Την ώρα που τα ενοίκια εξανεμίζουν πάνω από το 30% του μηνιαίου εισοδήματος για ένα στα δύο νοικοκυριά, χιλιάδες ακίνητα που ανήκουν στο Δημόσιο ή περιέρχονται σε αυτό από σχολάζουσες κληρονομιές μένουν αναξιοποίητα επί δεκαετίες. Ο κατάλογος του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καταγράφει 6.500 εκκρεμείς υποθέσεις εκ των οποίων 4.500 είναι σχολάζουσες και 2.000 υπό εκκαθάριση.
Το οικονομικό επιτελείο δρομολογεί ένα νέο σχέδιο για να ξεμπλοκάρει τη διαδικασία και να διαθέσει τα ακίνητα για στεγαστικούς σκοπούς. Το νομοσχέδιο «Πλαίσιο για δωρεές προς το Δημόσιο, σχολάζουσες κληρονομίες, ιδρύματα και κοινωφελείς περιουσίες» αναμένεται να τεθεί το επόμενο διάστημα σε δημόσια διαβούλευση για να πάρει στη συνέχεια το δρόμο προς τη Βουλή για ψήφιση.
Σημειώνεται ότι «σχολάζουσες» χαρακτηρίζονται οι κληρονομίες μέχρι να οριστικοποιηθεί το κληρονομικό δικαίωμα του Δημοσίου, επειδή είτε ο αποθανών δεν είχε συγγενείς, είτε αυτοί αποποιήθηκαν την κληρονομιά.
Σήμερα, το Δημόσιο δεν έχει σαφή εικόνα για την οικονομική αξία των εκκρεμών κληρονομιών, ούτε για το πλήθος των ακινήτων που ρημάζουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διεκδίκηση εμποδίζεται από πλαστές ιδιόγραφες διαθήκες. Την τελευταία πενταετία, εκκαθαρίστηκαν μόλις 100 ακίνητα.
Με τις νέες διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπεται:
- Διασύνδεση με το Εθνικό Μητρώο Πολιτών και τα συστήματα του υπουργείου Δικαιοσύνης, ώστε το Δημόσιο να ενημερώνεται αυτόματα για κληρονομικά δικαιώματα.
- Δημιουργία Μητρώου κηδεμόνων, εκκαθαριστών και ελεγκτών, ανοιχτού σε δικηγόρους, λογιστές και ελεγκτικές εταιρείες.
- Επιτάχυνση εκκαθαρίσεων με βάση την αξία της κληρονομιάς.
- Υποχρέωση όποιου τρίτου αμφισβητεί το δικαίωμα του Δημοσίου να προσφεύγει στο Μονομελές Πρωτοδικείο.
- Απόρριψη ιδιογράφων διαθηκών κατά του Δημοσίου.
- Αξιοποίηση κατάλληλων ακινήτων για την κρατική στεγαστική πολιτική μετά την εκκαθάριση.
Διαφάνεια και στα ιδρύματα
Σήμερα λειτουργούν περίπου 700 ιδρύματα με ακίνητη περιουσία αντικειμενικής αξίας 235 εκατ. ευρώ. Το νέο πλαίσιο εισάγει αυστηρούς κανόνες διαφάνειας:
- Υποχρεωτική δημοσίευση ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων κάθε έτος, ανεξαρτήτως μεγέθους περιουσίας ή εισοδήματος.
- Δημόσια προκήρυξη για πωλήσεις και μισθώσεις ακινήτων, με κατάθεση προσφορών σε ηλεκτρονική πλατφόρμα.
- Διάκριση ενεργών και αδρανών ιδρυμάτων, ώστε να αξιοποιείται η περιουσία τους και να μην παραμένει ανενεργή.
Με το στεγαστικό πρόβλημα να πιέζει ασφυκτικά, η αξιοποίηση των «ξεχασμένων» ακινήτων του Δημοσίου εκτιμάται ότι μπορεί να προσφέρει χιλιάδες σπίτια και να ανακουφίσει την αγορά.
