Τα «Plásmata 3» της Στέγης μάς καλούν να τα ανακαλύψουμε στο Πεδίον του Άρεως μέσα από ένα ιδιότυπο κυνήγι θησαυρού

Τα «Plásmata 3», η μεγάλη έκθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση προσκαλεί το κοινό στο κατάφυτο Πεδίον του Άρεως, να ανακαλύψει μέσα από ένα ιδιότυπο κυνήγι θησαυρού, τα έργα τέχνης που απλώνονται διακριτικά ανάμεσα σε θάμνους, μνημεία, δέντρα και παρτέρια.

Σαν να ήταν πάντα κάτοικοι του πάρκου, τα έργα της έκθεσης, δεν τοποθετούνται στις κεντρικές διόδους, αλλά μέσα στα «σπλάχνα» του χώρου – γι’ αυτό και μας προσκαλούν στο κεντρικό πάρκο της Αθήνας από τις 27 Μαΐου μέχρι τις 15 Ιουνίου – να περιηγηθούμε, να τα εντοπίσουμε και να ονειρευτούμε μέσα από αυτά.

«Αυτή τη φορά είπαμε να εξελίξουμε τη σχέση μας με τα Plásmata. Επιστρέψαμε με πλάσματα ήσυχα, διακριτικά, γοητευτικά, παρηγορητικά, φυσικά, αναλογικά, ψηφιακά. Πλάσματα που παίζουν με το ερώτημα τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό, τι θα μπορούσε να συμβαίνει στα αλήθεια και τι σε όνειρο», επεσήμανε η καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, κατά την ξενάγηση των δημοσιογράφων στον χώρο. «Δεν είναι έκθεση, δεν ήταν ποτέ», διευκρίνισε η κ. Παναγιωτάκου, χαρακτηρίζοντας τη διοργάνωση «μια μικρή γιορτή-εγκώμιο στην τέχνη, το δικαίωμα στην τεμπελιά και την απραξία, την ανακουφιστική δύναμη της συνύπαρξης».

Τους επισκέπτες του πάρκου υποδέχεται μια φράση του Ντέιβιντ Λιντς «We’ve met before, haven’t we?». Από εκεί εκκινεί η έκθεση και όπως διευκρίνισε ο διευθυντής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση και general manager της διοργάνωσης «Plásmata 3», Πρόδρομος Τσιαβός, «έχουμε σήμανση για τα έργα, αλλά όχι διαδρομή, μπορείς να πας όπου αισθάνεσαι και όπως αισθάνεσαι, να χαθείς μέσα στο πάρκο». Ο ίδιος χαρακτήρισε τα «Plásmata 3» ένα «ζωντανό εργαστήριο ιδεών, δοκιμών και δημιουργίας για τον δημόσιο χώρο και το πώς συνδεόμαστε με αυτόν».

Η λευκή σκάλα που δεν οδηγεί πουθενά

Πολύ κοντά στη φωτεινή επιγραφή με τη φράση του Λιντς, έχει στηθεί μια μεγάλη λευκή σκάλα που δεν οδηγεί πουθενά. Εκεί, η «Yoann Bourgeois Art Company» του κορυφαίου Γάλλου χορογράφου Γιοάν Μπουρζουά παρουσιάζει το «Approach 17. Opening» («Προσέγγιση 17. Opening»). Υφαίνει μια ψευδαίσθηση και ανεβάζει στη σκάλα έναν άνδρα – μια φιγούρα ακούραστη, που αψηφά τους νόμους της βαρύτητας και μοιάζει να παλεύει αέναα να φτάσει κάπου. Η περφόρμανς παρουσιάζεται στις 27 και 28 Μαΐου, 6, 7, 8, 13, 14 και 15 Ιουνίου, ενώ τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες η λευκή σκάλα παραμένει στο σημείο αγέρωχη και μυστήρια, προσκαλώντας τους περαστικούς να αναλογιστούν τη δική τους πορεία προς το ανέφικτο.

