Σαν σήμερα, στις 5 Ιουνίου 1825, γράφτηκε μία από τις πιο τραγικές σελίδες της Ελληνικής Επανάστασης: ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο θρυλικός ήρωας από το Χάνι της Γραβιάς, δολοφονήθηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών από τους ίδιους του τους συμπατριώτες. Η ιστορία του Ανδρούτσου είναι γεμάτη ηρωισμό, προδοσία και πολιτικές ίντριγκες, αποκαλύπτοντας τις σκοτεινές πτυχές του Αγώνα για την ελευθερία.
Ο Ανδρούτσος, γιος του αρματολού Αντρέα Βερούση, μεγάλωσε στην αυλή του Αλή Πασά και γρήγορα ξεχώρισε για τη στρατιωτική του δεινότητα και το ανήσυχο πνεύμα του. Από τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, με κορυφαία στιγμή τη μάχη στο Χάνι της Γραβιάς, όπου με 117 άνδρες απέκρουσε το στράτευμα του Ομέρ Βρυώνη, σώζοντας τον Αγώνα από βέβαιη καταστροφή.
Ωστόσο, η πολιτική του ανεξαρτησία και οι συνεχείς συγκρούσεις με τους ισχυρούς της εποχής, όπως ο Κωλέττης και ο Μαυροκορδάτος, τον έκαναν στόχο σκευωριών. Κατηγορήθηκε για συνεργασία με τους Τούρκους – μια κατηγορία που, αν και αβάσιμη, στάθηκε αρκετή για να τον απομονώσει πολιτικά και να οδηγήσει στη φυλάκισή του από τον άλλοτε φίλο και πρωτοπαλίκαρό του, Γιάννη Γκούρα.
Η μοιραία νύχτα στην Ακρόπολη
Τα ξημερώματα της 5ης Ιουνίου 1825, μια ομάδα ανθρώπων του Γκούρα –ανάμεσά τους ο Γιάννης Μαμούρης, ο Μήτρος Τριανταφυλλίνας και ο Τζαμάλας– εισέβαλε στο κελί του Ανδρούτσου στην Ακρόπολη. Ο ήρωας, αλυσοδεμένος, νηστικός και εξαντλημένος, βασανίστηκε άγρια για να αποκαλύψει πού είχε κρύψει τους θησαυρούς του. Όπως μαρτυρεί η ιστορία, ο Τριανταφυλλίνας του έστριψε τα γεννητικά όργανα, ενώ ο Ανδρούτσος, απευθυνόμενος στον Μαμούρη, φώναξε: «Αυτές εδώ τις σαπιοκοιλιές δεν τις ξεσημερίζομαι, αλλά εσύ, μωρέ Γιάννη, γιατί;». Λιπόθυμος από τον πόνο, τελικά στραγγαλίστηκε και το σώμα του ρίχτηκε από τα βράχια της Ακρόπολης για να φανεί σαν ατύχημα απόπειρας απόδρασης.
Για δεκαετίες, η επίσημη εκδοχή μιλούσε για αυτοκτονία ή ατύχημα. Η αλήθεια αποκαλύφθηκε πολλά χρόνια αργότερα, όταν ο στρατιώτης, Κώστας Καλαντζής, αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας, εξομολογήθηκε τις πραγματικές συνθήκες στον δικηγόρο Σπυρίδωνα Φόρτη.
Η δολοφονία του Ανδρούτσου ήταν αποτέλεσμα πολιτικής συνωμοσίας. Ο Κωλέττης, με επιστολή του, ζητούσε από τον Γκούρα να φροντίσει ώστε ο Ανδρούτσος να μην αποτελέσει πλέον κίνδυνο για το έθνος, ενώ το συνθηματικό μήνυμα που στάλθηκε ήταν: «Φρόντισε να πουλήσεις γρήγορα το λάδι για να μην πέσει η τιμή του και χαθεί». Ο Μακρυγιάννης, στα απομνημονεύματά του, περιγράφει με πικρία τη διαφθορά και την προδοσία που σημάδεψαν το τέλος του «λιονταριού της Γραβιάς»: «Του γιόμωσε του Γκούρα ο Κωλέττης λίρες… τον πουλημένο άνθρωπο κι άρπαγο τον έκανε αρχηγό να πάγη εναντίον του Δυσσέως… έτζι πάει ο δυστυχής Δυσσέος».
