Οι γιοι του «Ελ Τσάπο» έχουν δημιουργήσει μια νέα αυτοκρατορία ναρκωτικών και κατακλύζουν με φαιντανύλη τις ΗΠΑ

Τον Ιανουάριο του 2017, λίγες ημέρες αφότου το Μεξικό εξέδωσε τον διαβόητο αρχηγό του καρτέλ ναρκωτικών Χοακίν «Ελ Τσάπο» Γκουσμάν στις ΗΠΑ, αστυνομικοί στη Σιναλόα, την περιφέρεια – έδρα του καρτέλ, δέχτηκαν κύματα ένοπλων επιθέσεων. Πολλοί τραυματίστηκαν, άλλοι σκοτώθηκαν και άλλοι εξαφανίστηκαν. Ήταν τα πρώτα αντίποινα του καρτέλ της Σιναλόα και η αρχή μιας νέας εποχής: Ο έλεγχος μιας εκ των ισχυρότερων εγκληματικών οργανώσεων περνούσε στους τέσσερις γιους του «βασιλιά».

Οι «Λος Τσαπίτος», οι «μικροί Τσάπος», όπως αποκαλούν τους Ιβάν, Αλφρέντο, Χοακίν και Οβιδιό, προκαλούσαν κάποτε τον «χλευασμό» των αντίπαλων οργανώσεων, με πολλούς να τους ειρωνεύονται για την υπερπροβολή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τις κατοικίδιες τίγρεις τους, τις Ferrari και τα χρυσά καλάσνικοφ. Σήμερα προκαλούν τον φόβο και έχουν την καθολική αναγνώριση. Όπως αναφέρει το Reuters, αφού «ξεκαθάρισαν» με τους εσωτερικούς «δελφίνους» και τους ανταγωνιστές, έχουν καταφέρει να αναγεννήσουν μια αυτοκρατορία ναρκωτικών, που κινδύνευε με κατάρρευση μετά την φυλάκιση του πατέρα τους.

Μάλιστα, έχουν επεκταθεί και στα συνθετικά ναρκωτικά κατακλύζοντας με φαιντανύλη τους δρόμους αμερικανικών πόλεων. Πρόκειται για ένα συνθετικό οπιοειδές πενήντα φορές πιο ισχυρό από την ηρωίνη, το οποίο αποτελεί και βασικό παράγοντα της επιδημίας οπιοειδών στις ΗΠΑ. Στο παρελθόν έχουν κατηγορηθεί πολλές φορές από τις ΗΠΑ για αδικήματα όπως ξέπλυμα χρήματος, κατοχή όπλων και διακίνηση ναρκωτικών (φαιντανύλης, ηρωίνης και κοκαΐνης).

Τον περασμένο μήνα οι αμερικανικές ομοσπονδιακές αρχές απήγγειλαν νέες κατηγορίες εναντίον των τεσσάρων αδελφών και διπλασίασαν το ποσό της επικήρυξής στα 10 εκατομμύρια δολάρια για δύο εξ αυτών, τον Ιβάν και τον Αλφρέντο.

Πλέον συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των πιο καταζητούμενων βαρόνων ναρκωτικών στον κόσμο, με τις αμερικανικές αρχές να τους κατηγορούν ως τους βασικούς διακινητές ενός «εξαιρετικά εθιστικού δηλητηρίου που σκοτώνει καθημερινά σχεδόν 200 Αμερικανούς». «Πρόκειται για το πιο θανατηφόρο ναρκωτικό με το οποίο έχει βρεθεί ποτέ αντιμέτωπη η χώρα», δήλωσε, σύμφωνα με το Reuters, η Αν Μίλγκραμ, επικεφαλής της Υπηρεσίας Καταπολέμησης Ναρκωτικών των ΗΠΑ (DEA), σε συνέντευξη Τύπου στις 14 Απριλίου στην Ουάσιγκτον. «Κληρονόμησαν μια παγκόσμια αυτοκρατορία ναρκωτικών και την έκαναν πιο αδίστακτη, πιο βίαιη και πιο θανατηφόρα».

