Η ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στις επιχειρηματικές πρακτικές του τουρισμού παύει πλέον να είναι μια επιλογή καλής πρόθεσης και μετατρέπεται σε στρατηγική αναγκαιότητα. Με την κλιματική κρίση να εντείνεται και την πίεση στους φυσικούς πόρους, όπως το νερό και η ενέργεια, να αυξάνεται, ο ελληνικός ξενοδοχειακός κλάδος αρχίζει να επαναπροσδιορίζει το παραγωγικό του μοντέλο, επενδύοντας στη μείωση του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος.
Το 2024, οι συνολικές επενδύσεις στον ξενοδοχειακό τομέα της χώρας ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό, περίπου το 19% κατευθύνθηκε σε έργα και τεχνολογίες που ενισχύουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την ενεργειακή αποδοτικότητα. Από φωτοβολταϊκά και αντλίες θερμότητας, έως προηγμένα συστήματα διαχείρισης ενέργειας και εγκαταστάσεις φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, τα ελληνικά ξενοδοχεία αρχίζουν να προσαρμόζονται σε ένα πιο «πράσινο» προφίλ λειτουργίας.
Στο πλαίσιο σχετικής συζήτησης στο συνέδριο του World Sustainable Hospitality Alliance, ο επικεφαλής του φορέα Glenn Mandziuk υπενθύμισε ότι «η κατανάλωση νερού στα ξενοδοχεία είναι σχεδόν οκταπλάσια από αυτή μιας μέσης κατοικίας», προσθέτοντας πως η ανάγκη για εξοικονόμηση είναι επιτακτική, ιδιαίτερα σε περιοχές υψηλής τουριστικής έντασης.
Η πρόκληση του νερού και οι ανισότητες στον κλάδο
Η διαχείριση των υδάτινων πόρων αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα, ειδικά στα ελληνικά νησιά που αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα λειψυδρίας. Παρά την πρόοδο σε επιμέρους εφαρμογές – όπως μειωτήρες ροής και επαναχρησιμοποίηση γκρίζου νερού – μόλις το 32% των ξενοδοχείων διαθέτει συστήματα παρακολούθησης κατανάλωσης. Επιπλέον, μόνο έξι στις δέκα μονάδες έχουν θέσει συγκεκριμένους στόχους μείωσης της χρήσης νερού.
Ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Χατζημάρκος, τόνισε ότι «η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συνεννόηση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας».
Προκλήσεις και ευκαιρίες στην ενεργειακή διαχείριση
Η εικόνα στην ενέργεια είναι πιο αισιόδοξη, με τις επενδύσεις σε τεχνολογίες εξοικονόμησης να αυξάνονται σταθερά. Στα ξενοδοχεία 4* και 5*, οι λύσεις που υιοθετούνται είναι πιο σύνθετες και τεχνολογικά προηγμένες, ενώ στα μικρότερα καταλύματα παρατηρείται στροφή σε πιο άμεσα εφαρμόσιμες και οικονομικές πρακτικές.
Η έρευνα του ΙΤΕΠ καταγράφει αυτό τον διχασμό, διαχωρίζοντας τις επιχειρήσεις σε εκείνες που ακολουθούν ένα ολοκληρωμένο μοντέλο ενεργειακής απόδοσης (οι «Energy Pros») και σε εκείνες που εφαρμόζουν αποσπασματικά ή ελάχιστα μέτρα.
Από τα απόβλητα στη νέα κουλτούρα λειτουργίας
Σημαντικό περιθώριο βελτίωσης παραμένει και στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων. Μόνο το 25% των ξενοδοχειακών μονάδων εφαρμόζει συστηματική ανακύκλωση και διαλογή στην πηγή. Σε ορισμένες περιοχές, όπως ο Δήμος Χερσονήσου, η καινοτομία των μεταβαλλόμενων δημοτικών τελών βάσει όγκου αποβλήτων αναδεικνύεται ως εργαλείο κινήτρων για πιο υπεύθυνη συμπεριφορά.
Παράλληλα, ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Αλέξανδρος Βασιλικός, δήλωσε πως «η ελληνική ξενοδοχία έχει κάνει ουσιαστικά βήματα στην περιβαλλοντική συνείδηση, όμως η μετάβαση απαιτεί συλλογική δέσμευση, πολιτικές υποστήριξης και προσαρμογή στα νέα πρότυπα της αγοράς».
Σημαντική αναμένεται η συμβολή του νέου συστήματος περιβαλλοντικής κατάταξης των ξενοδοχείων, το οποίο σχεδιάζεται από το ΞΕΕ σε συνεργασία με το ΤΕΕ και το Υπουργείο Τουρισμού. Η κατάταξη αυτή θα λειτουργήσει ως εργαλείο διαφάνειας και ανταγωνιστικότητας στις διεθνείς αγορές, συμβάλλοντας στην προβολή της ελληνικής τουριστικής προσφοράς ως περιβαλλοντικά υπεύθυνης.
Η επόμενη μέρα του τουρισμού στην Ελλάδα περνά μέσα από επενδύσεις με σαφή περιβαλλοντικό χαρακτήρα. Οι αλλαγές δεν είναι μόνο τεχνολογικές – απαιτούν μετασχηματισμό νοοτροπίας και συνεργασία σε όλα τα επίπεδα: επιχειρήσεων, πολιτείας και τοπικών κοινωνιών. Μόνο έτσι η ανάπτυξη του τουρισμού μπορεί να συμβαδίσει με την προστασία των φυσικών πόρων, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα του κλάδου για τις επόμενες γενιές.
