Οι gaslighters (αυτοί δηλαδή που ασκούν ψυχολογική χειραγώγηση σε ένα άλλο άτομο) για να πετύχουν το σκοπό τους χρησιμοποιούν ως εργαλείο διάφορες φράσεις, κάποιες από αυτές ιδιαίτερα οικείες και γνωστές. Μάλιστα, υπάρχουν 7 χαρακτηριστικές φράσεις που συνήθως χρησιμοποιούν.

Ωστόσο, όπως εξηγεί το enallaktikidrasi.com, οι φράσεις αυτές δεν αναφέρονται αποκλειστικά από τέτοιους ανθρώπους. Εξαρτάται από την πρόθεση. Για παράδειγμα, κάποιος που ανακοινώνει ότι δεν καταλαβαίνει τι λέμε, μπορεί πράγματι να έχει μπερδευτεί και να θέλει μια επεξήγηση. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο και στο gashlighting.

Gaslighting: 7 φράσεις που χρησιμοποιούνται για να μπερδεύουν και να ελέγχουν

1. «Ξέχνα το παρελθόν»

Μετά από πολλά χρόνια αποξένωσης με ένα μέλος της οικογένειάς μου (την τελευταία μέρα που τον είχα δει, είχε φερθεί με κακοποιητικό τρόπο), τα πρώτα του λόγια ήταν «Ξέχνα το παρελθόν» και ακολούθησε η δήλωσή του ότι δεν έχει ιδέα γιατί χάσαμε εξαρχής την επαφή. Αν και ήμουν βέβαιη ότι και οι δύο γνωρίζαμε ακριβώς τι είχε συμβεί, η δήλωσή του αυτή πέτυχε κάποιους έξυπνους στόχους.

Πρώτον, έδειξε σα να είναι ένας γενναιόδωρος χαρακτήρας, πρόθυμος να ξεχάσει τις διαφορές μας. Δεύτερον, «έσβησε» αποτελεσματικά ό,τι είχε συμβεί μεταξύ μας λέγοντας ουσιαστικά ότι ήταν ασήμαντο για να το θυμάται. Τέλος, με έβαλε σε μια αδύναμη θέση. Φαίνεται κακό εγώ να κρατήσω κακία ενώ εκείνος δείχνει τόσο πρόθυμος να το αφήσει πίσω του. Κι έτσι, με έναν απλό τρόπο, έδωσε άφεση αμαρτιών στον εαυτό του για την κακοποιητική συμπεριφορά του.

2. «Περασμένα ξεχασμένα»

Μοιάζει με την προηγούμενη φράση και έχει στόχο να δηλώσει πως ό,τι κι αν συνέβη στο παρελθόν, πρέπει να μείνει εκεί – ανεξαρτήτως του πόσο τρομερή μπορεί να ήταν η συμπεριφορά. Και σε αυτή την περίπτωση, αν βρεθούμε στη θέση του παραλήπτη, νιώθουμε ότι θα γίνουμε αντιληπτοί ως οι «κακοί ή εκδικητικοί» αν είμαστε οι μόνοι που δεν μπορούμε να συγχωρήσουμε και να αφήσουμε πίσω μας ό,τι συνέβη τότε. Δεν υπάρχει τίποτα που να λατρεύουν περισσότεροι οι gaslighters από το να «πετούν» την ευθύνη από πάνω τους για πράγματα του παρελθόντος.

3. «Πραγματικά δεν ξέρω τι έχω κάνει»

Αυτή η πρόταση τους επιτρέπει να παίξουν το ρόλο του αθώου θύματος και είναι σχεδιασμένος έτσι ώστε να μας κάνει να νιώθουμε άσχημα. Όταν κάποιος δείχνει θλιμμένος και μπερδεμένος καθώς ξεκινάτε να του μιλάτε για το λάθος του (και είναι μια τακτική που συχνά οι μητέρες εκμεταλλεύονται), μπορεί να σας αναγκάσει να σταματήσετε για να μην τον κατηγορήσετε. Επίσης, δηλώνει ότι πράγματι ο gaslighter αρνείται κάθε ανάμειξη.

