Η αντιπαράθεση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Έλον Μασκ σχετικά με ένα σημαντικό νομοσχέδιο δαπανών έχει επιτείνει την αβεβαιότητα γύρω από το μέλλον του προϋπολογισμού της NASA, ο οποίος αντιμετωπίζει σημαντικές περικοπές.
Η διαστημική υπηρεσία δημοσίευσε το αίτημα προϋπολογισμού της προς το Κογκρέσο, το οποίο προβλέπει σχεδόν τον διπλασιασμό των περικοπών στα επιστημονικά της έργα. Συνολικά 40 αποστολές επιστημονικού χαρακτήρα, είτε βρίσκονται ήδη στο διάστημα είτε είναι υπό ανάπτυξη, κινδυνεύουν να διακοπούν.
Ο πρόεδρος Τραμπ έχει απειλήσει με απόσυρση των ομοσπονδιακών συμβολαίων με την εταιρεία SpaceX του Έλον Μασκ. Η NASA βασίζεται στον στόλο πυραύλων Falcon 9 της εταιρείας για την τροφοδοσία του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού με πλήρωμα και προμήθειες, ενώ σκοπεύει να χρησιμοποιήσει και τον πύραυλο Starship για την αποστολή αστροναυτών στη Σελήνη και, τελικά, στον Άρη.
Ο Δρ Σίμεον Μπάρμπερ, διαστημικός επιστήμονας του Open University, δήλωσε ότι η αβεβαιότητα έχει «παγώσει» το πρόγραμμα επανδρωμένων αποστολών. «Οι εκπληκτικές αντιπαραθέσεις, οι απότομες αποφάσεις και οι ανατροπές που είδαμε την τελευταία εβδομάδα υπονομεύουν τα θεμέλια πάνω στα οποία βασίζονται οι φιλοδοξίες μας. Η διαστημική επιστήμη και η εξερεύνηση βασίζονται στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και τη συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης, εταιρειών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων», τόνισε.
Πέρα από τη διαμάχη Τραμπ – Μασκ, ανησυχία προκαλούν και οι βαθιές περικοπές που ζητά ο Λευκός Οίκος στον προϋπολογισμό της NASA. Όλοι οι τομείς έχουν χαρακτηριστεί ως στόχοι εξοικονόμησης, με εξαίρεση την προσπάθεια αποστολής αστροναυτών στον Άρη, η οποία έλαβε ενίσχυση ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Κέισι Ντράιερ, επικεφαλής πολιτικής διαστήματος της Planetary Society που εδρεύει στην Πασαντίνα, ανέφερε ότι οι πιθανές περικοπές συνιστούν «τη μεγαλύτερη κρίση που έχει αντιμετωπίσει ποτέ το διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ».
Η NASA υποστήριξε ότι το αίτημα για μείωση σχεδόν κατά ένα τέταρτο του συνολικού της προϋπολογισμού «ευθυγραμμίζει τα επιστημονικά και τεχνολογικά της χαρτοφυλάκια με αποστολές που είναι ουσιώδεις για την εξερεύνηση της Σελήνης και του Άρη».
Ο Δρ Άνταμ Μπέικερ, αναλυτής διαστήματος στο Πανεπιστήμιο Cranfield, δήλωσε στο BBC ότι εάν εγκριθούν αυτές οι προτάσεις από το Κογκρέσο, θα υπάρξει θεμελιώδης αλλαγή στον προσανατολισμό της υπηρεσίας. «Ο πρόεδρος Τραμπ επαναπροσδιορίζει τη NASA για δύο πράγματα: να στείλει αστροναύτες στη Σελήνη πριν τους Κινέζους και να τοποθετήσει την αμερικανική σημαία στον Άρη. Όλα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύοντα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Υποστηρικτές των προτάσεων αναφέρουν ότι ο προϋπολογισμός του Λευκού Οίκου έδωσε στη NASA ξεκάθαρο σκοπό, για πρώτη φορά από την εποχή των αποστολών Apollo τη δεκαετία του 1960 και 1970, όταν στόχος ήταν η νίκη επί της Σοβιετικής Ένωσης. Αντιθέτως, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η υπηρεσία έχει εξελιχθεί σε μια διογκωμένη γραφειοκρατία χωρίς στόχευση, η οποία υπερβαίνει συχνά τους προϋπολογισμούς και σπαταλά δημόσιο χρήμα.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο νέος πύραυλος Space Launch System (SLS), που έχει σχεδιαστεί για την επιστροφή των αμερικανών αστροναυτών στη Σελήνη. Η ανάπτυξή του έχει καθυστερήσει σημαντικά και το κόστος κάθε εκτόξευσης ανέρχεται σε 4,1 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντίθετα, το Starship της SpaceX εκτιμάται ότι θα κοστίζει περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια ανά εκτόξευση, καθώς είναι επαναχρησιμοποιήσιμο. Ανάλογες εξοικονομήσεις υπόσχεται και η εταιρεία Blue Origin του Τζεφ Μπέζος με τον πύραυλο New Glenn.
