Σαν σήμερα 16 Μαΐου: Ο δημοσιογράφος Τζορτζ Πολκ εντοπίζεται νεκρός στο Θερμαϊκό – Ποιος πραγματικά τον σκότωσε;

Στις 16 Μαΐου 1948, η Θεσσαλονίκη ξύπνησε συγκλονισμένη από ένα έγκλημα που έμελλε να στιγματίσει για πάντα την ελληνική και διεθνή δημοσιογραφία: ο βαρκάρης Λάμπρος Αντώναρος βρήκε στη θάλασσα, κοντά στον Λευκό Πύργο, ένα ανθρώπινο σώμα να επιπλέει, δεμένο χειροπόδαρα, με το πρόσωπο αλλοιωμένο και ένα τραύμα από σφαίρα στον αυχένα. Λίγες ώρες αργότερα, αναγνωρίζεται ως το πτώμα του Τζορτζ Πολκ, ανταποκριτή του αμερικανικού CBS στην Ελλάδα.

Η δολοφονία του προκαλεί διεθνή κατακραυγή

Ο Πολκ είχε ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη για να πάρει συνέντευξη από τον Μάρκο Βαφειάδη, επικεφαλής της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης του ΚΚΕ, σε μια κρίσιμη φάση του Εμφυλίου. Η συνέντευξη δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, ο δημοσιογράφος «εξαφανίστηκε» και λίγες μέρες αργότερα βρέθηκε νεκρός.

Το πτώμα δεν βυθίστηκε, όπως θα περίμενε κανείς σε μια προσπάθεια συγκάλυψης, αλλά πετάχτηκε μπροστά στον Λευκό Πύργο, «στην καρδιά του λιμανιού σαν τρόπαιο», όπως γράφει ο Γεώργιος Μόδης, στο βιβλίο «Τέσσερις δίκες στη Θεσσαλονίκη». Το μήνυμα ήταν σαφές: το έγκλημα έπρεπε να φανεί, όχι να κρυφτεί.

Η έρευνα στράφηκε εξαρχής κατά της Αριστεράς. Η Χωροφυλακή συνέλαβε τον δημοσιογράφο Γρηγόρη Στακτόπουλο, με βασικό επιβαρυντικό στοιχείο ότι είχε συναντήσει τον Πολκ λίγο πριν τη δολοφονία. Υπέστη φρικτά βασανιστήρια και κατέληξε να «ομολογήσει» εμπλοκή, οδηγούμενος σε ισόβια.

Το σενάριο των αρχών κατέρρευσε όταν αποκαλύφθηκε ότι ο φερόμενος φυσικός αυτουργός Αδάμ Μουζενίδης ήταν ήδη… νεκρός όταν δολοφονήθηκε ο Πολκ και δεν θα μπορούσε να το έχει κάνει. Η δίκη χαρακτηρίστηκε από πλήθος παρατυπιών και η ενοχή του Στακτόπουλου παραμένει αμφισβητούμενη μέχρι σήμερα.

Η Θεσσαλονίκη, μεσοπέλαγα του Εμφυλίου, αποτελούσε σταυροδρόμι για Βρετανούς, Αμερικανούς, το παρακράτος και τους θύλακες της Αριστεράς. Θύμιζε περισσότερο Καζαμπλάνκα παρά ελληνική μεγαλούπολη. Όπως είπε ο δημοσιογράφος Ουίνστον Μπερντέτ, «είτε οι κομμουνιστές σκότωσαν τον Πολκ είτε οι ακροδεξιοί, επιλέγοντας το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, η κάθε πλευρά άφηνε το έγκλημα στην αυλόπορτα της άλλης».

