Σαν σήμερα το 1929, το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ζει μια από τις πιο δραματικές μέρες της ιστορίας του. Η λεγόμενη «Μαύρη Πέμπτη» σηματοδοτεί την αρχή του Μεγάλου Κραχ, της οικονομικής κατάρρευσης που οδήγησε σε παγκόσμια ύφεση και άλλαξε για πάντα τη μορφή του καπιταλισμού.

Το πρωί εκείνης της Πέμπτης, η Wall Street ανοίγει με ένα κύμα μαζικών πωλήσεων. Χιλιάδες επενδυτές, πανικόβλητοι από την απότομη πτώση των τιμών, σπεύδουν να πουλήσουν τις μετοχές τους. Οι χρηματιστές αδυνατούν να ανταποκριθούν στον καταιγισμό των εντολών. Μέσα σε λίγες ώρες, επικρατεί πανικός. Οι τηλεφωνικές γραμμές καταρρέουν, τα ticker tapes καθυστερούν δραματικά και οι δείκτες καταγράφουν ελεύθερη πτώση.

Μέχρι το τέλος της ημέρας, ο δείκτης Dow Jones έχει χάσει σχεδόν 12% της αξίας του, ενώ εκατομμύρια δολάρια εξαϋλώνονται μέσα σε ώρες. Παρότι στο κλείσιμο της συνεδρίασης υπήρξε μια μικρή ανάκαμψη, η ζημιά είχε ήδη γίνει. Ήταν η αρχή μιας αλυσιδωτής αντίδρασης που οδήγησε λίγες μέρες αργότερα στη «Μαύρη Δευτέρα» και τη «Μαύρη Τρίτη», με τη συνολική πτώση της αγοράς να φτάνει το 25%.

Η κρίση αυτή δεν έμεινε περιορισμένη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μέσα σε λίγους μήνες, εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, προκαλώντας ανεργία, φτώχεια και πολιτική αστάθεια. Ήταν η απαρχή της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του ’30 – μιας εποχής που άλλαξε ριζικά την οικονομική και κοινωνική ιστορία του 20ού αιώνα.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1648: Υπογράφεται η Συνθήκη της Βεστφαλίας, που βάζει τέλος στον Τριακονταετή Πόλεμο και αλλάζει ριζικά την ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη. Μεταξύ άλλων, αναγνωρίζεται η ανεξαρτησία και η ουδετερότητα της Ελβετίας, ενώ θεωρείται η απαρχή του σύγχρονου κράτους-έθνους.

1795: Ολοκληρώνεται ο Τρίτος Διαμελισμός της Πολωνίας, με τη χώρα να μοιράζεται μεταξύ Ρωσίας, Πρωσίας και Αυστρίας. Για περισσότερο από έναν αιώνα, η Πολωνία εξαφανίζεται από τον χάρτη της Ευρώπης.

1857: Ιδρύεται το πρώτο ποδοσφαιρικό σωματείο στον κόσμο, η αγγλική Σέφιλντ (Sheffield F.C.), που σήμερα αγωνίζεται στις ερασιτεχνικές κατηγορίες του αγγλικού ποδοσφαίρου.

1909: Η Ελλάδα, επί κυβερνήσεως Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, αγοράζει το θωρηκτό Αβέρωφ, ένα από τα ισχυρότερα πολεμικά πλοία της εποχής, που θα αλλάξει τις ισορροπίες στο Αιγαίο. Το πλοίο χρηματοδοτείται εν μέρει από το κληροδότημα του Γεώργιου Αβέρωφ, και θα γράψει ιστορία στους Βαλκανικούς Πολέμους.

1926: Ο Χάρι Χουντίνι πραγματοποιεί στο Ντιτρόιτ την τελευταία του παράσταση.

1929: Η «Μαύρη Πέμπτη» στη Wall Street σηματοδοτεί την αρχή του Μεγάλου Κραχ. Ο δείκτης Dow Jones καταρρέει, χιλιάδες επενδυτές χάνουν τα πάντα και ξεκινά η Μεγάλη Ύφεση που θα συγκλονίσει τον πλανήτη.

1931: Ο θρυλικός γκανκστερ, Αλ Καπόνε, καταδικάζεται σε φυλάκιση 11 χρόνων για φοροδιαφυγή.

