Για κάποιους η Eurovision είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας απλός μουσικός διαγωνισμός. Αποτελεί ένα πολιτισμικό φαινόμενο που το παρακολουθούν φανατικά. Με περισσότερους από 160 εκατομμύρια θεατές ετησίως, είναι φυσικό να υπάρχουν εκατομμύρια διαφορετικές απόψεις για το τι συνιστά μια επιτυχημένη συμμετοχή. Παρόλα αυτά, μουσικοί ειδικοί και βετεράνοι του θεσμού έχουν εντοπίσει επαναλαμβανόμενα μοτίβα και στρατηγικές που φαίνεται να οδηγούν πιο κοντά στη νίκη.
Το μουσικό προφίλ του νικητή
Ο μουσικολόγος Joe Bennett από το Berklee College of Music της Βοστώνης έχει αναλύσει εκατοντάδες τραγούδια του διαγωνισμού, σύμφωνα με το BBC, καταλήγοντας ότι οι επιτυχημένες συμμετοχές συνήθως ανήκουν σε δύο βασικές κατηγορίες: τα εκρηκτικά “Euro-bangers” με έντονο ρυθμό, ηλεκτρονική παραγωγή και ένταση (π.χ. Euphoria, 2012 – Σουηδία), και τις αργές, συναισθηματικές μπαλάντες (όπως το Arcade, 2019 – Ολλανδία).
Ανεξαρτήτως ρυθμού, τα τραγούδια αυτά σχεδόν πάντα αγγίζουν ένα από τα έξι βασικά θεματικά μοτίβα της Eurovision: αγάπη, ενότητα, αυτοπεποίθηση, διασκέδαση, ιστορία και… τη μουσική την ίδια. Τραγούδια που εμπνέουν ενδυνάμωση, όπως το Rise Like a Phoenix (2014 – Αυστρία), συχνά ξεχωρίζουν.
Σκηνική παρουσία: Όσο λιγότερο τόσο καλύτερο
Παρότι ο πειρασμός της υπερβολής είναι μεγάλος, ειδικοί τονίζουν τη σημασία της απλότητας. Ο Δανός τραγουδοποιός Thomas Stengaard, δημιουργός του Only Teardrops (2013), εξηγεί ότι η επιτυχία οφείλεται εν μέρει στην απλή και ευκολομνημόνευτη σκηνική παρουσία. Αρκεί ένα παιδικό σκίτσο για να περιγράψει τη σκηνή: μια κοπέλα ξυπόλυτη, δύο κρουστά και ένας φλαουτίστας.
Η φωνητική προπονήτρια Carrie Grant προσθέτει ότι «πολύπλοκα σκηνικά μπορούν να μειώσουν την αξία μιας αδύναμης ερμηνείας», αναφέροντας ως παράδειγμα την επιβλητική, λιτή παρουσία της Conchita Wurst το 2014, χωρίς χορευτές ή εφέ, αλλά με μία δυνατή φωνή και ταυτότητα.
Μουσική καινοτομία και συναισθηματικό βάθος
Αν και στο παρελθόν κυριαρχούσαν οι χαρούμενοι ήχοι, τα τελευταία χρόνια κυριαρχούν τραγούδια σε ελάσσονα κλίμακα, που σύμφωνα με ερευνητές αποδίδουν καλύτερα το συναισθηματικό βάθος. Το 2023, το 85% των τραγουδιών του τελικού είχαν γραφτεί σε ελάσσονα τόνο. Αντίστοιχα, οι μείζονες κλίμακες επιλέγονται σπάνια, αλλά στρατηγικά, όπως στο Spaceman (2022 – Ην. Βασίλειο), για να ξεχωρίσουν.
Επιπλέον, η δημιουργία ενός κομματιού με “έκπληξη”, είτε μουσική (αλλαγή ρυθμού ή κλίμακας) είτε οπτική (όπως το ενδυματολογικό τρικ των Bucks Fizz το 1981), μπορεί να το κάνει αξέχαστο.
Το στοιχείο της έκπληξης και η δύναμη της μελωδίας
Όπως τονίζει η καθηγήτρια μουσικής γνωσιακής ψυχολογίας Elizabeth Hellmuth Margulis, το μυστικό είναι η ισορροπία: αρκετή επανάληψη για να μείνει το τραγούδι στο μυαλό, αλλά και ένα «απρόσμενο γύρισμα» για να το κάνει αξέχαστο. Οι μεγάλες μελωδίες με δυνατές κορυφώσεις, οι λεγόμενες “money moments”, έχουν μεγαλύτερη απήχηση σε ένα κοινό που ακούει για πρώτη φορά κάθε τραγούδι.
Το να δημιουργήσει κανείς τον τέλειο εκπρόσωπο για τη Eurovision δεν είναι απλώς θέμα καλής φωνής ή εντυπωσιακής σκηνικής παρουσίας. Όπως φαίνεται, απαιτείται στρατηγική σκέψη, μουσική ευφυΐα και μια γερή δόση πρωτοτυπίας. Είτε πρόκειται για μια συναισθηματική μπαλάντα είτε για έναν εκρηκτικό “Euro-banger”, το κλειδί είναι να μείνει αξέχαστο – τόσο στο αυτί όσο και στο μάτι. Και τελικά, αυτό που ίσως έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η αυθεντικότητα: ένα τραγούδι και μια εμφάνιση που δεν προσπαθούν απλώς να ξεχωρίσουν, αλλά να αγγίξουν καρδιές σε ολόκληρη την Ευρώπη.