Η ιστορία τελικά απέδωσε δικαιοσύνη στον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Το 1865, τα οστά του μεταφέρθηκαν με τιμές ήρωα στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Το όνομά του παραμένει σύμβολο θυσίας και προδοσίας, υπενθυμίζοντας πως οι ήρωες συχνά πέφτουν όχι από τα ξένα βόλια, αλλά από τα χέρια των δικών τους.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1825: Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ήρωας της Επανάστασης του 1821, δολοφονείται μέσα στην Ακρόπολη των Αθηνών από το πρώην πρωτοπαλίκαρό του, Γιάννη Γκούρα. Ο θάνατός του παραμένει σημείο τριβής στην ιστοριογραφία, καθώς οι συνθήκες της «πτώσης» του από τον Ιερό Βράχο παραμένουν σκοτεινές.
1894: Διοργανώνονται στον Πειραιά, στο λιμάνι της Ζέας, διεθνείς λεμβοδρομίες με φιλανθρωπικό χαρακτήρα, με σκοπό την ενίσχυση του Γηροκομείου Αθηνών. Πρόκειται για μία από τις πρώτες αθλητικές εκδηλώσεις με διεθνή συμμετοχή στην Ελλάδα, πριν ακόμη τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896.
1925: Ψηφίζεται στη Βουλή των Ελλήνων ο ιδρυτικός νόμος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατόπιν εισήγησης του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Αρχικά ονομάζεται Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αποτελεί το μεγαλύτερο σε φοιτητές ανώτατο ίδρυμα της χώρας.
1934: Σημειώνεται επεισόδιο στην ελληνική Βουλή, όταν φίλος του Γεώργιου Κονδύλη πετά κάθισμα κατά του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, τραυματίζοντάς τον ελαφρά, έπειτα από έντονη λογομαχία μεταξύ των δύο πολιτικών.
1947: Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Τζορτζ Μάρσαλ ανακοινώνει το περίφημο Σχέδιο Μάρσαλ για την οικονομική ενίσχυση των κατεστραμμένων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ευρωπαϊκών χωρών. Η Ελλάδα θα είναι από τις χώρες που θα ωφεληθούν σημαντικά.
1956: Ο Έλβις Πρίσλεϊ εμφανίζεται στο «The Milton Berle Show» και σοκάρει με το κούνημα των γοφών του ερμηνεύοντας το Hound Dog. Η εμφάνισή του θεωρείται ορόσημο για τη σεξουαλική επανάσταση στο ροκ εν ρολ.
1961: Το τρίποντο εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε επαγγελματικό αγώνα της American Basketball League. Η καινοτομία αυτή αλλάζει για πάντα το μπάσκετ, αν και θα χρειαστούν χρόνια για να φτάσει στην Ευρώπη.
1963: Ξεσπά το σκάνδαλο Προφιούμο στη Βρετανία, όταν ο υπουργός Πολέμου Τζον Προφιούμο παραιτείται λόγω της σχέσης του με την Κριστίν Κίλερ, η οποία είχε ταυτόχρονα δεσμό με Σοβιετικό διπλωμάτη.
1967: Ξεκινά ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, με το Ισραήλ να εξαπολύει αιφνιδιαστική επίθεση κατά της Αιγύπτου και γρήγορα να έρχεται σε σύγκρουση με τη Συρία και την Ιορδανία. Η σύρραξη αυτή θα αλλάξει τον χάρτη της Μέσης Ανατολής.
