Σαν σήμερα 5 Νοεμβρίου: Η φονική πλημμύρα του 1961 που έπνιξε την Αθήνα

Ακόμη, η «Συνωμοσία της Πυρίτιδας», η πρώτη Monopoly και τα γενέθλια της Αλέκας Παπαρήγα

Newsroom

Ήταν η νύχτα της 5ης προς 6η Νοεμβρίου 1961, όταν ο ουρανός που είχε σκοτεινιάσει από νωρίς άνοιξε απότομα, σαν να έσπασε επάνω από την Αττική μια τεράστια υδάτινη δεξαμενή. Η βροχή δεν ήταν απλώς δυνατή· ήταν ανεξέλεγκτη, συνεχής, με ανέμους που σφύριζαν. Μέσα σε λίγες ώρες, η Αθήνα μεταμορφώθηκε σε μία απέραντη φουσκωμένη λίμνη.

Οι δρόμοι του κέντρου, από τη Σίνα και την Ομήρου έως τη Βουκουρεστίου, την Πατησίων, την Αλεξάνδρας και τη Συγγρού, έγιναν ορμητικά ποτάμια. Μπλεγμένα σε αυτά παρασύρονταν έπιπλα, εμπορεύματα, κρεβάτια, αυτοκίνητα, ακόμα και σοροί ανθρώπων και ζώων. Στις δυτικές συνοικίες η εικόνα ήταν ακόμη πιο εφιαλτική: η στάθμη του νερού ανέβαινε τόσο γρήγορα, που πολλοί κάτοικοι έφτασαν να ανεβαίνουν στις στέγες για να σωθούν.

Τα θύματα και οι κατεστραμμένοι οικισμοί

Ο τραγικός απολογισμός ήταν βαρύς: 43 νεκροί, περίπου 300 τραυματίες, πάνω από 4.000 σπίτια και καταστήματα πλημμυρισμένα, και περισσότερες από 500 οικογένειες που έμειναν άστεγες από τη μια στιγμή στην άλλη. Στο Μπουρνάζι, τη Νίκαια, τα Νέα Λιόσια, το Αιγάλεω, τον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, το Νέο Φάληρο και το Μοσχάτο καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες απώλειες. Οι γειτονιές αυτές, χτισμένες χαμηλά, κοντά σε παλιές κοίτες χειμάρρων ή σε περιοχές χωρίς οργανωμένα έργα απορροής, βρέθηκαν κυριολεκτικά στο έλεος του νερού.

Η οδός Πειραιώς μετατράπηκε σε υγρή άβυσσο, με το ύψος του νερού να φτάνει τα δύο μέτρα. Μια γέφυρα κατέρρευσε. Σπίτια από τούβλο και τσιμεντόλιθο λύγισαν σαν χάρτινα κουτιά.

Πολιτική φόρτιση σε μια ήδη τεταμένη στιγμή

Οι πλημμύρες ήρθαν σε μια ευαίσθητη συγκυρία: λίγες μόλις ημέρες μετά τις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961 και την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Εκείνες οι εκλογές είχαν ήδη μείνει γνωστές ως «εκλογές βίας και νοθείας». Ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε αρχίσει τον «ανένδοτο αγώνα».

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η καταστροφή μετατράπηκε αμέσως σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Η αντιπολίτευση κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι άφησε την πρωτεύουσα χωρίς έργα προστασίας από πλημμύρες, ενώ ο υπουργός Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων Σόλων Γκίκας απάντησε ότι «εξετελέσθησαν όσα ουδέποτε έργα» και ότι οι ευθύνες ανήκαν στις προηγούμενες κυβερνήσεις. Τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων ανέδειξαν τη γύμνια της πόλης μπροστά στη φύση.

