Το νεότερο μυστήριο του Βόρειου Ατλαντικού βρίσκεται βαθιά κάτω από αυτό το αινιγματικό αρχιπέλαγος. Επιστήμονες ανακάλυψαν ένα ασυνήθιστο στρώμα πετρωμάτων πάχους 12,4 μιλίων (20 χιλιομέτρων) κάτω από τον ωκεάνιο φλοιό των Βερμούδων. Ένα τέτοιο πάχος δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ ξανά σε αντίστοιχο στρώμα οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
«Συνήθως, έχεις το κάτω μέρος του ωκεάνιου φλοιού και από εκεί και πέρα αναμένεται να βρίσκεται ο μανδύας», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, ο σεισμολόγος Γουίλιαμ Φρέιζερ από το Carnegie Science στην Ουάσινγκτον. «Όμως στις Βερμούδες υπάρχει αυτό το επιπλέον στρώμα, τοποθετημένο κάτω από τον φλοιό, μέσα στην τεκτονική πλάκα πάνω στην οποία βρίσκονται οι Βερμούδες».
Αν και η προέλευση αυτού του στρώματος δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη, ενδέχεται να εξηγεί ένα μακροχρόνιο μυστήριο που περιβάλλει τις Βερμούδες, όπως ανέφερε ο Φρέιζερ στο Live Science. Το νησί βρίσκεται πάνω σε ένα ωκεάνιο ύψωμα, όπου ο ωκεάνιος φλοιός είναι ανυψωμένος σε σχέση με το περιβάλλον του. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις συνεχιζόμενης ηφαιστειακής δραστηριότητας που να δημιουργεί αυτό το ύψωμα, καθώς η τελευταία γνωστή ηφαιστειακή έκρηξη στις Βερμούδες σημειώθηκε πριν από 31 εκατομμύρια χρόνια.
Η ανακάλυψη αυτής της νέας, γιγαντιαίας «δομής» υποδηλώνει ότι η τελευταία έκρηξη ενδέχεται να προκάλεσε την έγχυση πετρωμάτων του μανδύα μέσα στον φλοιό, όπου και πάγωσαν στη θέση τους, δημιουργώντας κάτι σαν σχεδία που ανυψώνει τον πυθμένα του ωκεανού κατά περίπου 500 μέτρα.
Οι Βερμούδες έχουν συνδεθεί διαχρονικά με μυστήριο, κυρίως λόγω του Τριγώνου των Βερμούδων, μιας περιοχής μεταξύ του αρχιπελάγους, της Φλόριντα και του Πουέρτο Ρίκο, όπου υποτίθεται ότι έχουν χαθεί ασυνήθιστα πολλά πλοία και αεροσκάφη. Αυτή η φήμη, ωστόσο, έχει σε μεγάλο βαθμό υπερβληθεί. Το πραγματικό μυστήριο είναι ο λόγος ύπαρξης του ωκεάνιου υψώματος των Βερμούδων.
Συστάδες νησιών όπως η Χαβάη θεωρείται ότι υπάρχουν λόγω θερμών σημείων του μανδύα, δηλαδή περιοχών όπου θερμό υλικό ανέρχεται από τον μανδύα, προκαλώντας ηφαιστειακή δραστηριότητα. Στο σημείο όπου το θερμό αυτό σημείο συναντά τον φλοιό, ο πυθμένας του ωκεανού συνήθως ανυψώνεται. Όταν όμως η τεκτονική κίνηση απομακρύνει τον φλοιό από το θερμό σημείο, το ωκεάνιο ύψωμα κατά κανόνα υποχωρεί.
Στην περίπτωση των Βερμούδων, το ύψωμα δεν έχει υποχωρήσει, παρά τα 31 εκατομμύρια χρόνια ηφαιστειακής αδράνειας, σύμφωνα με τον Φρέιζερ. Υπάρχει συζήτηση για το τι ακριβώς συμβαίνει στον μανδύα κάτω από το νησί, ωστόσο δεν παρατηρούνται εκρήξεις στην επιφάνεια.