Οι ίδιοι – επίσημα – αρνούνται οποιαδήποτε εμπλοκή στην παραγωγή και διακίνηση φαιντανύλης. Αρνούνται επίσης πως είναι οι επικεφαλής του διαβόητου καρτέλ Σιναλόα, υποστηρίζοντας πως τα ΜΜΕ και έμποροι ναρκωτικών τους ενέπλεξαν σε εγκλήματα για τα οποία είναι αθώοι λόγω της φήμης του πατέρα τους. Για πρώτη φορά μάλιστα οι «Los Chapitos» εξέδωσαν δημόσια επιστολή με την οποία αντέκρουσαν τις κατηγορίες των αμερικανικών αρχών. «Ποτέ δεν έχουμε παράγει ή διαθέσει φαιντανύλη ή οποιοδήποτε από τα παράγωγά της. Είμαστε θύματα διώξεων και μας χρησιμοποιούν ως αποδιοπομπαίο τράγο», υποστήριξαν μέσω του δικηγόρου τους, Χοσέ Ρεφούτζιο Ροντρίγκεζ, σε τηλεοπτικό κανάλι του Μεξικό.

Το Reuters σε ρεπορτάζ του καταγράφει την άνοδο των «Narco – Juniors», όπως είναι γνωστά τα παιδιά των διαβόητων εμπόρων ναρκωτικών, επιβεβαιώνοντας πως οι «Los Chapitos» έχουν αναλάβει τα ηνία του καρτέλ Σιναλόα. Μεταξύ άλλων το πρακτορείο μίλησε με μέλη του καρτέλ και βρέθηκε σε σπίτι όπου μέλη της συμμορίας συσκεύαζαν χάπια μεθαμφεταμίνης. Το πρακτορείο πήρε επίσης συνεντεύξεις από δεκάδες πηγές, συμπεριλαμβανομένων αξιωματούχων της αστυνομίας, των υπηρεσιών πληροφοριών και των κυβερνήσεων του Μεξικό και των ΗΠΑ, αλλά και από κατοίκους της Σιναλόα, που έχουν γίνει μάρτυρες της αλλαγής στην ηγεσία του καρτέλ.

«Ασήμι ή μόλυβδος» και αστρονομικά έσοδα

Από τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι αρχές ενδεχομένως υποτίμησαν τους γιους του «Ελ Τσάπο», μια νέα γενιά που αποδείχθηκε πιο βίαιη και πιο αδίστακτη. «Παλιότερα σε ανέκριναν και μετά σε σκότωναν, τώρα σε σκοτώνουν και μετά κάνουν ερωτήσεις», ανέφερε απόστρατος αξιωματικός της αστυνομίας που γνωρίζει τη δράση του καρτέλ.

Η δύναμή τους έγινε αντιληπτή το 2019, ύστερα από τη σύλληψη του Οβιδιό, του μικρότερου εκ των τεσσάρων αδελφών. Οι συγκρούσεις και οι ένοπλες επιθέσεις στην πρωτεύουσα της επαρχίας Σιναλόα, στο Κουλιακάν, είχαν ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 14 άνθρωποι και τελικά να αποφασιστεί η απελευθέρωσή του με εντολή μάλιστα του Μεξικανού Προέδρου, Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ.

«Ήταν η πρώτη φορά που είδαμε το καρτέλ Σιναλόα να χρησιμοποιεί την ένοπλη δύναμή του για να δημιουργήσει… χάος και φόβο και να επιτύχει τους στόχους τους», δήλωσε ο Αντριάν Λόπες, εκδότης της εφημερίδας Sinaloan Noroeste. Για τα αδέρφια ήταν ένα σημείο καμπής. Ο στρατός του Μεξικού και ο Πρόεδρος της χώρας είχαν «υποκλιθεί» μπροστά σε ολόκληρο τον κόσμο. «Έδειξαν ποιος έχει την εξουσία», τόνισε ένα μέλος του καρτέλ.