Ποιος πραγματικά σκότωσε τον Πολκ;

Η υπόθεση παραμένει ανεξιχνίαστη, τροφοδοτώντας αμέτρητες θεωρίες:

• Οι Βρετανοί: Ο τελευταίος που φέρεται να είδε τον Πολκ ζωντανό ήταν ο Ράντος Κόουτ, στέλεχος του Γραφείου Πληροφοριών του Λονδίνου, ο οποίος εξαφανίστηκε μυστηριωδώς.
• Οι Σοβιετικοί: Κάποιοι θεωρούν ότι η δολοφονία σχεδιάστηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον περίφημο κατάσκοπο Κιμ Φίλμπυ.
• Οι Αμερικανοί: Σύμφωνα με τον Κώστα Παπαϊωάννου, το σχέδιο ήταν του συνταγματάρχη Χάρβι Σμιθ, που ήθελε να αποτρέψει δημοσιογράφους από το να έρθουν σε επαφή με την Αριστερά.
• Η Κομινφόρμ και το ΚΚΕ: Η επίσημη εκδοχή των αρχών – χωρίς σοβαρές αποδείξεις, αλλά με ισχυρή προπαγανδιστική ισχύ.
• Η Δεξιά: Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Κέιρι Μάρτον στο βιβλίο The Polk Conspiracy υποστηρίζει ότι εντολή έδωσε ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης μέσω παρακρατικού του Πειραιά.
• Η συλλογική ευθύνη: Ο Έντμουντ Κίλι περιγράφει ένα πολυεθνικό «δίκτυο» από Έλληνες, Αμερικανούς και Βρετανούς που συνεργάστηκαν για την πολιτική εξόντωση του Πολκ.

Ο Τζορτζ Πολκ ήταν 35 ετών, παντρεμένος με Ελληνίδα και εργαζόταν για το CBS. Είχε πολεμήσει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε καταγγείλει την πολιτική των ΗΠΑ στην Ελλάδα, ζητώντας ειρήνευση και όχι καταστολή.

Η δολοφονία του αποτέλεσε καθοριστική στιγμή για τη διεθνή δημοσιογραφική κοινότητα. Στη μνήμη του θεσπίστηκε το βραβείο George Polk Award, ένα από τα σημαντικότερα στον χώρο της δημοσιογραφίας.

Ο Στακτόπουλος αποφυλακίστηκε το 1960 και πέθανε το 1988, δίχως ποτέ να του αναγνωριστεί επίσημα η αθωότητα. Η υπόθεση παραμένει ένα σκοτεινό κεφάλαιο της ελληνικής Ιστορίας και μία δολοφονία που παραμένει ανεξιχνίαστη.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1204: Ο Βαλδουίνος Θ’, κόμης της Φλάνδρας, στέφεται πρώτος αυτοκράτορας της Λατινικής Αυτοκρατορίας, που είχε ιδρυθεί μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Πρόκειται για μια μαύρη σελίδα στην ιστορία του Βυζαντίου.

1527: Οι Φλωρεντινοί ανατρέπουν για δεύτερη φορά τους Μεδίκους και επαναφέρουν τη δημοκρατία στην πόλη. Το γεγονός δείχνει την πολιτική ρευστότητα της ιταλικής Αναγέννησης.

1651: Οι Γενίτσαροι στραγγαλίζουν τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Παρθένιο Β’ και πετούν τη σορό του στη θάλασσα. Ο Σουλτάνος τον υποψιαζόταν για επαφές με τη Ρωσία.

1717: Ο σατιρικός συγγραφέας Βολταίρος φυλακίζεται στη Βαστίλη, εξαιτίας της οξείας γραφής του και των σατιρικών σχολίων του κατά της γαλλικής εξουσίας. Θα παραμείνει έγκλειστος για έντεκα μήνες, περίοδο κατά την οποία θα αρχίσει να γράφει την τραγωδία «Οιδίπους», που θα τον καθιερώσει.

1868: Οι Κρήτες επαναστάτες νικούν τους Οθωμανούς στο Γάζι Ηρακλείου, χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά εμπρηστικά μέσα. Η μάχη αυτή ανεβάζει το ηθικό του απελευθερωτικού αγώνα στο νησί.