4. «Δεν θα ανεχτώ τα ψέματα/την ανειλικρίνεια/την έλλειψη επαγγελματισμού»

Οι gaslighters έχουν μια εκπληκτική ικανότητα να φτάνουν πρώτοι και να δηλώνουν κάποια αυτονόητα ζητήματα με μια δόση ειρωνείας. Οι περισσότεροι θεωρούν δεδομένο ότι εκτιμούν την ειλικρίνεια και την δικαιοσύνη και δεν νιώθουν την ανάγκη να το δηλώσουν ρητά στους άλλους. Όμως αυτό δεν ισχύει για τους gasligthers. Μήπως γνωρίζουν μέσα τους βαθιά ότι είναι εκείνοι που στο άμεσο ή έμμεσο μέλλον θα υφάνουν ένα πλέγμα ψεύδους και ανειλικρίνειας – οπότε προσπαθούν να καλύψουν τα ίχνη τους;

5. «Δεν έχω ιδέα για τι πράγμα μιλάς»

Απλό, κι όμως αποτελεσματικό. Αυτή η δήλωση μπορεί να εμπλουτιστεί με ένα «…αλλά χρειάζεται να ηρεμήσεις». Ο gaslighter μπορεί απλώς να ισχυριστεί ότι δεν έχει ιδέα γιατί έχουμε εκνευριστεί ή θυμώσει και καμία γνώση για τις κατηγορίες που του προσάπτουμε. Απλώς δεν γνωρίζουν. Και ακριβώς επειδή παίζουν το χαρτί του αθώου τόσο αποτελεσματικά, εμείς μένουμε με το ερώτημα μήπως υπερβάλλουμε ή μήπως εμείς τελικά φταίμε σε κάτι.

6. «Μην το παίρνεις τόσο προσωπικά»

Βαθιά μέσα τους θέλουν να μας πληγώσουν με τα λόγια. Όταν αντιδράμε με θυμό, εκνευρισμό κλπ., μας επικρίνουν επειδή το πήραμε πολύ προσωπικά. Παραλλαγές αυτού είναι το «είσαι υπερβολικά ευαίσθητος» ή «ένα αστείο ήταν, πώς κάνεις έτσι;».

7. «Κανείς δεν νιώθει έτσι»

Οι gaslighters που είναι επίσης συχνά ναρκισσιστές, χρειάζονται να έχουν άλλους ανθρώπους στο πλευρό τους και είναι ικανοί στην οργάνωση μιας ομάδας υποστηρικτών του. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο μιας οικογένειας, μία μητέρα μπορεί να αναζητήσει στήριξη από τα παιδιά της για να στραφεί ενάντια σε ένα από τα αδέρφια τους (ο αποδιοπομπαίος τράγος). Αν προσπαθήσουμε να εκφράσουμε αυτό που νιώθουμε, δεν το επικυρώνουν βασισμένοι στο ότι αυτή η εμπειρία δεν είναι φυσιολογική επειδή δεν την βιώνει η ομάδα των κοντινών του υποστηρικτών.

Γιατί έχει σημασία

Η γλώσσα του gaslighting είναι σχεδιασμένη για να προστατεύει τον gaslighter ενώ δημιουργεί μια αμφιβολία για το αν τελικά υπερβάλλουμε ή βλέπουμε τα πράγματα εντελώς λάθος. Είναι σχεδιασμένη να μας κάνει να σιωπούμε, να θολώνει τα νερά του παρελθόντος και να κάνει τον θύτη να φαίνεται σαν θύμα.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αυτές τις τακτικές και πόσο αποτελεσματικές είναι στο να μας κάνουν να αμφισβητούμε τα πάντα και ειδικά την αίσθηση πραγματικότητας που έχουμε. Αν χρειάζεστε βοήθεια ως προς τις επιδράσεις αυτού του φαινομένου, αναζητήστε τη βοήθεια ενός πιστοποιημένου ψυχολόγου.