Οι φρικτές μέθοδοι εκτελέσεων και βασανιστηρίων που ακολουθούν οι «Λος Τσαπίτος» τους έχουν αναδείξει ως τους πιο αδίστακτους και πιο αιμοσταγείς αρχηγούς του μεξικανικού καρτέλ. Έχουν ξεκαθαρίσει ποιος είναι το αφεντικό και κανείς δεν θέλει να είναι το επόμενο θύμα τους, οπότε συνεργάζεται μαζί τους. Πρόκειται για την «προσφορά» που είναι γνωστή ως «ασήμι ή μόλυβδος», δηλαδή «χρήματα ή σφαίρες».

Ταυτόχρονα όμως έχουν αποκτήσει και τη φήμη πως είναι ιδιαίτερα εύστοχοι στις «επιχειρηματικές» κινήσεις τους. Σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους έχουν καταφέρει με να μετατρέψουν το Μεξικό από χώρα διέλευσης της κινεζικής φαιντανύλης σε κόμβο παραγωγής της. Για να το πετύχουν αυτό έχτισαν ένα δίκτυο μυστικών εργαστηρίων σε όλη τη Σιναλόα και τα κέρδη τους πλέον είναι αστρονομικά. Επίσης ανέτρεψαν το δόγμα που έλεγε πως τα ναρκωτικά πωλούνται μόνο σε αλλοδαπούς. Τα ναρκωτικά του καρτέλ Σιναλόα βρίσκονται πλέον σε διάφορες γωνιές στους δρόμους του Κουλιακάν, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης.

Για να γίνουν αντιληπτά τα έσοδά τους, το καρτέλ μπορεί να μετατρέψει χημικές ουσίες αξίας 800 δολαρίων, που αποτελούν την πρώτη ύλη για τη φαιντανύλη, σε χάπια ή σκόνη που αποφέρουν κέρδη έως και 640.000 δολάρια. Και αυτά τα τεράστια κεφάλαια που έχουν συγκεντρώσει, σύμφωνα με τις έρευνες των αμερικανικών αρχών, αξιοποιούνται για τις δωροδοκίες πολιτικών αστυνομικών, αλλά και για τη χρηματοδότηση του στρατού τους των sicarios, των εκτελεστών τους, ώστε να μπορούν να προστατεύουν τα συμφέροντά τους.

Καταστροφικός ο αντίκτυπος στις ΗΠΑ – Ο ρόλος του Μεξικανού Προέδρου

Ο αντίκτυπος στους δρόμους των ΗΠΑ είναι καταστροφικός, γράφει το Reuters. Ένας Αμερικανός πεθαίνει από φαιντανύλη σχεδόν κάθε οκτώ λεπτά, ενώ οι συνολικοί θάνατοι από υπερβολική δόση στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σε 107.000 το 2021 με τους περισσότερους να προέρχονται από τη χρήση φαιντανύλης.

Αμερικανοί και Μεξικανοί αξιωματούχοι υπογραμμίζουν πως η άνοδος των «Λος Τσαπίτος» συνέπεσε με την απόφαση του Ομπραδόρ να απομακρυνθεί από τις επιθετικές πολιτικές κατά των βαρόνων των ναρκωτικών, τις οποίες εφάρμοζαν οι προκάτοχοί του. Κατάργησε επίλεκτες ομάδες της αστυνομίας που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή των ερευνών και της καταπολέμησης των καρτέλ ναρκωτικών, ενώ περιόρισε σε «εξευτελιστικό σημείο» και τη συνεργασία με τις ΗΠΑ στον εν λόγω τομέα και απέφυγε τη βασική στρατηγική των προηγούμενων κυβερνήσεων που οδήγησαν στη σύλληψη του Ελ Τσάπο, αλλά και άλλων περιβόητων διακινητών ναρκωτικών.