1968: Ο υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόμπερτ Κένεντι δολοφονείται με πυροβολισμό από τον Σιρχάν Σιρχάν στο Λος Άντζελες, αμέσως μετά τη νίκη του στις προκριματικές εκλογές της Καλιφόρνια. Πεθαίνει την επόμενη μέρα.
1969: Ο Αλέκος Παναγούλης δραπετεύει από τις φυλακές Μπογιατίου, όπου κρατούνταν για την απόπειρα δολοφονίας κατά του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Επικηρύσσεται με 500.000 δραχμές και συλλαμβάνεται τρεις ημέρες αργότερα.
1972: Η Ελλάδα και η Κίνα συνάπτουν διπλωματικές σχέσεις. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί το άνοιγμα της χώρας προς την Ανατολή σε μια περίοδο Ψυχρού Πολέμου.
1981: Το CDC στις ΗΠΑ δημοσιεύει την πρώτη επιστημονική αναφορά για περιπτώσεις πνευμονίας σε νεαρούς ομοφυλόφιλους άνδρες, που αργότερα θα αποδειχθεί πως ήταν τα πρώτα γνωστά περιστατικά του AIDS.
1989: Ο άνθρωπος με τις σακούλες στέκεται μπροστά σε φάλαγγα τανκς στην πλατεία Τιεν Αν Μεν της Κίνας, μετά τη φοιτητική εξέγερση και τη σφαγή των διαδηλωτών. Η εικόνα θα γίνει ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα αντίστασης στον 20ό αιώνα.
1996: Ο Γιώργος Δώνης γίνεται ο πρώτος Έλληνας που υπογράφει με ομάδα της Premier League, την Μπλάκμπερν, με αμοιβή 1,1 δισ. δραχμών – ένα ρεκόρ για την εποχή.
1999: Η Βούλα Τσιαμίτα σημειώνει πανελλήνιο ρεκόρ στο τριπλούν με άλμα 14,94 μ. στο Ευρωπαϊκό Κύπελλο στο ΟΑΚΑ, φέρνοντας νέα ώθηση στον ελληνικό στίβο.
2002: Η ΑΕΚ κατακτά το πρωτάθλημα μπάσκετ έπειτα από 32 ολόκληρα χρόνια, επικρατώντας επί του Ολυμπιακού με 3-2 νίκες στους τελικούς.
2013: Ο Έντουαρντ Σνόουντεν αποκαλύπτει το μαζικό πρόγραμμα παρακολουθήσεων των ΗΠΑ, δημοσιεύοντας απόρρητα έγγραφα που αλλάζουν για πάντα τη σχέση πολιτών και κρατών με την ιδιωτικότητα.
Γεννήσεις
1646 – Έλενα Κορνάρο Πισκόπια, Ιταλίδα μαθηματικός και φιλόσοφος, η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που αναγορεύτηκε διδάκτωρ πανεπιστημίου (Πάντοβα, 1678). Γλωσσομαθής και πολυμαθής, αποτέλεσε σύμβολο της γυναικείας διανόησης στην Ευρώπη του 17ου αιώνα και πρωτοπόρο παράδειγμα για τις γυναίκες στην επιστήμη και την εκπαίδευση.
1723 – Άνταμ Σμιθ, Σκοτσέζος οικονομολόγος και φιλόσοφος, θεμελιωτής της κλασικής οικονομικής θεωρίας. Το έργο του «Ο πλούτος των εθνών» (1776) έθεσε τις βάσεις της ελεύθερης αγοράς και της θεωρίας του «αόρατου χεριού», επηρεάζοντας καθοριστικά την οικονομική σκέψη και τις φιλελεύθερες πολιτικές.
