στιγμές στην ιστορία της ελληνικής Αριστεράς.

1927: Στην πιο πολύνεκρη επίθεση σε σχολείο στην ιστορία των ΗΠΑ, τοπικός αγρότης πυροδοτεί εκρηκτικά στο σχολείο του Bath Township στο Μίσιγκαν, σκοτώνοντας 38 παιδιά και 6 ενήλικες.

1933: Ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ υπογράφει τη δημιουργία της Tennessee Valley Authority, της μεγαλύτερης δημόσιας υπηρεσίας κοινής ωφέλειας στις ΗΠΑ. Σημαντικό βήμα για την ανάκαμψη από τη Μεγάλη Ύφεση.

1954: Τίθεται σε ισχύ η Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που κατοχυρώνει θεμελιώδη δικαιώματα για εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρωπαίους.

1959: Ο βασιλιάς Παύλος και η βασίλισσα Φρειδερίκη πραγματοποιούν επίσημη επίσκεψη στην Ιταλία, σε μία απόπειρα σύσφιγξης των διπλωματικών σχέσεων σε δύσκολη μεταπολεμική περίοδο.

1963: Ο Σαρλ ντε Γκολ απευθύνεται στη Βουλή των Ελλήνων ως Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας. Η ομιλία του θεωρείται ένα ορόσημο για τις ελληνογαλλικές σχέσεις.

1965: Γίνονται γνωστές οι πρώτες πληροφορίες για τη μυστική οργάνωση ΑΣΠΙΔΑ στον στρατό, που φέρεται να εμπλέκει και τον Ανδρέα Παπανδρέου, προαναγγέλλοντας έντονες πολιτικές εξελίξεις.

1969: Εκτοξεύεται το Apollo 10, γενική πρόβα για την αποστολή της πρώτης προσσελήνωσης. Φτάνει σε απόσταση μόλις 15 χλμ. από την επιφάνεια της Σελήνης.

1980: Ο Ηρακλής κατηγορείται για απόπειρα δωροδοκίας ποδοσφαιριστή του ΠΑΟΚ και υποβιβάζεται. Το σκάνδαλο σοκάρει το ελληνικό ποδόσφαιρο.

1980: Εξερράγη το ηφαίστειο Σεντ Χέλενς στην Ουάσινγκτον των ΗΠΑ, σκοτώνοντας 57 ανθρώπους. Ήταν η καταστροφικότερη ηφαιστειακή έκρηξη στην αμερικανική ιστορία.

1981: Η εφημερίδα «New York Native» δημοσιεύει την πρώτη αναφορά για ένα «μυστηριώδες νέο νόσημα» που προσβάλλει γκέι άνδρες. Πρόκειται για την πρώτη δημόσια αναφορά στο AIDS.

1990: Τραίνo TGV στη Γαλλία αγγίζει τα 515,3 χλμ/ώρα, καταρρίπτοντας το παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας για σιδηρόδρομο.

1994: Στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, η Μίλαν συντρίβει την Μπαρτσελόνα με 4-0 στον τελικό του Champions League, κατακτώντας πανηγυρικά το τρόπαιο.

1998: Η κυβέρνηση των ΗΠΑ καταθέτει μοναδική αντιμονοπωλιακή αγωγή κατά της Microsoft, κατηγορώντας την ότι καταχράται την κυριαρχία της στην αγορά. Η υπόθεση θα οδηγήσει σε ιστορικό συμβιβασμό.

2009: Τερματίζεται επισήμως ο εμφύλιος πόλεμος στη Σρι Λάνκα, μετά από 26 χρόνια αιματοχυσίας και εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς.

2012: Το Facebook πραγματοποίησε την αρχική δημόσια προσφορά (IPO), συγκεντρώνοντας 16 δισεκατομμύρια δολάρια.

2023: Ο κυβερνήτης της Μοντάνα Γκρεγκ Τζιανφόρτε υπογράφει ένα νομοσχέδιο που απαγορεύει το TikTok, καθιστώντας τη Μοντάνα την πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που απαγορεύει το TikTok, μία εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης που ανήκει στην Κίνα.

Γεννήσεις

1872 – Μπέρτραντ Ράσελ, άγγλος φιλόσοφος, μαθηματικός και ειρηνιστής, από τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης σκέψης, βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1950· συνέβαλε καθοριστικά στη λογική, την ηθική και την πολιτική θεωρία.

1920 – Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄, κατά κόσμον Καρόλ Βοϊτύλα, ο πρώτος μη Ιταλός πάπας μετά από 455 χρόνια και μία από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα· υπηρέτησε από το 1978 έως το 2005 και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πτώση του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη.

Θάνατοι

1967 – Νικηφόρος Μανδηλαράς, έλληνας δικηγόρος και πολιτικός, υπερασπιστής δημοκρατικών και αντιδικτατορικών φωνών· βρέθηκε νεκρός κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες στη Ρόδο, με την υπόθεσή του να προκαλεί έντονες υπόνοιες για πολιτική δολοφονία κατά τη διάρκεια της χούντας.

1980 – Ίαν Κέρτις, άγγλος τραγουδιστής και στιχουργός, ιδρυτικό μέλος των Joy Division, με εμβληματική φωνή και σκοτεινή λυρική γραφή· η αυτοκτονία του σε ηλικία 23 ετών σηματοδότησε το τραγικό τέλος μιας από τις πιο επιδραστικές μπάντες του post-punk κινήματος.

Εορτολόγιο

Ευφράσιος, Ευφρασία, Ιούλιος, Ιουλία, Φαεινή

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Διεθνής Ημέρα για τις Γυναίκες στη Ναυτιλία
Διεθνής Ημέρα Μουσείων
Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για το Εμβόλιο κατά του AIDS