Η Αθήνα μετά την καταστροφή

Τις επόμενες ημέρες, η αλληλεγγύη και η απελπισία συνυπήρχαν. Στρατός, αστυνομία και εθελοντές μοίραζαν τρόφιμα, ρούχα, στρώματα, ψωμί. Σχολεία μετατράπηκαν σε πρόχειρα καταφύγια. Βάρκες κινούνταν μέσα σε γειτονιές. Η βασίλισσα Φρειδερίκη επισκέφθηκε πληγείσες περιοχές, σε ένα ταξίδι που αποτυπώθηκε φωτογραφικά ως το ανθρώπινο πρόσωπο της εξουσίας σε ώρα δοκιμασίας.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1605: Πραγματοποιείται η «Συνωμοσία της Πυρίτιδας», μια απόπειρα Καθολικών συνωμοτών με επικεφαλής τον Γκάι Φοκς να ανατινάξουν το Βρετανικό Κοινοβούλιο και να σκοτώσουν τον βασιλιά Ιάκωβο Α’ μαζί με όλα τα στελέχη του. Ο στόχος των συνωμοτών ήταν να τερματίσουν την καταπίεση των Καθολικών στην Αγγλία. Ωστόσο, το σχέδιο αποκαλύπτεται λίγο πριν την εκτέλεσή του, και οι συνωμότες συλλαμβάνονται. Καταδικάζονται σε θάνατο και εκτελούνται με αγχόνη και διαμελισμό στις 31 Ιανουαρίου, μια τιμωρία που επιβλήθηκε ως παραδειγματική για την προδοσία τους.

1789: Η Συνέλευση των Τάξεων στην επαναστατημένη Γαλλία αποφασίζει ότι όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο.

1815: Η Αγγλία και η Ρωσία υπογράφουν στο Παρίσι ειδική συνθήκη, σύμφωνα με την οποία τα Επτάνησα τίθενται υπό την προστασία της Αγγλίας με την ονομασία «Ηνωμέναι Πολιτείαι των Ιονίων Νήσων».

1828: Απελευθέρωση της Λιβαδειάς από τις ελληνικές δυνάμεις του Δημήτρη Υψηλάντη, μετά από συνθηκολόγηση.

1931: Πνίγεται στο αίμα η επανάσταση της Κύπρου. Ο ελληνικός λαός τάσσεται στο πλευρό των αγωνιζομένων αδελφών Κυπρίων.

1935: Οι αδελφοί Πάρκερ κυκλοφορούν στην αγορά το επιτραπέζιο παιγνίδι Monopoly.

1956: Έρευνα που βλέπει το φως της δημοσιότητας στη χώρα μας αποκαλύπτει ότι 2.000.000 Έλληνες δεν ξέρουν να βάζουν την υπογραφή τους.

1961: Σφοδρή νεροποντή πλήττει την Αθήνα. Χάνουν τη ζωή τους 44 άνθρωποι, 300 τραυματίζονται και 3.700 μένουν άστεγοι. Ο Κηφισός ποταμός ξεχειλίζει, με αποτέλεσμα τα Λιόσια, το Περιστέρι, το Μπουρνάζι και το Μοσχάτο να γίνουν μία στάμπα λάσπης στον χάρτη της Αττικής.

1963: Αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν ερείπια των Βίκινγκς στη Νέα Γη, που προηγούνται της άφιξης του Κολόμβου στην Αμερική κατά 500 χρόνια.

1968: Ο Ρίτσαρντ Νίξον εκλέγεται 37ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.

1997: Κάνουν πρεμιέρα δύο νέα τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ, το «Τζόκερ» και το «Νέο Πρότο».

2006: Ο Σαντάμ Χουσεΐν και συνεργάτες του καταδικάζονται σε θάνατο για την σφαγή 148 Σιιτών το 1982.

2007: Η Google αποκαλύπτει το λειτουργικό Android για κινητά.