Λίγο μετά την εγκατάσταση βρίσκεται ένα από τα τρία τμήματα του έργου «Αναρχαιολογική Αναπαράσταση» του Ανδρέα Αγγελιδάκη. Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει κίονες, τις «Πουφοκολόνες» του, πάνω στους οποίους μπορείς να ξαποστάσεις και έτσι να δημιουργηθεί στο Πεδίον του Άρεως, όπως εξήγησε ο ίδιος, κάτι σαν γκραβούρα του 18ου αιώνα, όπου απεικονίζονταν οι περιηγητές να ξαπλώνουν πάνω στα αρχαία. Σε ένα δεύτερο σημείο του χώρου, σε ένα ξέφωτο που δεν έχεις προσέξει ποτέ πριν, σχεδόν απέναντι από την Αυστριακή Αρχαιολογική Σχολή, δεσπόζουν και πάλι οι κίονές του μαζί με προ-βανδαλισμένες επιγραφές του προγράμματος… ΞΕΣΠΑ.

Σε έναν μικρό λόφο, οι The Callas (Λάκης και Άρης Ιωνάς) με το «Punkthenon» μας προσκαλούν να απολαύσουμε ειρωνικά το αιώνιο ελληνικό καλοκαίρι, ξαπλωμένοι σε σεζλόνγκ ατενίζοντας τον σουρεαλιστικό Παρθενώνα τους φτιαγμένο από μάρμαρα των πεζοδρομίων του κέντρου της Αθήνας. Οι ίδιοι παρουσιάζουν στην έκθεση και το έργο τους «Beware of the Dogs», όπου διακωμωδούν την αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων και ζώων, αλλά και μεταξύ των ίδιων των ανθρώπων.

Η Κατερίνα Κομιανού στα «Κειμήλια» εξερευνά με ασπρόμαυρα, χωρίς ήχο, φιλμάκια την αστική τοπογραφία της Αθήνας το σούρουπο, εμπνεόμενη από την ποίηση της Κατερίνας Γώγου και εστιάζοντας σε τόπους και μορφές λίγο πριν χαθούν ή ξεχαστούν.

Ένα αγροτικό φορτηγάκι με τη χαρακτηριστική καρότσα, επενδυμένο με φύλλο χρυσού, βρίσκεται παρκαρισμένο ανάμεσα σε ελιές, μπροστά από το μνημείο Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Πρόκειται για το έργο του Dionysios «Meditation on Time» («Διαλογισμός για τον χρόνο»), το οποίο δημιουργεί ένα ιδιόμορφο μνημείο της σύγχρονης ζωής, συνθέτει αντιφάσεις και παίζει με τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.

Δίπλα από το ίδιο μνημείο και υπό το «βλέμμα» του αγάλματος της Προμάχου Αθηνάς ξεπροβάλλει σε οθόνη το έργο του Ρόμπερτ Γουίλσον «Kool, Snowy Owl (Horizontal Blue)», μια κουκουβάγια που δεν γνωρίζει το όριο ανάμεσα σε νύχτα και μέρα και μας καλεί να παρατηρήσουμε προσεκτικά τον κύκλο της ζωής, συμβολίζοντας την ανακύκλωση του χρόνου και της ύπαρξής μας.

Σε κοντινή απόσταση, οι Kalos&Klio στο «The Keeper of the Garden» («Ο φύλακας του κήπου») παρουσιάζουν έναν ψηφιακό σαμάνο τοτέμ, που γεφυρώνει το φυσικό με το ψηφιακό, το παρελθόν με το παρόν, το ορατό με το αόρατο, φέρει σύμβολα ενότητας και αφθονίας και μας καλεί να φυτέψουμε σπόρους ειρήνης και να γίνουμε οι φύλακες του Πεδίου των πολλαπλών κοινοτήτων. Όπως τόνισαν οι δημιουργοί του έργου, «ο φύλακας του κήπου είναι εδώ για να μας θυμίσει ότι η δημοκρατία δεν είναι μόνο ένας θεσμός, είναι πράξη, χώρος και αν δεν τον φροντίσουμε, δεν θα ανθίσει».

Έχοντας ως πηγή έμπνευσής της το τελετουργικό των ταυροκαθαψίων, η Έφη Γούση στη βιντεοεγκατάσταση «Tectonic Riders» σχολιάζει την κλιματική αλλαγή, αλλά και τη γυναικεία δύναμη. Η ταινία της γυρίστηκε στη λίμνη του Μόρνου, από όπου, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της μείωσης της στάθμης του νερού, ξεπροβάλλει ένα βυθισμένο χωριό.

