Ο πόλεμος και η ανθρωπιστική κρίση στη Συρία, το προσφυγικό σε Ελλάδα, Τουρκία και Ευρώπη, καθώς και ο ρόλος της Ρωσίας, συζητήθηκαν στην διεθνή ημερίδα «Μέση Ανατολή, Ελλάδα, Ευρώπη…Μετακινούμενοι πληθυσμοί» που διοργάνωσαν το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ), οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και οι «Μοτοσικλετιστές για την Ειρήνη» στη γενική γραμματεία Ενημέρωσης.

Η Ελλάδα αποτελεί την πιο ασφαλή δίοδο για τους πρόσφυγες, σε αντιδιαστολή με την Βουλγαρία, όπου σημειώθηκαν κρούσματα αστυνομικής βίας και ληστειών εναντίον των προσφύγων, ανέφερε ο Άγγελος Συρίγος, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου – για αυτό και οι πρόσφυγες προτιμούν αυτή την οδό.

Ο κ. Συρίγος εξήγησε πως οι μεγάλες ροές προέκυψαν, όταν από τη μια η Ελλάδα άρχισε να δέχεται στις αρχές του 2015, όλους τους εισερχόμενους πληθυσμούς ως «πρόσφυγες» και από την άλλη η Γερμανία δήλωσε τον Αύγουστο του 2015 πως περιμένει να υποδεχθεί 800.000 πρόσφυγες. Ο κ. Συρίγος τάχθηκε, μεταξύ άλλων, υπέρ της διασποράς των προσφύγων σε μικρές δομές σε όλη την ελληνική επικράτεια, αντί μεγάλων κλειστών εγκαταστάσεων.

Η ΕΕ προσπαθεί πρώτη φορά να διαχειριστεί μια προσφυγική κρίση χωρίς τη συνεργασία των ΗΠΑ, όπως είχε γίνει στο Ιράκ και το Κόσοβο παλιότερα, και φαίνεται να μην τα καταφέρνει, επισήμανε ο Σωτήρης Ρούσσος, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η αδυναμία της ΕΕ φάνηκε τόσο στην κρίση στην Ουκρανία, όσο και στη Συρία, όπου η Ένωση ενεργεί μόνη της, χωρίς ανάμειξη των ΗΠΑ στους χειρισμούς της. Ο κ. Ρούσσος εκτίμησε πως η Ελλάδα μπορεί άνετα να φιλοξενήσει 30.000 και πλέον πρόσφυγες, όπως και οι άλλες χώρες της Ευρώπης, φέρνοντας ως παράδειγμα την Ιορδανία των 8 εκατομμυρίων, όπου διαμένουν 800.000 πρόσφυγες.

Η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε την αναιτιολόγητη κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία, για να παγιώσει τις θέσεις της στην περιοχή, όπως στα σύνορα Αρμενίας-Τουρκίας, υποστήριξε ο δρ. Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής Ερευνητικών Προγραμμάτων του ΙΔΙΣ. Ακολούθως, η Ρωσία κέρδισε την αποδοχή των άλλων εμπλεκομένων για επέμβαση στη Συρία, αποφεύγοντας ταυτόχρονα να έρθει σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ. Τις επιδιώξεις της Ρωσίας περιέγραψε ο κ. Φίλης, αναφερόμενος στην πολιτική της για «μη εμπλοκή στα εσωτερικά των κρατών», εξ ου και τάσσεται στο πλευρό του προέδρου Άσαντ, «του νόμιμου εκπροσώπου της χώρας», όπως τον αποκαλεί. Ο κύριος λόγος της ρωσικής ρητορικής, με την οποία συμπορεύεται και η Κίνα, είναι γιατί φοβάται να μην υπάρξουν ξένες παρεμβάσεις με αφορμή ζητήματα μειονοτήτων που εμφανίζονται στο εσωτερικό της, εξήγησε ο κ. Φίλης.

«Η Τουρκία δέχεται αιτήσεις ασύλου μόνο από ευρωπαϊκές χώρες. Δεν δέχεται από κανένα άλλο κράτος, όπως η Συρία – και αυτό πρέπει να αλλάξει», δήλωσε η Σενάι Οζντέν, ιδρύτρια και ερευνήτρια του Κέντρου Χάμις της Συριακής Κουλτούρας στην Κωνσταντινούπολη. Η κ. Οζντέν εξήγησε πως οι Σύροι που φιλοξενούνται στην Τουρκία δεν έχουν δικαίωμα στο άσυλο και επεσήμανε πως τα γεωγραφικά όρια της τουρκικής πολιτικής ασύλου πρέπει να ανοίξουν. Εφόσον οι ειρηνευτικές συνομιλίες δεν φαίνεται να οδηγούν πουθενά και οι κάτοικοί της Συρίας φεύγουν και γίνονται πρόσφυγες, δημιουργείται μία κατάσταση «Παλαιστινιοποίησης» της Συρίας, σημείωσε η ομιλήτρια.