Ενδεικτικό της διάλυσης των δεσμών ΗΠΑ – Μεξικού στον τομέα της αντιμετώπισης των ναρκωτικών είναι πως ο Ομπραδόρ επέκρινε τις ΗΠΑ για τις πρόσφατες κατηγορίες κατά των «Λος Τσαπίτος», κάνοντας λόγο για μια «καταχρηστική και αλαζονική παρέμβαση που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή σε καμία περίπτωση». Ισχυρίστηκε μάλιστα πως η όλη υπόθεση είναι ένα δημιούργημα των πρακτόρων της DEA (της αμερικανικής δίωξης ναρκωτικών) οι οποίοι έδρασαν εντός του Μεξικό, παραβιάζοντας την κυριαρχία του. Υπενθυμίζεται πως το Μεξικό, το 2021, τροποποίησε νόμο για την εθνική ασφάλεια ώστε να καταστήσει δυσκολότερη τη δράση ξένων πρακτόρων στο εσωτερικό της χώρας, καθυστερώντας παράλληλα τις εγκρίσεις εισόδου σε πράκτορες της DEA.

Αυτά τα μέτρα θεωρήθηκαν ως αντίποινα για τη σύλληψη του πρώην υπουργού Άμυνας του Μεξικού Σαλβαδόρ Σιενφουέγκος, το 2020, στο Λος Άντζελες με κατηγορίες για διακίνηση ναρκωτικών. Η σύλληψη είχε εξοργίσει τον Λόπες Ομπραδόρ. Αργότερα, οι εισαγγελείς των ΗΠΑ απέσυραν τις κατηγορίες, επισημαίνοντας ευαίσθητους λόγους εξωτερικής πολιτικής.

Αν και η Μεξικανική Προεδρία απέφυγε να απαντήσει στο ρεπορτάζ του Reuters, έχει επανειλημμένα υποστηρίξει πως «η λύση δεν μπορεί να δοθεί με τη χρήση βίας». «Δεν μπορείς να σβήσεις τη φωτιά με φωτιά», είχε πει ο Λόπες Ομπραδόρ στους κατοίκους της Σιναλόα το 2019. Οι υποστηρικτές της πολιτικής του υπογραμμίζουν πως σε εθνικό επίπεδο οι δολοφονίες έχουν σταθεροποιηθεί από τότε που ανέλαβε την εξουσία. Από την άλλη οι επικριτές του Προέδρου επισημαίνουν πως ο αριθμός των πάνω από 30.000 ανθρωποκτονιών ετησίως είναι ακόμα εξαιρετικά υψηλός και σίγουρα δεν αποτελεί λόγο ικανοποίησης. Ταυτόχρονα η παραγωγή ναρκωτικών και το λαθρεμπόριο στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί.

Οι αρχές του Μεξικό συνέλαβαν εκ νέου τον Οβιδιό Γκουσμάν νωρίτερα φέτος, στέλνοντας εκατοντάδες στρατιώτες σε μια καταδρομική επιχείρηση σε ένα από τα σπίτια του στη Σιναλόα. Η βία που ακολούθησε άφησε πίσω 29 νεκρούς, μεταξύ των οποίων 10 στελέχη των ενόπλων δυνάμεων.  Σήμερα κρατείται σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας, κοντά στην πόλη του Μεξικό.

Όμως, όπως αναφέρει το Reuters επικαλούμενο αξιωματούχους των ΗΠΑ και του Μεξικό, αυτή η σύλληψη συνδέεται περισσότερο με την προσπάθεια του στρατού να αποκαταστήσει ένα μέρος από το χαμένο κύρος του, παρά με μια αλλαγή στην πολιτική του Λόπες Ομπραδόρ. Και η φαιντανύλη συνεχίζει να ρέει προς τον Βορρά. Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, οι συνοριοφύλακες των ΗΠΑ σε δύο επιχειρήσεις κατέσχεσαν συνολικά σχεδόν 2,5 τόνους φαιντανύλης. Πρόκειται για μια εκ των μεγαλύτερων ποσοτήτων που έχουν κατασχεθεί ποτέ.