Οι Τζον Φιτζέραλντ και Γκόντφρεϊ Ρέτζιο κάνουν μια στάση στην Αθήνα, αμέσως μετά τη συμμετοχή τους στο διαγωνιστικό τμήμα Immersive του Φεστιβάλ των Καννών, με το «The Vivid Unknown: CloudQatsi» («Το ζωντανό άγνωστο: CloudQatsi») και τοποθετούν σε μια ιδιότυπη σπηλιά μια βιντεοεγκατάσταση, μια προβολή πάνω σε ατμό, για τον πλανήτη που χάνεται, την τεχνολογία που κυριαρχεί και τον άνθρωπο που καταρρέει.

Η Μαρία Μαυροπούλου με την ταινία «The Sleight of the Machine» («Η ταχυδακτυλουργία της μηχανής»), που έχει παραχθεί εξ ολοκλήρου με τεχνητή νοημοσύνη, μάς εισάγει στον κόσμο ενός ταχυδακτυλουργού, τον οποίο παρακολουθούμε όχι απλώς ως θεατές, αλλά ως συνεργοί στην εξαπάτηση που απολαμβάνουμε με πλήρη συνείδηση και ευχαρίστηση.

Ο Αντρέας Βάνερστεντ με το «Focus!» εκκινεί από μια χρωματιστή προτομή του στωικού φιλόσοφου Χρύσιππου για να σχολιάσει χιουμοριστικά την εμμονή μας να διαχωρίζουμε το αληθινό από το ψεύτικο, αλλά και το μάταιο της αντίστασης στις επιθυμίες μας.

Σε ένα σημείο του πάρκου, όπου βρίσκονται δύο κυπαρίσσια, ως υπενθύμιση ενός αγαπημένου ζευγαριού που έφυγε από τη ζωή, έχει τοποθετηθεί η εγκατάσταση της Νοεμί Ιγκλέσιας Μπάριος «The Falling City». Πρόκειται για ένα μνημείο αγάπης, γεμάτο γυάλινα γλυπτά που φωτίζονται ανάλογα με το εάν οι επισκέπτες πιάνονται χέρι χέρι, αγκαλιάζονται ή φιλιούνται.

Καθώς ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβουμε τον «άλλο» είναι να μπούμε στη θέση του, οι Ζιαμπάο Λι, Ματ Μακ Κορκλ και Μποτάο Άμπερ Χου με το «EchoVision» («Ηχώ-Όραση») μας καλούν μέσα από μια εφαρμογή εκτεταμένης πραγματικότητας να γίνουμε νυχτερίδες που φωνάζουν, τραγουδούν ή απλά μιλούν.

Η Μαρτίνα Μαρσινιάκ με το «Anatomy of Non-Fact. Chapter 1: AI Hyperrealism» («Ανατομία του μη γεγονότος. Κεφάλαιο 1: Φωτορεαλισμός τεχνητής νοημοσύνης») συστήνει στο κοινό έναν ψεύτικο Πάπα, αποκωδικοποιώντας την κατασκευή εικόνων με τεχνητή νοημοσύνη και, μέσα από αυτήν, τη διαρκή μας ταλάντευση ανάμεσα στο πραγματικό και το κατασκευασμένο.

Ο Πιερ-Κριστόφ Γκαμ με το «The Sanctuary of Dreams» («Το Ιερό των Ονείρων») στήνει έναν ναό από φως και σιωπή για να στοχαστούμε πάνω σε πέντε θεμελιώδη ερωτήματα: πώς θα τρώμε, θα παίζουμε, θα ονειρευόμαστε, θα προσευχόμαστε και θα αγαπάμε σε ένα ιδανικό μέλλον; Κάπου ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα, οι επισκέπτες γράφουν ένα όραμα, μια επιθυμία πάνω σε ένα χαρτάκι.

Στον χώρο των Αριών

Στον στρογγυλό χώρο των Αριών, έναν χώρο ηρεμίας και συγκέντρωσης, έχουν τοποθετηθεί δύο έργα. «Love me. Lick me. Forgive me» λέει με το έργο της η Τζάνις Ράφα, θέλοντας να ξεδιπλώσει τις σχέσεις εξουσίας και φροντίδας, αγάπης και εξαπάτησης, μέσα από τα μάτια ενός αλόγου. Ο Μανούσος Μανουσάκης με το «Neighbors» («Γείτονες») μας κάνει να αγαπήσουμε πλάσματα που γεννήθηκαν από μελάνι πάνω σε χαρτί και τώρα «ζουν» μεταξύ του πραγματικού και του φανταστικού, σε τρία σημεία μέσα στο πάρκο.