Το 10% των Σύρων στην Τουρκία ζουν σε καταυλισμούς, ενώ η πλειοψηφία είναι διασπαρμένη στην υπόλοιπη Τουρκία, ιδιαίτερα στα νοτιοανατολικά σύνορα της χώρας, είπε η Φούλια Μεμίσογλου, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Τσουκούροβα. Τα 2/3 του συνόλου των παιδιών από τη Συρία στη Τουρκία δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, με εξαίρεση το 90% των παιδιών που ζουν στους καταυλισμούς και πηγαίνουν σχολείο. Πρόσθεσε πως η παιδική εργασία των Σύρων στην Τουρκία έχει σημειώσει ραγδαία άνοδο.

Σε περίπου ένα εκατομμύριο υπολογίζονται οι τραυματίες στη Συρία, ενώ το 6 με 7% του συνολικού πληθυσμού της χώρας έχει σκοτωθεί, είτε έχει τραυματιστεί, ανέφερε ο ‘Αιτορ Ζαμπαλγκογκεαζκόα (Aitor Zabalgogeaskoa), διεθνής εκπρόσωπος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Τουρκία. «Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι, πως το προσδόκιμο όριο ζωής έχει πέσει από τα 76 χρόνια (όπου ήταν πριν τον πόλεμο) στα 56, το μισό από τα 22 εκατομμύρια της Συρίας, (μια Ελλάδα δηλαδή), έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει τις εστίες του ή έχει ξενιτευτεί, ενώ 100.000 άνθρωποι βρίσκονται στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας», επισήμανε ο κ. Ζαμπαλγκογκεαζκόα. Ο ομιλητής περιέγραψε τον πόλεμο της Συρίας, ως ίσως τον χειρότερο μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου οι στρατιωτικές επιχειρήσεις λαμβάνουν χώρα συνέχεια και σχεδόν παντού στη χώρα, καθιστώντας πρακτικά αδύνατη την όποια μεταφορά βοήθειας, φαρμάκων, τροφής κλπ.

«Είναι αδύνατο να ζήσει κανείς στη Συρία, για αυτό βιώνουμε αυτήν την κατάσταση. 700 γιατροί και νοσοκόμες έχουν σκοτωθεί και 300 νοσοκομεία και ιατρικές εγκαταστάσεις έχουν καταστραφεί από την αρχή του πολέμου. Όλες οι πλευρές φταίνε, καθότι όλοι βομβαρδίζουν όλους, ακόμα και αμάχους», εξήγησε ο κ. Ζαμπαλγκογκεαζκόα.

Ο Απόστολος Βεϊζής, διευθυντής Προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ανέφερε πως η παρουσία των ΓχΣ στην Ελλάδα αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη παρέμβαση της οργάνωσης παγκοσμίως και την μεγαλύτερη στην Ευρώπη από την ίδρυσή της το 1971. Επανέλαβε την πάγια θέση των ΓχΣ, πως «δε βιώνουμε προσφυγική κρίση, αλλά κρίση υποδοχής», καταγγέλλοντας την ΕΕ πως δεν μεριμνεί ούτε για τα ελάχιστα για τους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ευρώπη, την ίδια ώρα που σε τρίτες χώρες όπως το Σουδάν, προσφέρει βοήθεια στους ανθρώπους εκεί και το διαφημίζει.

Από την άλλη, οργανώσεις που δεν έχουν άμεση σχέση με το αντικείμενο, όπως η περιβαλλοντική Greenpeace, διασώζουν με σκάφη τους ανθρώπους στο Αιγαίο, σχολίασε ο κ. Βεϊζής.

Τέλος, ο Νίκος Τσαμής, ένας εκ των ιδρυτών των «Μοτοσικλετιστών για την Ειρήνη», τόνισε πως «έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τον πόλεμο και τη βία ως φυσική συνθήκη στις ζωές των ανθρώπων, ενώ ασφάλεια παρέχει η ειρήνη και όχι το κυνήγι της ισχύος».