1945: Τίθεται σε ισχύ ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών (Παγκόσμια Ημέρα του ΟΗΕ). Ο όρος «Ηνωμένα Έθνη» είναι αμερικανικής εμπνεύσεως και συγκεκριμένα του προέδρου Φράνκλιν Ρούζβελτ, ο οποίος αναφερόταν κατ’ αρχάς στις συμμαχικές δυνάμεις κατά του Άξονα. Έπειτα από διαβουλεύσεις τριών ετών, στις 24 Οκτωβρίου του 1945, ο οργανισμός μετεξελίσσεται σε μια «παγκόσμια ένωση κρατών ταγμένη στην προώθηση της συνεργασίας στο διεθνές δίκαιο, την ασφάλεια και την ειρήνη, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ισότητα.

1963: Η Σουηδική Ακαδημία τιμά τον Γιώργο Σεφέρη με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, τιμώντας «το υπέροχο λυρικό ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από ένα βαθύ αίσθημα για το ελληνικό πολιτιστικό ιδεώδες». Είναι ο πρώτος Έλληνας νομπελίστας λογοτεχνίας και μία από τις πιο λαμπρές στιγμές του ελληνικού πνεύματος.

1969: Ο Αμερικανός ηθοποιός, Ρίτσαρντ Μπάρτον, προσφέρει ένα διαμαντένιο 69 καρατίων αξίας 1,5 εκατομμυρίων δολαρίων στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ.

1970: Ο Χρήστος Παπανικολάου καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ του άλματος επί κοντώ με 5.49 μ. στο στάδιο Καραϊσκάκη. Θα αντέξει για 22 χρόνια ως πανελλήνιο και θα το καταρρίψει το 1992 ο Χρήστος Παλάκης με 5.52 μ. Για πρώτη φορά ένας Έλληνας αθλητής γίνεται κάτοχος παγκόσμιου ρεκόρ.

1990: Ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζούλιο Αντρεότι αποκαλύπτει την ύπαρξη της μυστικής επιχείρησης Gladio, ενός παραστρατιωτικού δικτύου του ΝΑΤΟ που είχε εμπλακεί σε ψευδείς τρομοκρατικές ενέργειες. Η αποκάλυψη προκαλεί πολιτικό σεισμό στην Ιταλία και σε όλη την Ευρώπη.

Γεννήσεις

1946 – Καίτη Χωματά, Ελληνίδα τραγουδίστρια και μία από τις σημαντικότερες φωνές του Νέου Κύματος. Γεννημένη στη Νάξο, ξεκίνησε τη μουσική της πορεία τη δεκαετία του ’60 μέσα από τις μπουάτ της Πλάκας, όπου ξεχώρισε για τη γλυκύτητα και τη μελωδικότητα της φωνής της. Συνεργάστηκε με κορυφαίους δημιουργούς όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Γιάννης Σπανός και ο Μίμης Πλέσσας, ερμηνεύοντας τραγούδια που έμειναν κλασικά, όπως «Μια αγάπη για το καλοκαίρι», «Κι αν σ’ αγαπώ δεν σ’ ορίζω» και «Θα διώξω τα σύννεφα». Η ερμηνεία της, γεμάτη ευαισθησία και ρομαντισμό, σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή και καθιέρωσε την Καίτη Χωματά ως σύμβολο του ελληνικού λυρισμού και της μελωδικής απλότητας.

1966 – Ρόμαν Αμπράμοβιτς (Roman Abramovich), Ρώσος επιχειρηματίας, επενδυτής και δισεκατομμυριούχος, γνωστός διεθνώς ως ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Chelsea. Γεννημένος στο Σάρατοφ της Ρωσίας, δραστηριοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στην ενέργεια και τη βιομηχανία, αποκτώντας τεράστια περιουσία κατά τη μεταβατική περίοδο μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Το 2003 αγόρασε τη Chelsea, μεταμορφώνοντάς την σε παγκόσμια ποδοσφαιρική δύναμη με πολλούς τίτλους στην Αγγλία και την Ευρώπη. Υπήρξε επίσης πολιτικός παράγοντας, υπηρετώντας ως κυβερνήτης της περιφέρειας Τσουκότκα. Παρά τις κυρώσεις που δέχθηκε μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, παραμένει σύμβολο της μετασοβιετικής επιχειρηματικής ελίτ και καθοριστική φυσιογνωμία στο σύγχρονο ποδόσφαιρο.

