Όσο κι αν ακούγεται σε κάποιους παράδοξο με το πρώτο άκουσμα, η επιτάχυνση των διαδικασιών όσον αφορά την απονομή Δικαιοσύνης, μπορεί να δώσει μεγάλη ώθηση στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με νέα έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), αν ολοκληρωθούν οι αλλαγές που έχουν ξεκινήσει στο δικαστικό σύστημα, η Ελλάδα μπορεί να δει αύξηση των επενδύσεων έως και 16,2% καθώς επίσης και βελτίωση της παραγωγικότητας μέχρι 6,7%. Δεν το λες και λίγο.
Το ΔΝΤ βασίζει τα στοιχεία αυτά σε ανάλογες περιπτώσεις που καταγράφηκαν στην Πορτογαλία και τη Σλοβακία, όπου η Δικαιοσύνη λειτούργησε πιο γρήγορα και αποτελεσματικά, με θετικά αποτελέσματα για τις οικονομίες τους.
Παρόλο που η Ελλάδα έχει περισσότερους δικαστές ανά κάτοικο από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (60% παραπάνω), παρουσιάζει τη χειρότερη επίδοση σε ό,τι αφορά την ταχύτητα απονομής της Δικαιοσύνης. Μια υπόθεση στην Ελλάδα μπορεί να πάρει σχεδόν 1.200 ημέρες για να τελεσιδικήσει, όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι μόνο 440 ημέρες.
Η κατάσταση έγινε ακόμα χειρότερη κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, όπου το βάρος των υποθέσεων αυξήθηκε λόγω των «κόκκινων» δανείων και της οικονομικής πίεσης που αντιμετώπιζαν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Η καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης καθυστέρησε και την επίλυση οικονομικών ζητημάτων, με αποτέλεσμα να εμποδιστεί η χρηματοδότηση και η ανάκαμψη της οικονομίας.
Ωστόσο, η έκθεση αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα έχει ήδη ξεκινήσει προσπάθειες για να βελτιώσει την κατάσταση. Η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη άρχισε το 2022 και προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2025. Το ΔΝΤ τονίζει ότι, αν εφαρμοστούν σωστά οι αλλαγές, η ελληνική οικονομία θα κερδίσει σημαντικά.
Ένα βασικό μέτρο που προτείνεται είναι η δημιουργία ειδικών εμπορικών δικαστηρίων, που θα ασχολούνται αποκλειστικά με οικονομικές και εμπορικές υποθέσεις. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι υποθέσεις αυτού του τύπου – όπως πτωχεύσεις, εμπορικές συμβάσεις και αναδιοργανώσεις εταιριών – απαιτούν εξειδίκευση και ταχύτητα. Αντί να αλλάζουν συνέχεια οι δικαστές αντικείμενο, το Ταμείο προτείνει να υπάρχουν εξειδικευμένοι δικαστές που θα χειρίζονται τέτοια ζητήματα με συνέπεια και εμπειρία.
Η εμπειρία άλλων χωρών δείχνει ότι ένα γρήγορο και αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα βοηθά τις επενδύσεις, καθώς οι επιχειρήσεις νιώθουν ασφάλεια όταν ξέρουν ότι οι διαφορές τους θα λυθούν γρήγορα και δίκαια. Επιπλέον, αυτό ενισχύει την καινοτομία και την εξωστρέφεια των εταιριών, αφού το νομικό πλαίσιο λειτουργεί υποστηρικτικά.
Δεν είναι τυχαίο ότι για χρόνια η Παγκόσμια Τράπεζα βαθμολογούσε χαμηλά την Ελλάδα ως επενδυτικό προορισμό, λόγω των προβλημάτων στη Δικαιοσύνη. Όταν οι συμβάσεις δεν μπορούν να εκτελεστούν εύκολα ή όταν μια υπόθεση καθυστερεί για χρόνια, οι επενδυτές το σκέφτονται διπλά πριν επενδύσουν.
Τέλος, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προτείνει τη δημιουργία εξειδικευμένων εμπορικών δικαστηρίων στο πλαίσιο των σχετικών μεταρρυθμίσεων. Όπως επισημαίνει, υποθέσεις όπως η αφερεγγυότητα επιχειρήσεων και οι εμπορικές διαφορές χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας και οικονομικής σημασίας, και απαιτούν δικαστές με εξειδίκευση και κατάλληλη γνώση. Η ύπαρξη ειδικών δικαστών που θα ασχολούνται αποκλειστικά με εμπορικές υποθέσεις – σε αντίθεση με τη σημερινή πρακτική, όπου οι δικαστές μετακινούνται ανάμεσα σε διάφορους τομείς του αστικού δικαίου – ενισχύει την εμπειρογνωμοσύνη και επιτρέπει την αποτελεσματικότερη διαχείριση πολύπλοκων νομικών θεμάτων.
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι υποθέσεις αφερεγγυότητας, όπως αναδιοργανώσεις και εκκαθαρίσεις επιχειρήσεων, συχνά συνδυάζουν στοιχεία εταιρικού δικαίου, πνευματικής ιδιοκτησίας και εμπορικών συμβάσεων, απαιτώντας εξειδικευμένη κρίση και συντονισμένη αντιμετώπιση. Πέρα από την ανάγκη για εξειδικευμένο δικαστικό προσωπικό, το Ταμείο υπογραμμίζει και τη σημασία της ενίσχυσης του υποστηρικτικού προσωπικού και της εξασφάλισης επαρκών πόρων. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, χωρίς την κατάλληλη χρηματοδότηση και διοικητική υποστήριξη, ακόμα και τα πιο φιλόδοξα σχέδια για εξειδικευμένα δικαστήρια δεν μπορούν να αποδώσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
