Το μυστηριώδες διαστρικό αντικείμενο 3I/ATLAS βρίσκεται μόλις λίγες ημέρες πριν από την πλησιέστερη προσέγγισή του στη Γη, γεγονός που έχει πυροδοτήσει τη μεγαλύτερη άσκηση πλανητικής άμυνας στην ιστορία. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), η NASA και περισσότερα από 23 κράτη έχουν ξεκινήσει μια εκτεταμένη άσκηση, η οποία θα διαρκέσει έως τον Ιανουάριο του 2026, χρησιμοποιώντας την αβλαβή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, διέλευση του αντικειμένου από το Ηλιακό Σύστημα ως δοκιμή για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση μελλοντικών απειλών από το διάστημα.
Το 3I/ATLAS αναμένεται να πλησιάσει τη Γη σε απόσταση περίπου 170 εκατομμυρίων μιλίων την Παρασκευή, με αξιωματούχους των διαστημικών υπηρεσιών να ξεκαθαρίζουν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης με το διαστρικό αντικείμενο. Ωστόσο, αυτή η σχετικά μικρή απόσταση, που αντιστοιχεί περίπου στο διπλάσιο της απόστασης Γης-Ήλιου, αξιοποιείται για τη βελτίωση των συστημάτων ανίχνευσης ταχύτατων κοντινών στη Γη αντικειμένων (NEOs), τα οποία θα μπορούσαν κάποια στιγμή να απειλήσουν τον πλανήτη.
Στην πρόταση προϋπολογισμού του για το 2025, ο ESA επισημαίνει ότι υπάρχουν αρκετές διαστημικές απειλές τις οποίες η ανθρωπότητα οφείλει να παρακολουθεί, καθώς ενδέχεται να καταστρέψουν πόλεις ή ακόμα και να απειλήσουν την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους, εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα. «Οι κίνδυνοι που προέρχονται από το διάστημα ενέχουν τον κίνδυνο αιφνίδιας καταστροφής και μπορούν να αποδιοργανώσουν την καθημερινή ζωή, από φυσικές απειλές όπως οι αστεροειδείς και οι ηλιακές καταιγίδες έως την ανθρωπογενή απειλή των διαστημικών απορριμμάτων», αναφέρει χαρακτηριστικά ο οργανισμός.
Από τα τέλη Νοεμβρίου, η ομάδα πλανητικής άμυνας του ESA έχει ενισχύσει τις προβλέψεις της συνδυάζοντας δεδομένα από τηλεσκόπια στη Χαβάη, τη Χιλή και την Αυστραλία, μαζί με παρατηρήσεις από τα διαστημικά σκάφη Mars Express, ExoMars Trace Gas Orbiter και JUICE. Παράλληλα, στον παγκόσμιο αυτόνσυντονισμό συμμετέχει και το Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) της NASA, με την κάμερα υψηλής ανάλυσης HiRISE.
Στο επίκεντρο των σχεδίων των διαστημικών υπηρεσιών βρίσκεται η ανάγκη για ένα σύστημα εκτροπής αστεροειδών, δηλαδή έναν τρόπο μεταβολής της πορείας ή καταστροφής διαστημικών σωμάτων που προβλέπεται να συγκρουστούν με τη Γη. «Δεν πρόκειται πλέον για επιστημονική φαντασία, αλλά για μια δεξιότητα που πρέπει να καλλιεργήσουμε προτού χρειαστεί», σημειώνει ο ESA.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο οργανισμός αποκάλυψε πρόσφατα ότι νέα δεδομένα από δορυφόρους που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη βοήθησαν τους επιστήμονες να υπολογίσουν με ακρίβεια την πορεία του 3I/ATLAS, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται τριγωνισμός. Με απλά λόγια, ο τριγωνισμός σημαίνει την παρατήρηση ενός αντικειμένου από διαφορετικές γωνίες, ώστε να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η θέση και η κατεύθυνσή του.
Η άσκηση πλανητικής άμυνας εφαρμόζει την ίδια μέθοδο για το 3I/ATLAS, συνδυάζοντας δεδομένα από τηλεσκόπια στη Γη, διαστημικά σκάφη σε τροχιά γύρω από τον Άρη και αποστολές που κατευθύνονται προς τον Δία, σύμφωνα με την Daily Mail. Ο στόχος είναι η συγκέντρωση επαρκών πληροφοριών, ώστε να διασφαλιστεί ότι το αντικείμενο δεν αποτελεί απειλή για τον πλανήτη.
Ο ESA τονίζει ότι η άσκηση αυτή είναι κρίσιμη ενόψει της προσέγγισης πολλών κοντινών στη Γη αντικειμένων την επόμενη δεκαετία, μεταξύ των οποίων και ο αστεροειδής Απόφις. «Ολόκληρος ο κόσμος θα παρακολουθεί όταν ο αστεροειδής Απόφις περάσει πάρα πολύ κοντά από τη Γη το 2029. Ορατός με γυμνό μάτι στην Ευρώπη, το δημόσιο ενδιαφέρον για τις δυνατότητες πλανητικής άμυνας θα είναι τεράστιο», αναφέρει ο οργανισμός.
Καθώς το 3I/ATLAS πλησιάζει την Παρασκευή, ο ESA αποκάλυψε ότι καθοριστικό ρόλο στην προστασία του πλανήτη παίζουν το σύστημα άμεσης προειδοποίησης Meerkat και το σύστημα μακροπρόθεσμης πρόβλεψης κινδύνου Aegis. Το Meerkat λειτουργεί ως ένας διαρκής «φύλακας», σαρώνοντας συνεχώς νέα δεδομένα από τηλεσκόπια για πρόσφατα ανακαλυφθέντα αντικείμενα και εξειδικεύεται στον εντοπισμό άμεσων κινδύνων που θα μπορούσαν να πλήξουν τη Γη μέσα σε ημέρες, εβδομάδες ή έως έναν μήνα. Το σύστημα λειτουργεί αυτόματα όλο το 24ωρο και αποστέλλει άμεσες ειδοποιήσεις στους αστρονόμους, όταν κάτι φαίνεται επικίνδυνο.
Το Aegis, από την άλλη πλευρά, λειτουργεί ως ο στρατηγικός «σχεδιαστής» του ESA, αναλύοντας δεδομένα για την πρόβλεψη κινδύνων σε βάθος χρόνου, συχνά για τα επόμενα 100 χρόνια. Υπολογίζει με ακρίβεια τις τροχιές χιλιάδων γνωστών αστεροειδών και κομητών, εκτιμά τις μικρές πιθανότητες μελλοντικών συγκρούσεων και διατηρεί μια δημόσια «λίστα κινδύνου» με αντικείμενα που χρήζουν παρακολούθησης.
Το 3I/ATLAS αποτελεί μια απόλυτη δοκιμασία για τους επιστήμονες, καθώς προέρχεται από ένα εντελώς διαφορετικό τμήμα του Γαλαξία, σε αντίθεση με πολλούς αστεροειδείς του Ηλιακού Συστήματος που κινούνται γύρω από τον Ήλιο όπως και οι πλανήτες. Η NASA έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το 3I/ATLAS είναι ένας κομήτης από ένα μακρινό ηλιακό σύστημα και δεν έχει παρουσιάσει ενδείξεις ότι είναι κατασκευασμένο αντικείμενο ή ότι φιλοξενεί εξωγήινη ζωή.
Παρά ταύτα, σκεπτικιστές εξακολουθούν να θεωρούν ότι έχουν σημειωθεί υπερβολικά πολλές ασυνήθιστες ανωμαλίες κατά τη διάρκεια του έτους που το αντικείμενο ταξιδεύει μέσα στο Ηλιακό Σύστημα, ώστε να αποκλειστεί πλήρως το ενδεχόμενο ότι κάτι ευφυές πλησιάζει τη Γη.
