Αυξανόμενος προβληματισμός επικρατεί στις Βρυξέλλες σχετικά με την πορεία του προγράμματος «Σπίτι μου 2», του χρηματοδοτικού εργαλείου που στοχεύει να στηρίξει νέους και νέες οικογένειες στην απόκτηση πρώτης κατοικίας μέσω χαμηλότοκων δανείων. Παρά τις διαβεβαιώσεις της ελληνικής κυβέρνησης για ικανοποιητικούς ρυθμούς υλοποίησης, η Κομισιόν διαπιστώνει καθυστερήσεις και περιορισμένη απορρόφηση των διαθέσιμων κονδυλίων, γεγονός που, εάν συνεχιστεί, ενδέχεται να οδηγήσει ακόμη και σε απώλεια μέρους της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.
Κοινοτικοί αξιωματούχοι που επισκέφθηκαν την Αθήνα στις αρχές Οκτωβρίου έστειλαν σαφές μήνυμα προς την ελληνική πλευρά: οι προθεσμίες του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) είναι ασφυκτικές και πρέπει να τηρηθούν χωρίς παρεκκλίσεις.
«Είμαστε στο τελευταίο μίλι· αυτό που έχει σημασία είναι οι προθεσμίες», σημείωσαν χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας ότι κάθε καθυστέρηση μπορεί να επηρεάσει την αξιοπιστία της χώρας στο συνολικό πρόγραμμα απορρόφησης ευρωπαϊκών πόρων.
Η ίδια ανησυχία αποτυπώνεται και στις εσωτερικές εκθέσεις της Επιτροπής, όπου επισημαίνονται δομικές δυσκολίες στα έργα Κοινωνικής Κατοικίας, με το «Σπίτι μου 2» να βρίσκεται στο επίκεντρο.
Χαμηλές επιδόσεις στην απορρόφηση
Σύμφωνα με τα στοιχεία του προσχεδίου προϋπολογισμού 2026 που κατέθεσε το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στην Κομισιόν, το ποσοστό απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων του προγράμματος ανέρχεται μόλις σε 30,3%, δέκα μήνες μετά την έναρξή του.
Από τα 1 δισ. ευρώ που προορίζονται για τη δεύτερη φάση του «Σπίτι μου», έχουν εκταμιευθεί δάνεια 303,3 εκατ. ευρώ, ποσό που υπολείπεται σημαντικά του στόχου. Αυτό σημαίνει ότι πολλές αιτήσεις εγκρίνονται αλλά δεν μετατρέπονται τελικά σε συμβόλαια αγοράς, είτε λόγω των αυστηρών προδιαγραφών του προγράμματος είτε εξαιτίας της κατάστασης στην αγορά ακινήτων.
Παράγοντες της αγοράς ακινήτων κάνουν λόγο για περιορισμένη διαθεσιμότητα κατοικιών που να πληρούν τα κριτήρια του προγράμματος. Η απαίτηση το ακίνητο να είναι κατασκευασμένο έως το 2007 και να μην υπερβαίνει τα 150 τ.μ. αποκλείει σημαντικό αριθμό νεότερων ή μεγαλύτερων κατοικιών από το πεδίο εφαρμογής.
Ταυτόχρονα, οι συνεχείς αυξήσεις στις τιμές πώλησης έχουν οδηγήσει πολλούς ενδιαφερόμενους να παραιτηθούν, καθώς η επιδότηση του προγράμματος δεν αρκεί για να καλύψει τη διαφορά μεταξύ τιμής αγοράς και επιλέξιμου ποσού δανείου.
Το αποτέλεσμα είναι μια αγορά εγκλωβισμένη: από τη μία πλευρά τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, από την άλλη μια πραγματικότητα που καθιστά δύσκολη τη διάθεσή τους.
Παρά τις ανησυχίες των Βρυξελλών, το οικονομικό επιτελείο δηλώνει ικανοποιημένο από την πορεία του προγράμματος. Ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης μιλώντας χθες και προχθές σε τηλεοπτικούς σταθμούς χαρακτήρισε το «Σπίτι μου 2» επιτυχημένο, σημειώνοντας ότι «έχει φτάσει ήδη στο 65% της συνολικής χρηματοδότησης, δηλαδή περίπου στα 1,3 δισ. ευρώ». Όπως είπε, 10.500 δικαιούχοι έχουν ήδη εξασφαλίσει κατοικία μέσω του προγράμματος, το οποίο «τρέχει με επιτυχία και θα ολοκληρωθεί κανονικά τον Ιούλιο του 2026».
Τα χαρακτηριστικά του προγράμματος
Το «Σπίτι μου 2» προβλέπει τη χορήγηση χαμηλότοκου στεγαστικού δανείου για αγορά πρώτης κατοικίας αξίας έως 250.000 ευρώ, καλύπτοντας μέχρι και το 90% της αξίας του ακινήτου, με ανώτατο όριο δανείου 190.000 ευρώ. Το δάνειο είναι κατά 50% άτοκο, καθώς η μισή χρηματοδότηση προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ το υπόλοιπο 50% καλύπτεται από τραπεζικό δανεισμό με ευνοϊκό επιτόκιο. Για τρίτεκνους και πολύτεκνους, το άτοκο ποσοστό αυξάνεται στο 75%.
Η κατοικία δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 150 τετραγωνικά μέτρα, ούτε να είναι κατασκευασμένη μετά το 2007, ενώ η αντικειμενική της αξία –όπως αποτυπώνεται στο συμβόλαιο αγοράς– δεν πρέπει να ξεπερνά τις 250.000 ευρώ.
Το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο για την επιτυχία του προγράμματος. Με την τελική προθεσμία να ορίζεται στον Ιούλιο του 2026, η Ελλάδα καλείται να επιταχύνει τις διαδικασίες ώστε να μην απειληθεί η απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων.
Αν δεν επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί από την Κομισιόν, ορισμένα κονδύλια κινδυνεύουν να παραμείνουν ανεκμετάλλευτα — ένα σενάριο που η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει με κάθε τρόπο, δεδομένης της πίεσης για αύξηση της πρόσβασης των νέων σε προσιτή κατοικία.