1888: Ο Νίκολα Τέσλα δίνει διάλεξη στην Αμερικανική Ένωση Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, παρουσιάζοντας την τεχνολογία του εναλλασσόμενου ρεύματος. Η καινοτομία αυτή θα αλλάξει για πάντα τη μετάδοση της ηλεκτρικής ενέργειας.

1912: Υπογράφεται στη Σόφια η Ελληνοβουλγαρική Συνθήκη Άμυνας, που βάζει τα θεμέλια για τη Βαλκανική Συμμαχία κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, λίγο πριν τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο.

1916: Υπογράφεται η μυστική συμφωνία Σάικς – Πικό, με την οποία Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία μοιράζουν μεταξύ τους τη Μέση Ανατολή. Προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι η Μ. Βρετανία δεν θα διαπραγματευτεί την Κύπρο χωρίς την έγκριση της Γαλλίας.

1929: Πραγματοποιείται στο Λος Άντζελες η πρώτη απονομή των Όσκαρ. Η τελετή οργανώνεται στο ξενοδοχείο Ρούσβελτ του Χόλιγουντ και σκοπός είναι η προώθηση του κινηματογράφου στο κοινό.

1943: Τερματίζεται η εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας, η πρώτη μεγάλη ένοπλη αντίσταση Εβραίων κατά των Ναζί. Οι Γερμανοί καίνε τα πάντα και αρχίζουν τις μαζικές απελάσεις για το στρατόπεδο του Τρεμπλίνκα.

1948: Ο βαρκάρης Λάμπρος Αντώναρος βρίσκει στη Θεσσαλονίκη το πτώμα του Τζορτζ Πολκ, Αμερικανού δημοσιογράφου του CBS. Πρόκειται για πολιτική δολοφονία, που συγκλονίζει την κοινή γνώμη και παραμένει αμφιλεγόμενη ως προς τους δράστες.

1961: Κατά τη διάρκεια επίδειξης πάνω από το Καλαμάκι, εκπαιδευτικό αεροσκάφος από το αεροπλανοφόρο Φράνκλιν Ρούζβελτ συντρίβεται σε αυλή σπιτιού. Το δυστύχημα προκαλεί φωτιά και τον θάνατο των δύο πιλότων.

1966: Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας εκδίδει την Αγγελία της 16ης Μαΐου, με την οποία ξεκινά η Πολιτιστική Επανάσταση. Ο Μάο Τσετούνγκ προσπαθεί να αναζωπυρώσει το κομμουνιστικό πνεύμα, οδηγώντας όμως τη χώρα σε μια δεκαετία καταστροφής.

1999: Η τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη επιτίθεται στην οικία του Γερμανού πρέσβη στο Χαλάνδρι, ρίχνοντας ρουκέτα που καρφώνεται στη στέγη. Η ενέργεια αφήνει πλήθος στοιχείων, κάτι σπάνιο για τη δράση της οργάνωσης.

2004: Ο ορειβάτης Γιώργος Βουτηρόπουλος γίνεται ο πρώτος Έλληνας που κατακτά την κορυφή του Έβερεστ, φτάνοντας στα 8.848 μέτρα. Δήλωσε πως δεν θα το ξαναεπιχειρήσει, αλλά θέλει να ανεβεί και σε άλλες κορυφές.

2015: Ο πρώην πρόεδρος της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι καταδικάζεται σε θάνατο για συμμετοχή σε αποδράσεις και επεισόδια κατά την επανάσταση του 2011. Μαζί του καταδικάζονται και άλλα μέλη των Αδελφών Μουσουλμάνων.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Διεθνής Ημέρα Ειρηνικής Συμβίωσης
Διεθνής Ημέρα Φωτός
Ημέρα Κληρονομικού Αγγειοοιδήματος