Όπως ήταν αναμενόμενο, το SLS θα καταργηθεί σύμφωνα με τις προτάσεις του Λευκού Οίκου, με την ελπίδα ότι το Starship και ο New Glenn θα καλύψουν το κενό. Ωστόσο, οι τελευταίες τρεις δοκιμαστικές εκτοξεύσεις του Starship απέτυχαν και η Blue Origin μόλις πρόσφατα ξεκίνησε τις δοκιμές του δικού της πυραύλου.
«Ο φόβος είναι ότι η NASA μπορεί να πηδήξει από το τηγάνι στη φωτιά», δηλώνει ο Δρ Μπάρμπερ. «Η ανάπτυξη των εναλλακτικών στο SLS χρηματοδοτείται από τον Έλον Μασκ και τον Τζεφ Μπέζος. Αν χάσουν το ενδιαφέρον τους και πουν ότι χρειάζονται περισσότερα χρήματα, τότε το Κογκρέσο θα πρέπει να τα διαθέσει», συμπληρώνει.
Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η πιθανή απώλεια 40 αποστολών για την εξερεύνηση άλλων πλανητών και την παρακολούθηση της κλιματικής αλλαγής από το διάστημα, πολλές από τις οποίες αποτελούν διεθνείς συνεργασίες.
«Είναι λυπηρό ότι αυτό που χρειάστηκε τόσος χρόνος για να χτιστεί, μπορεί να γκρεμιστεί τόσο γρήγορα, χωρίς κανένα σχέδιο ανακατασκευής», προσθέτει ο Δρ Μπάρμπερ.
Οι αποστολές που κινδυνεύουν περιλαμβάνουν δεκάδες πλανητικές αποστολές που βρίσκονται ήδη στο διάστημα και για τις οποίες έχουν ήδη καταβληθεί τα κόστη ανάπτυξης και εκτόξευσης, με τις προβλεπόμενες εξοικονομήσεις να αφορούν κυρίως τη λειτουργία τους.
Επίσης, απειλούνται δύο συνεργασίες με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA): το φιλόδοξο σχέδιο επιστροφής δειγμάτων από τον Άρη που συνέλεξε το ρόβερ Perseverance της NASA και η αποστολή του ευρωπαϊκού ρόβερ Rosalind Franklin στον κόκκινο πλανήτη για την αναζήτηση ιχνών παλαιάς ζωής.
Ο σερ Μάρτιν Σουίτινγκ, επικεφαλής της βρετανικής διαστημικής εταιρείας Surrey Satellite Technology Ltd και συν-συγγραφέας έκθεσης της Βασιλικής Εταιρείας για το μέλλον του διαστήματος, σχολίασε στο BBC ότι, παρά το ότι πρόκειται για «ανεπιθύμητη» εξέλιξη, ενδεχομένως να αποτελέσει ευκαιρία για την Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για το δικό της διαστημικό πρόγραμμα.
«Ίσως έχουμε βασιστεί υπερβολικά στη NASA, τον μεγάλο παίκτη, ώστε να σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος στο διάστημα», είπε, συμπληρώνοντας ότι: «Είναι ευκαιρία να σκεφτούμε πώς η Ευρώπη θέλει να εξισορροπήσει τις διαστημικές της δραστηριότητες».
Ωστόσο, οι αρνητικές συνέπειες για την Ευρώπη βραχυπρόθεσμα είναι πολλές. Εκτός από την επιστροφή δειγμάτων από τον Άρη και το ρόβερ της, η ESA κινδυνεύει να χάσει την πρόσβαση στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, αν αυτός διακοπεί και να δει περικοπές στη συμβολή της NASA στο διάδοχό του, το Lunar Gateway, έναν πολυεθνικό διαστημικό σταθμό που προγραμματίζεται να τεθεί σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη.
Σύμφωνα με τον Δρ Μπέικερ, περικοπές προβλέπονται και για πλήθος υπαρχόντων και μελλοντικών προγραμμάτων παρατήρησης της Γης.
«Αυτά τα προγράμματα παρατήρησης της Γης είναι το καναρίνι μας στο ανθρακωρυχείο», δήλωσε. «Η ικανότητά μας να προβλέψουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να τις μετριάσουμε θα μπορούσε να μειωθεί δραματικά. Αν απενεργοποιήσουμε αυτό το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, το μέλλον είναι τρομακτικό», συμπλήρωσε.
Οι προτάσεις του προϋπολογισμού δεν έχουν ακόμη εγκριθεί από το Κογκρέσο. Ο Κέισι Ντράιερ δήλωσε στο BBC ότι αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι έχουν πει ιδιωτικά σε λομπίστες ότι είναι διατεθειμένοι να ψηφίσουν κατά των περικοπών.
Ωστόσο, εκφράζει την ανησυχία ότι το πολιτικό αδιέξοδο μπορεί να οδηγήσει στο να μην εγκριθεί κανένας προϋπολογισμός. Σε αυτή την περίπτωση, ενδέχεται να εφαρμοστεί προσωρινά η μειωμένη πρόταση του Λευκού Οίκου, η οποία θα είναι δύσκολο να αντιστραφεί, καθώς, όπως λέει, όταν μια διαστημική αποστολή σταματήσει, είναι σχεδόν αδύνατον να ξεκινήσει ξανά.