Ο Φρέιζερ και ο επίσης συγγραφέας της μελέτης, Τζέφρι Παρκ, καθηγητής Επιστημών της Γης και Πλανητικής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, χρησιμοποίησαν καταγραφές από σεισμικό σταθμό στις Βερμούδες, ο οποίος κατέγραψε μακρινούς, μεγάλους σεισμούς από όλο τον κόσμο. Μέσω αυτών, κατάφεραν να απεικονίσουν τη Γη σε βάθος έως περίπου 50 χιλιόμετρα κάτω από τις Βερμούδες, εξετάζοντας σημεία όπου τα σεισμικά κύματα άλλαζαν απότομα. Με αυτόν τον τρόπο αποκαλύφθηκε το ασυνήθιστα παχύ στρώμα πετρωμάτων, το οποίο είναι λιγότερο πυκνό από τα γύρω πετρώματα.
Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στις 28 Νοεμβρίου στο επιστημονικό περιοδικό Geophysical Research Letters.
«Υπάρχει ακόμη υλικό που έχει απομείνει από την εποχή της ενεργής ηφαιστειακής δραστηριότητας κάτω από τις Βερμούδες και το οποίο ενδεχομένως συμβάλλει στο να διατηρείται αυτή η περιοχή ως ένα σημείο μεγάλου ανάγλυφου στον Ατλαντικό Ωκεανό», δήλωσε στο Live Science η Σάρα Μάτσα, γεωλόγος στο Smith College της Μασαχουσέτης, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Η ίδια η έρευνα της Μάτσα για την ηφαιστειακή ιστορία των Βερμούδων έδειξε ότι τα είδη λάβας της περιοχής είναι φτωχά σε πυριτία, κάτι που υποδηλώνει ότι προέρχονται από πετρώματα πλούσια σε άνθρακα. Η μελέτη της σχετικά με τις μεταβολές στα μόρια ψευδαργύρου σε δείγματα από τις Βερμούδες, που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο στο περιοδικό Geology, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο άνθρακας αυτός προέρχεται από βαθιά στρώματα του μανδύα. Πιθανότατα ωθήθηκε εκεί όταν σχηματίστηκε η υπερήπειρος Παγγαία, μεταξύ 900 εκατομμυρίων και 300 εκατομμυρίων ετών πριν, όπως ανέφερε η ίδια. Αυτό διαφέρει απ’ ό,τι παρατηρείται σε νησιά που σχηματίστηκαν από θερμά σημεία στον Ειρηνικό ή τον Ινδικό Ωκεανό. Η διαφορά αυτή, σύμφωνα με τη Μάτσα, μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ατλαντικός Ωκεανός, που άνοιξε όταν διασπάστηκε η Παγγαία, είναι γεωλογικά νεότερος σε σύγκριση με τον Ειρηνικό ή τον Ινδικό Ωκεανό, οι οποίοι βρίσκονταν στα άκρα της υπερηπείρου.
«Το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μια περιοχή που ήταν παλαιότερα η καρδιά της τελευταίας υπερηπείρου είναι, πιστεύω, μέρος της εξήγησης για το γιατί αυτό το φαινόμενο είναι μοναδικό», σημείωσε.
Ο Γουίλιαμ Φρέιζερ εξετάζει πλέον και άλλα νησιά σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να διαπιστώσει αν υπάρχουν παρόμοια στρώματα με εκείνο που εντοπίστηκε κάτω από τις Βερμούδες ή αν το αρχιπέλαγος είναι πραγματικά μοναδικό.
«Η κατανόηση ενός τόπου όπως οι Βερμούδες, που αποτελεί μια ακραία περίπτωση, είναι σημαντική για να κατανοήσουμε και περιοχές που είναι λιγότερο ακραίες», δήλωσε ο Φρέιζερ. «Μας δίνει μια εικόνα για το ποιες είναι οι πιο φυσιολογικές διεργασίες που συμβαίνουν στη Γη και ποιες είναι οι πιο ακραίες».