1898 – Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Ισπανός συγγραφέας και ποιητής, εμβληματική μορφή της γενιάς του ’27 και κορυφαίος εκπρόσωπος του ισπανικού μοντερνισμού. Συνδύασε το λυρικό στοιχείο με το πολιτικό και το λαϊκό, σε έργα όπως «Ματωμένος γάμος» και «Ο Οίκος της Μπερνάρντα Άλμπα». Εκτελέστηκε από τους εθνικιστές στον Ισπανικό Εμφύλιο, μετατρεπόμενος σε σύμβολο της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
1971 – Μαρκ Γουόλμπεργκ, Αμερικανός ηθοποιός και τραγουδιστής, που ξεκίνησε ως μέλος του hip hop γκρουπ Marky Mark and the Funky Bunch πριν εξελιχθεί σε έναν από τους πιο επιτυχημένους ηθοποιούς του Χόλιγουντ. Έχει πρωταγωνιστήσει σε ταινίες όπως «Boogie Nights», «The Departed» και «The Fighter», ενώ δραστηριοποιείται και ως παραγωγός.
Θάνατοι
1825 – Οδυσσέας Ανδρούτσος, Έλληνας αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, γνωστός για την ηρωική του αντίσταση στη μάχη στο Χάνι της Γραβιάς. Γεννήθηκε αρματολός, έγινε στρατηγός του Αγώνα και εξελίχθηκε σε αμφιλεγόμενη μορφή, καθώς δολοφονήθηκε από ομοεθνείς του στην Ακρόπολη υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, αφήνοντας πίσω του τον μύθο ενός γενναίου και ανυπότακτου πολεμιστή.
2004 – Ρόναλντ Ρήγκαν, 40ός πρόεδρος των ΗΠΑ, πρώην ηθοποιός και κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, που σφράγισε τη δεκαετία του ’80 με τη συντηρητική του πολιτική και τη ρητορική υπέρ του «αμερικανικού ονείρου». Σημαντική φιγούρα του Ψυχρού Πολέμου, συνέβαλε στην επιτάχυνση της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης και υπήρξε θεμελιωτής του νεοφιλελευθερισμού μέσω της οικονομικής του πολιτικής, γνωστής ως «Reaganomics».
2012 – Αθηνόδωρος Προύσαλης, Έλληνας ηθοποιός, με μακρά πορεία στον κινηματογράφο, το θέατρο και την τηλεόραση. Γνωστός για τους χαρακτηριστικούς δεύτερους ρόλους, με ιδιαίτερο στιλ και λαϊκό χιούμορ, συμμετείχε σε περισσότερες από 70 ταινίες του ελληνικού σινεμά και σε τηλεοπτικές σειρές όπως «Το ρετιρέ» και «Εμείς κι Εμείς», αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα του στην ελληνική λαϊκή ψυχαγωγία.
2018 – Άρης Ραφτόπουλος, Έλληνας καλαθοσφαιριστής και προπονητής, διεθνής με την Εθνική Ανδρών, με 91 συμμετοχές και 550 πόντους. Ξεκίνησε την καριέρα του στον Α.Ο. Παγκρατίου και αργότερα αγωνίστηκε στον Ολυμπιακό, συμμετέχοντας στο Final-6 του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1979. Μετά το τέλος της αγωνιστικής του πορείας, εργάστηκε ως προπονητής σε πολλές ομάδες. Παράλληλα με τον αθλητισμό, ήταν πτυχιούχος της Μαθηματικής Σχολής και των ΤΕΦΑΑ. Απεβίωσε στις 5 Ιουνίου 2018, σε ηλικία 68 ετών, νικημένος από τον καρκίνο.
Εορτολόγιο
Απόλλων, Γοργίας, Δωρόθεος, Δωροθέα, Νίκανδρος, Νικάνδρα, Πλούταρχος, Σεληνιάς, Σελήνη
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Διεθνής Ημέρα για την Καταπολέμηση της Παράνομης, μη Καταγγελλόμενης και μη Ρυθμιζόμενης Αλιείας
Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ειδισμού (Σπισισμού)
Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος
