Ο βασικός στόχος της Ουάσιγκτον στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ξεκάθαρος: να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος. Οι ΗΠΑ φιλοδοξούν να αναλάβουν τον ρόλο του «κονιάματος», αυτού που ενώνει τα δύο τούβλα, διευκολύνοντας έτσι μια νέα προσέγγιση, βήμα προς βήμα.
Ο Τομ Μπάρακ, πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Άγκυρα, σε συνέντευξή του στην «Κ» και στον Μανώλη Κωστίδη, περιγράφει ότι η στιγμή είναι κατάλληλη και πως μια νέα δυναμική έχει ήδη ξεκινήσει στον κόσμο, ωθώντας τις χώρες να αφήσουν πίσω τις πικρίες του παρελθόντος.
«Δεν έχει νόημα δύο μεγάλες χώρες, δεμένες η μία με την άλλη, να κρατούν ακόμη έριδες για γεγονότα που έγιναν εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια πριν», σημειώνει ο πρέσβης. Υπογραμμίζει ότι η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ελλάδα, φίλη του προσωπικά, συμμερίζεται αυτή την προσέγγιση. «Ήρθε η ώρα. Πρέπει να γίνει. Μια νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων, ένας νέος τρόπος συνεργασίας είναι αναγκαίος», προσθέτει.
Αναφερόμενος σε ευρύτερη γεωπολιτική οπτική, ο Μπάρακ εξηγεί τη σημασία της ιστορικής γνώσης: «Ο Δρόμος των Μπαχαρικών, ο Δρόμος του Μεταξιού συνέδεαν την Ανατολή με τη Δύση μέσα από τρεις ή τέσσερις διαφορετικές διαδρομές. Και πάνω σε αυτούς τους δρόμους ευημερίας αναπτύχθηκε μια όσμωση πολιτισμών. Αυτό μπορεί να συμβεί ξανά, αλλά έχει αναχαιτιστεί από τη δημιουργία εθνών-κρατών μετά το 1919. Η ιδέα ότι κάθε χώρα, κάθε κράτος κυβερνάται με διαφορετικό τρόπο δεν έχει λειτουργήσει τόσο καλά».
Στη βάση αυτής της ιστορικής προσέγγισης, ο Αμερικανός πρέσβης προτείνει ένα νέο μοντέλο συνεργασίας για την περιοχή. Η Κασπία Θάλασσα διαθέτει τεράστια αποθέματα ορυκτών καυσίμων, αλλά η πρόσβαση στη Μεσόγειο περνά μέσα από την Ελλάδα και την Τουρκία. «Πώς γίνεται να είναι ανοιχτή αυτή η πύλη; Αν απαλλαγείς από τις πολιτικές επιπλοκές. Και από τις πολιτικές επιπλοκές απαλλάσσεσαι όταν υπάρχει ευημερία. Αυτή είναι η ελπίδα μας», εξηγεί.
Η Κύπρος καταλαμβάνει κρίσιμη θέση σε αυτό το πλαίσιο. Όπως λέει ο Μπάρακ, «Δεν μπορείς να έχεις ένα απόστημα στο κέντρο ενός κατά τα άλλα υγιούς σώματος. Κάθε μέρος αυτού του σώματος πρέπει να θεραπευτεί. Και η Κύπρος είναι κρίσιμο μέρος του. Η ελπίδα μας είναι ότι θα συμπεριληφθεί στη λύση».
Η συνέντευξη καταδεικνύει επίσης το ενδιαφέρον της αμερικανικής κυβέρνησης για την Θεολογική Σχολή της Χάλκης, καθώς και τη γενικότερη επιδίωξη της Αμερικής να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ των δύο χωρών.
Οι Τούρκοι κατηγορούν τον Τομ Μπάρακ για προσπάθειες διάσπασης της Τουρκίας
Παλαιότερες δηλώσεις του Τομ Μπάρακ Αμερικανού Πρέσβη και Ειδικού Απεσταλμένου των ΗΠΑ για τη Συρία, Tom Barrack, προκάλεσαν διπλωματική ένταση και σφοδρές αντιδράσεις στους πολιτικούς κύκλους της Τουρκίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και φθινοπώρου του 2025. Οι επικρίσεις αφορούσαν κυρίως την αμφισβήτηση της έννοιας του έθνους-κράτους στη Μέση Ανατολή και τις υποψίες για σχέδια διάσπασης της Τουρκίας.
Ο Τομ Μπάρακ προκάλεσε σάλο με δηλώσεις του που αμφισβήτησαν την ύπαρξη της Μέσης Ανατολής ως συνόλου κυρίαρχων κρατών.
Σε σχόλιά του στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2025, ο Αμερικανός αξιωματούχος υποστήριξε ότι η περιοχή αποτελείται στην ουσία από «φυλές και χωριά» (‘Tribes and villages’) και όχι από λειτουργικά έθνη-κράτη, μια άποψη που θεωρήθηκε αποικιοκρατική από Τούρκους αναλυτές.
Οι αντιδράσεις κλιμακώθηκαν, με τους αντιπολιτευόμενους κύκλους να κατηγορούν τον Barrack για «σχέδιο διάσπασης» βασισμένο σε δηλώσεις του σχετικά με το οθωμανικό σύστημα «μιλέτ».
Οι κατηγορίες αυτές έλαβαν μεγάλη δημοσιότητα στα μέσα Ιουλίου του 2025. Ο Barrack κατηγορήθηκε ότι σχεδιάζει τη διάσπαση της Τουρκίας υποδηλώνοντας ότι το σύστημα «μιλέτ» θα οδηγούσε σε εθνοτική διάσπαση.
Η έντονη κριτική του Barrack για τα έθνη-κράτη προκάλεσε την άμεση αντίδραση της επίσημης αντιπολίτευσης της Τουρκίας.
Ο ηγέτης του CHP, Ozgur Ozel, αντέδρασε έντονα σε άλλη δήλωση του Barrack – επίσης στα μέσα Ιουλίου του 2025 – ότι τα έθνη-κράτη της Μέσης Ανατολής αποτελούν «απειλή» για το Ισραήλ. Ο Ozel απέρριψε κατηγορηματικά τον ισχυρισμό.