Στο έργο του «Shadow Procession» («Πομπή σκιών»), που δημιούργησε το 1999, ο Γουίλιαμ Κέντριτζ πλάθει μια πομπή από σκιές και φιγούρες που παρελαύνουν, σαν ένα διαφορετικό θέατρο σκιών. Το έργο αντλεί έμπνευση από τις εξεγέρσεις της Νότιας Αφρικής και έχει τοποθετηθεί σε ένα σημείο του Πεδίου του Άρεως που φιλοξένησε προσφυγικές σκηνές το 1922 και ξανά το 2015.

Ο Ζιάντ Αντάρ με το «Tokyo Tonight» στήνει ένα παιχνιδιάρικο παράδοξο με πρόβατα και βοσκούς που θα μπορούσαν, με την ίδια φυσικότητα, να βρίσκονται στο Τόκιο ή στο Πεδίον του Άρεως. Στο δεύτερο έργο του που παρουσιάζεται στην έκθεση, με τίτλο «Metronome», μετρά τον ρυθμό και τον κύκλο της ζωής και της απώλειας, με τη βοήθεια ενός μετρονόμου, αλλά και παιδικών μουσικών οργάνων.

Στο σημείο του πάρκου, όπου βρίσκεται το ποταμάκι, ο Μόριτζ Σίμον Γκάιστ με το «Hard Times- Soft Sounds» («Σκληροί καιροί- Απαλοί ήχοι») φτιάχνει μια ονειρική διαδρομή με τα γεμάτα νερό κοχύλια του, τα οποία κινούνται απαλά και παράγουν έναν σχεδόν υπνωτικό ήχο.

Στην ίδια περιοχή, σε ένα σημείο, όπου τα δέντρα δημιουργούν μια αγκαλιά, έχει τοποθετηθεί το έργο «Mother» της Ναταλίας Μαντά, ένα γλυπτό μιας μητέρας θεάς, που θα μπορούσε να έχει μόλις ανακαλυφθεί σε κάποια ανασκαφή ή να έρχεται από το μέλλον, έτοιμη να κυοφορήσει και να επιτεθεί ταυτόχρονα.

Οι Τζοάνα Χατζητόμας και Χαλίλ Ζορέζ από τον Λίβανο εμπνέονται από τον Σεφέρη στο έργο τους «Where Is My Mind?» και μας ψιθυρίζουν ιστορίες αιώνων μέσα από μια ατελείωτη παρέλαση ακέφαλων και ασώματων ελληνιστικών αγαλμάτων και ψηφιακών στοιχείων. Το έργο έχει τοποθετηθεί μπροστά από το ταφικό μνημείο των Ιερολοχιτών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στη βιντεοεγκατάσταση «Ares Awakening» («Η αφύπνιση του Άρεως»), ο Αίας Κόκκαλης δημιουργεί ένα ψευδοντοκιμαντέρ και αναρωτιέται σχετικά με τα όρια της ανεκτικότητάς μας για το «άλλο», είτε πρόκειται για τα «χαμένα» πλάσματα του Πεδίου του Άρεως είτε για ανθρώπους και πλάσματα που ζουν δίπλα μας.

Παράλληλες δράσεις

Η εφαρμογή Plásmata App βοηθάει τον επισκέπτη να φτιάξει τη δική του διαδρομή ξενάγησης στα πλάσματα του πάρκου.

Τα «Plásmata 3» πλαισιώνονται από μια σειρά δράσεων. Διοργανώνονται DJ sets, ζωντανές εκπομπές από το διαδικτυακό ραδιόφωνο της Στέγης stegi.radio, συζητήσεις με καλλιτέχνες, ερευνητές, κατοίκους της περιοχές και ακτιβιστές, κινηματογραφικές προβολές ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, εργαστήρια για επιχειρήσεις της περιοχής. Επίσης, στον χώρο έχουν τοποθετηθεί pop-up food spots και bars από καταστήματα της περιοχής.
Στο πλαίσιο προσβασιμότητας των εκδηλώσεων της έκθεσης, οργανώνονται περιηγήσεις με διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα, καθώς και περιηγήσεις με ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία.

Η έκθεση λειτουργεί καθημερινά 6-11 μ.μ. με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

Πηγή: ΑΠΕ