Γεννήσεις

1945 – Αλέκα Παπαρήγα, Ελληνίδα πολιτικός, πρώην γενική γραμματέας του ΚΚΕ και η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε ελληνικού πολιτικού κόμματος. Ανέλαβε την ηγεσία το 1991 σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης για την ελληνική Αριστερά και παρέμεινε στο τιμόνι για 22 χρόνια. Διακρίθηκε για την σταθερή, ιδεολογικά αταλάντευτη στάση της και για την παρουσία της σε κοινοβουλευτικούς και κοινωνικούς αγώνες, αφήνοντας ισχυρό αποτύπωμα στο πολιτικό σκηνικό της Μεταπολίτευσης.

1956 – Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Έλληνας τραγουδοποιός και από τους αγαπημένους δημιουργούς της ελληνικής ροκ σκηνής. Ξεκίνησε με το συγκρότημα Τερμίτες και συνέχισε με ιδιαίτερα επιτυχημένη προσωπική πορεία. Τα τραγούδια του, όπως «Νότος», «Πρόσχαρος», «Τι να πω», συνδύασαν ροκ ύφος με μελωδία και κοινωνικό προβληματισμό. Η ζεστή, καθηλωτική φωνή του και οι ειλικρινείς στίχοι του τον καθιέρωσαν σε ένα από τα πιο αγαπημένα πρόσωπα της ελληνικής μουσικής.

1959 – Μπράιαν Άνταμς (Bryan Adams), Καναδός τραγουδοποιός, διεθνώς γνωστός για τις μεγάλες του επιτυχίες στη ροκ σκηνή, όπως το «Summer of ’69» και το «(Everything I Do) I Do It for You». Η χαρακτηριστική, βραχνή φωνή του και η έντονη σκηνική του παρουσία τον κατέστησαν ένα από τα πιο αγαπημένα ονόματα της παγκόσμιας μουσικής. Έχει τιμηθεί με πολλαπλά βραβεία και παραμένει ενεργός σε συναυλίες και ηχογραφήσεις.

1960 – Τίλντα Σουίντον (Tilda Swinton), Αγγλίδα ηθοποιός, βραβευμένη με Όσκαρ, γνωστή για το ιδιόμορφο στιλ και τους τολμηρούς, πολυσύνθετους ρόλους της. Ξεχώρισε για την ικανότητά της να μεταμορφώνεται, συχνά ερμηνεύοντας χαρακτήρες που ξεπερνούν τα συμβατικά όρια φύλου και μορφής. Από το «Michael Clayton» μέχρι το «We Need to Talk About Kevin» και τις συνεργασίες της με τον Wes Anderson, θεωρείται μία από τις πιο ιδιαίτερες και επιδραστικές παρουσίες του σύγχρονου σινεμά.

1978 – Μιχάλης Χατζηγιάννης, Κύπριος τραγουδιστής, από τις πιο δημοφιλείς παρουσίες της ελληνικής ποπ σκηνής από τα τέλη της δεκαετίας του ’90. Μελωδίες του όπως «Το καλοκαίρι μου», «Χωρίς αναπνοή» και «Εμείς οι δυο σαν ένα» γνώρισαν μεγάλη απήχηση, ενώ έχει συνεργαστεί με σημαντικούς Έλληνες δημιουργούς. Η ζεστή φωνή και το ρομαντικό ύφος των τραγουδιών του τον καθιέρωσαν σε ευρύ κοινό σε Ελλάδα και Κύπρο.

Θάνατοι

1879 – Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ (James Clerk Maxwell), Σκωτσέζος φυσικός, από τις θεμελιώδεις μορφές της σύγχρονης επιστήμης. Διατύπωσε τις περίφημες εξισώσεις του Μάξγουελ, οι οποίες ενοποίησαν τον ηλεκτρισμό, το μαγνητισμό και το φως σε μία ενιαία θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού. Το έργο του άνοιξε τον δρόμο για την εξέλιξη της φυσικής του 20ού αιώνα και επηρέασε βαθιά επιστήμονες όπως ο Αϊνστάιν, που τον χαρακτήρισε «τον σημαντικότερο φυσικό μετά τον Νεύτωνα».