Οι πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν πολυδιάστατες προκλήσεις που επηρεάζουν άμεσα την καθημερινή ζωή των πολιτών τους, με τη διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτής στέγασης να αποτελεί την κορυφαία ανησυχία. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, περίπου το 51% των κατοίκων των αστικών κέντρων θεωρεί την έλλειψη προσιτών κατοικιών άμεσο και επείγον πρόβλημα. Ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά ανησυχίας καταγράφονται στην Κύπρο, την Ιρλανδία και την Ισπανία, υπογραμμίζοντας τις σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Η ανησυχία αυτή αντικατοπτρίζει τις αυξανόμενες πιέσεις στην αγορά ακινήτων, την αύξηση των ενοικίων και την περιορισμένη προσβασιμότητα στη στέγαση για νέα νοικοκυριά, με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Σήμερα, περίπου το 75% των πολιτών της ΕΕ ζει σε αστικές περιοχές, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει το 78% έως το 2050. Οι πόλεις αποτελούν ζωτικούς κόμβους οικονομικής ανάπτυξης, καινοτομίας και απασχόλησης, προσφέροντας δυνατότητες για επιχειρηματικές δραστηριότητες και υψηλή ποιότητα ζωής. Παράλληλα, η υψηλή συγκέντρωση πληθυσμού δημιουργεί νέες προκλήσεις, όπως η συμφόρηση, η ρύπανση, η πίεση στις υποδομές και η ανάγκη για βιώσιμες μεταφορές, που απαιτούν αποτελεσματικές πολιτικές και συντονισμένες παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης.
Η ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών και η ασφάλεια στους δημόσιους χώρους βρίσκονται επίσης στην κορυφή των ανησυχιών των πολιτών. Ζητείται καλύτερη διαχείριση των υποδομών, ενίσχυση του φωτισμού, τακτική καθαριότητα και αποτελεσματική αστυνόμευση, ώστε οι πόλεις να γίνουν ασφαλέστερες και πιο φιλικές προς τους κατοίκους. Οι πολίτες θεωρούν ότι η βελτίωση της ασφάλειας δεν αφορά μόνο την προσωπική προστασία αλλά και την οικονομική ανάπτυξη, καθώς οι ασφαλείς πόλεις προσελκύουν επενδύσεις, τουρισμό και νέες επιχειρήσεις.
Άλλα σημαντικά ζητήματα που αναδεικνύει η έρευνα αφορούν τις δημόσιες συγκοινωνίες, την οικονομική ανάπτυξη και τις επιχειρηματικές ευκαιρίες, με περίπου το 29% των ερωτηθέντων να τα θεωρεί επείγοντα. Παράλληλα, σχεδόν εννέα στους δέκα πολίτες θεωρούν ότι η ανακαίνιση των υφιστάμενων κατοικιών για την ενεργειακή τους απόδοση θα μειώσει σημαντικά τους λογαριασμούς ενέργειας και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής. Η ενεργειακή αναβάθμιση συνδέεται άμεσα με τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών CO2 και αποτελεί βασικό εργαλείο για την επίτευξη βιώσιμων και ανθεκτικών πόλεων, μειώνοντας παράλληλα το οικονομικό βάρος των νοικοκυριών.
Η συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων παραμένει περιορισμένη, καθώς μόλις το 8% θεωρεί ότι οι τοπικές αρχές λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τις απόψεις τους. Υπάρχει σαφής ζήτηση για μεγαλύτερη εμπλοκή στη διαμόρφωση πολιτικών και προγραμμάτων που επηρεάζουν την καθημερινότητα, από τη διαχείριση των υποδομών και των δημόσιων χώρων μέχρι την κοινωνική στήριξη και την οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα, η κινητικότητα παραμένει προτεραιότητα για τους πολίτες, οι οποίοι ζητούν περισσότερες επενδύσεις στις δημόσιες συγκοινωνίες, στη διαχείριση κυκλοφορίας, στους ποδηλατοδρόμους και στις πεζοδρομημένες ζώνες. Βελτιωμένες μετακινήσεις όχι μόνο αυξάνουν την προσβασιμότητα και μειώνουν τη ρύπανση, αλλά ενισχύουν και την κοινωνική συνοχή, επιτρέποντας σε περισσότερους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στην οικονομική και πολιτιστική ζωή της πόλης.
Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου πραγματοποιήθηκε μέσω ηλεκτρονικών συνεντεύξεων με υπολογιστή και με την υποστήριξη κοινωνικών δικτύων, με συμμετοχή 11.998 κατοίκων πόλεων, 11.882 κατοίκων προαστίων και κωμοπόλεων και 7.975 κατοίκων αγροτικών περιοχών. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν τις προτεραιότητες των πολιτών και τις περιοχές όπου χρειάζονται άμεσες παρεμβάσεις, από τη στέγαση και τις υποδομές έως την ασφάλεια, τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και την κινητικότητα. Παράλληλα, προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για τα σημερινά προβλήματα των ευρωπαϊκών πόλεων και υπογραμμίζουν την ανάγκη για συντονισμένες, βιώσιμες και μακροπρόθεσμες λύσεις που θα διασφαλίσουν υψηλή ποιότητα ζωής για όλους τους πολίτες.
