Αντιμέτωπη με έναν παλιό φονικό εχθρό βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι χώρες του ευρωπαϊκού μπλοκ έχουν αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως την κύρια αγορά για τους διεθνείς διακινητές ναρκωτικών, ενώ οι ποσότητες που διακινούνται αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω τα επόμενα δύο χρόνια, καθώς η παραγωγή των καρτέλ κινείται διαρκώς ανοδικά.

Αυτό επισημαίνει στο Politico, η επικεφαλής της Europol, Κάθριν Ντε Μπολ, προσθέτοντας και τα επικίνδυνα για τις κοινωνίες «παρελκόμενα», όπως την αύξηση της βίας και της διαφθοράς σε πολλές χώρες – κόμβους για τη διακίνηση των ναρκωτικών. Ένα χαρακτηριστικά παράδειγμα είναι το λιμάνι της Αμβέρσας, στο Βέλγιο, όπου εγκληματικές συμμορίες επιδιώκουν να διεισδύσουν όλο και περισσότερο σε εταιρείες logistics, στην τοπική κυβέρνηση, ακόμη και στο δικαστικό σύστημα.

«Βλέπουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει γίνει πιο σημαντική για τα καρτέλ ναρκωτικών σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ευρωπαϊκές χώρες κυριαρχούν αυτή τη στιγμή», δήλωσε και πρόσθεσε: «Βλέπουμε επίσης ότι για τα επόμενα δύο χρόνια θα έχουμε αύξηση των ναρκωτικών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί υπάρχει μεγαλύτερη παραγωγή».

Οι επισημάνσεις – εν είδει προειδοποίησης – της επικεφαλής της Europol, έρχονται με φόντο τις ανακοινώσεις για το πρώτο επίσημο θύμα του «ναρκωτικού ζόμπι» στην Ευρώπη, αλλά και την ετήσια μελέτη του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA). «Τα ναρκωτικά και η χρήση παράνομων ουσιών έχουν όλο και πιο αρνητικό αντίκτυπο σε όλες σχεδόν τις πτυχές της ευρωπαϊκής ζωής», ανέφερε η έκθεση, που δημοσιεύθηκε στα μέσα Ιουλίου.

Το Αφανιστάν «φεύγει», η Λατινική Αμερική ΄«έρχεται»

Ταυτόχρονα σημειώνονται ραγδαίες αλλαγές στην αγορά των ναρκωτικών, οι οποίες προέκυψαν μετά και την απόφαση των Ταλιμπάν – το 2022 – να απαγορεύσουν την παραγωγή παπαρούνας. Το Αφγανιστάν θεωρούταν μέχρι σήμερα η βασική πηγή ηρωίνης για τις αγορές της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου και φαινομενικά αυτή η απόφαση θα οδηγούσε σε μείωση της ποσότητας που μεταφέρεται στην Ευρώπη.

Ωστόσο, αυτό που συνέβη είναι πως έδωσε τον χώρο για μαζική είσοδο νέων ουσιών από άλλες χώρες. Οι ποσότητες που φτάνουν στην Ευρώπη από τα καρτέλ της Λατινικής Αμερικής έχουν αυξηθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα και οι ειδικοί εκτιμούν πως έχουν πλέον μια σημαντική ευκαιρία να ελέγξουν την ευρωπαϊκή αγορά. Είναι ενδεικτικό πως στις ΗΠΑ η ηρωίνη έχει εκτοπιστεί σε μεγάλο βαθμό από την φαιντανύλη, ένα συνθετικό και πολύ πιο ισχυρό οπιοειδές, που έχει εξελιχθεί σε κοινωνική μάστιγα με τεράστιο αριθμό θυμάτων. Πλέον η φαιντανύλη φαίνεται να εξαπλώνεται και στην Ευρώπη με τη χρήση της να αυξάνεται σημαντικά στην Εσθονία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τη Γερμανία.

«Αν και είναι πολύ νωρίς για να πούμε πώς θα επηρεαστεί η ευρωπαϊκή αγορά ηρωίνης από την απαγόρευση, υπάρχουν φόβοι ότι οποιαδήποτε έλλειψη στη διαθεσιμότητα του ναρκωτικού θα μπορούσε να σχετίζεται με αύξηση της προσφοράς και της ζήτησης συνθετικών οπιοειδών», σημειώνεται στην έρευνα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας.

Ταυτόχρονα οι «ροές» από τη Μέση Ανατολή συνεχίζονται με χώρες των Βαλκανίων, όπως για παράδειγμα η Βουλγαρία, να έχουν αναδειχθεί σε βασική οδό εισαγωγής στη γηραιά ήπειρο. Πρόκειται κυρίως για χώρες, όπου το οργανωμένο έγκλημα έχει απλώσει τα «κλαδιά» του στις επίσημες κρατικές αρχές και έτσι διευκολύνεται η διακίνηση τεράστιων ποσοτήτων ναρκωτικών.

«Ποτέ ξανά τόσα ναρκωτικά στην Ευρώπη»

Η Κάθριν Ντε Μπολ υπογράμμισε πως το επιδεινούμενο πρόβλημα της Ευρώπης με το οργανωμένο έγκλημα που συνδέεται με τα ναρκωτικά δεν περιορίζεται στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη. Αντίθετα εξαπλώνεται σε όλη την ήπειρο μαστίζοντας επίσης εύπορες χώρες στη δυτική και βόρεια Ευρώπη, από την Αμβέρσα στο Βέλγιο μέχρι το Ρότερνταμ και το Άμστερνταμ στην Ολλανδία, το Αμβούργο στη Γερμανία, τα μικρά λιμάνια στην Ισπανία και τις παράκτιες πόλεις της Σουηδίας.

«Το Ρότερνταμ και η Αμβέρσα είναι πολύ σημαντικά για τις εγκληματικές ομάδες. Αλλά βλέπουμε ότι όσο περισσότερο ερευνούμε τα μεγάλα λιμάνια, υπάρχουν και μικρότερα λιμάνια, όπως το Αμβούργο ή λιμάνια στην Ισπανία, που είναι πολύ προσοδοφόρα για τους διακινητές ναρκωτικών», υπογράμμισε μιλώντας στο Politico.

Και στην ετήσια έκθεσή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA) αναφέρεται πως τα ναρκωτικά έχουν εξαπλωθεί «σχεδόν παντού στην κοινωνία», με τους περισσότερους ανθρώπους να επηρεάζονται είτε άμεσα είτε έμμεσα από αυτήν ή από τις δυσκολίες που συνδέονται με αυτήν. Επίσης η εμφάνιση πολλών νέων διαφορετικών ουσιών δίνουν ακόμη πιο μεγάλες και περίπλοκες διαστάσεις στο πρόβλημα, καθιστώντας το δύσκολα αντιμετωπίσιμο.

Μόνο το 2022, 41 νέες ψυχοδραστικές ουσίες (NPS) — που δεν έχουν ξαναβρεθεί στην αγορά— καταγράφηκαν στην ΕΕ, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό τους σε 930. Η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον δήλωσε ότι «ανησυχεί βαθύτατα πως οι ουσίες που καταναλώνονται στην Ευρώπη σήμερα μπορεί να είναι ακόμη πιο επιβλαβείς για την υγεία από ό,τι στο παρελθόν».

Σε συνέντευξή του στο Euronews, ο διευθυντής του EMCDDA, Αλέξις Γκουσντιλ, επισήμανε τις άκρως ανησυχητικές εξελίξεις. «Αυτό που δείχνει και παρουσιάζει η έκθεση σήμερα είναι μια επιβεβαίωση της τάσης που παρατηρούμε τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια, που είναι ότι τα ναρκωτικά υπάρχουν παντού. Δεν είχαμε ποτέ τόσα πολλά ναρκωτικά να διακινούνται λαθραία μέσω της Ευρώπης ή να παράγονται στην Ευρώπη», τόνισε.

Έκρηξη βίας και διαφθοράς

Η βία και η διαφθορά συνδέονται στενά με το εμπόριο ναρκωτικών γεγονός που απειλή την ευρωπαϊκή ασφάλεια και σταθερότητα. Οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες εξαπλώνονται και δικτυώνονται πολύ καλά και πολύ βαθιά και ο μεγαλύτερος κίνδυνος θα ήταν η υποτίμηση του προβλήματος, υπογραμμίζουν οι ειδικοί.

«Αυτό που μας ανησυχεί πραγματικά είναι η αύξηση της βίας. Όχι μόνο η τακτική βία, αλλά και οι δολοφονίες επί πληρωμή, τα βασανιστήρια, οι εκρήξεις… πραγματικά σκληρή βία με πολλούς νεκρούς», δήλωσε η Κάθριν Ντε Μπολ, υπογραμμίζοντας μια εκ των πιο άμεσων «παρενεργειών» των καρτέλ των ναρκωτικών από τη Νότια Αμερική που συνδέονται με τις εγκληματικές ομάδες της Ευρώπης. Στο Βέλγιο, στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα 11χρονο κορίτσι σκοτώθηκε από συγκρούσεις που σχετίζονται με τις εγκληματικές οργανώσεις των ναρκωτικών, ενώ οι βελγικές αρχές αποκάλυψαν σχέδιο απαγωγής του υπουργού Δικαιοσύνης, Βίνσεντ Βαν Κουικενμπορν.

Όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα του Politico, ένα επιπλέον σημαντικό πρόβλημα για την ηγεσία της ΕΕ αλλά και τις κυβερνήσεις των κρατών – μελών είναι πως σε κάθε ένα από τα ευρωπαϊκά «hot spot» των καρτέλ των ναρκωτικών, οι εγκληματικές οργανώσεις «εξαφανίζουν» σταδιακά το κράτος δικαίου διαφθείροντας κάθε γραμμή του συστήματος, από τους εργαζόμενους εφοδιασμούς, μέχρι τα logistics, τις υπηρεσίες της τοπικών διοικητικών αρχών, ακόμη και στη δικαιοσύνη και την αστυνομία.

«Ανακαλύψαμε ένα λιμάνι όπου όλοι ήταν διεφθαρμένοι. Εάν εγκαταλείψουμε ορισμένες συγκεκριμένες περιοχές, μπορεί να αντιμετωπίσετε πραγματικά δύσκολες καταστάσεις όπου οι εγκληματίες αναλαμβάνουν την εξουσία», είπε η Ντ Μπολ, αρνούμενη ωστόσο να κατονομάσει το λιμάνι. «Οι συμμορίες ναρκωτικών διεισδύουν στις κοινωνίες μας… Θέλουν να αποφασίζουν για μεγάλα ζητήματα στην κοινωνία μας. Χρειαζόμαστε αυτό να είναι προτεραιότητα τα επόμενα χρόνια εάν θέλουμε να σώσουμε και να προστατέψουμε τις ευάλωτες ομάδες», υπογράμμισε και κατέληξε προειδοποιώντας:

«Οι ηγέτες πρέπει να καταστήσουν την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος ακόμη μεγαλύτερη προτεραιότητα, εάν θέλουν να αποφύγουν την απώλεια της εμπιστοσύνης των πολιτών στο σύστημα. Είμαστε σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση και βρισκόμαστε πίσω».