1970 – Νατάσα Θεοδωρίδου, Ελληνίδα τραγουδίστρια και μία από τις μεγαλύτερες εκπροσώπους της σύγχρονης λαϊκής μουσικής. Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε δημοσιογραφία πριν στραφεί στο τραγούδι, όπου καθιερώθηκε χάρη στη δυναμική και συναισθηματική φωνή της. Από το 1997, με το ομώνυμο ντεμπούτο της άλμπουμ, γνώρισε τεράστια επιτυχία με τραγούδια όπως «Δίχως λόγο κι αφορμή», «Δε θ’ αφήσω την καρδιά μου», «Αν σ’ αγάπησα» και «Για μένα». Συνεργάστηκε με κορυφαίους συνθέτες και στιχουργούς, όπως ο Θάνος Παπαδέας και ο Γιώργος Θεοφάνους, ενώ οι ζωντανές εμφανίσεις της χαρακτηρίζονται από ένταση, πάθος και αυθεντικότητα. Με σταθερή πορεία άνω των δύο δεκαετιών, παραμένει μία από τις πιο αγαπημένες φωνές του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού.

1985 – Γουέιν Ρούνεϊ (Wayne Rooney), Άγγλος ποδοσφαιριστής και προπονητής, θεωρούμενος ως ένας από τους κορυφαίους επιθετικούς στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου. Γεννημένος στο Λίβερπουλ, έκανε το ντεμπούτο του μόλις στα 16 του με την Έβερτον, προτού μεταγραφεί στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, όπου έγραψε ιστορία. Με περισσότερα από 250 γκολ, είναι ο πρώτος σκόρερ όλων των εποχών της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και από τους κορυφαίους στην Premier League. Με την εθνική ομάδα της Αγγλίας σημείωσε 53 γκολ, ρεκόρ που κράτησε για χρόνια. Διακρίθηκε για το πάθος, τη δύναμη και την ευφυΐα στο παιχνίδι, ενώ μετά την αποχώρησή του από τα γήπεδα ακολούθησε προπονητική καριέρα.

1986 – Drake (Όμπρεϊ Ντρέικ Γκράχαμ / Aubrey Drake Graham), Καναδός ράπερ, τραγουδιστής, τραγουδοποιός και πρώην ηθοποιός, μία από τις πιο επιδραστικές φιγούρες της σύγχρονης hip-hop και R&B σκηνής. Γεννημένος στο Τορόντο, έγινε αρχικά γνωστός από τη σειρά Degrassi: The Next Generation πριν στραφεί στη μουσική. Με άλμπουμ όπως «Take Care», «Views» και «Scorpion», κατέκτησε τα charts παγκοσμίως, συνδυάζοντας ραπ, μελωδία και προσωπική εξομολόγηση. Έχει κερδίσει πολλαπλά Grammy και κρατά δεκάδες ρεκόρ στο Billboard, ενώ θεωρείται πρωτοπόρος του λεγόμενου «emotional rap».

Θάνατοι

1922 – Ανδρέας Καρκαβίτσας, Έλληνας συγγραφέας και στρατιωτικός γιατρός, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ηθογραφίας και του ρεαλισμού στη νεοελληνική λογοτεχνία. Γεννημένος στο Λεχαινό Ηλείας το 1865, συνέδεσε το έργο του με τη ζωή του λαού και τα ήθη της ελληνικής υπαίθρου, αποτυπώνοντάς τα με γλωσσικό πλούτο και κοινωνική ευαισθησία. Το αριστούργημά του, «Ο Ζητιάνος» (1897), αποτελεί συγκλονιστική τοιχογραφία της φτώχειας και της εκμετάλλευσης, ενώ διηγήματα όπως «Λόγια της Πλώρης» ανέδειξαν τη ναυτική ψυχή του Έλληνα.

1957 – Κριστιάν Ντιόρ (Christian Dior), Γάλλος σχεδιαστής μόδας και ιδρυτής του ομώνυμου οίκου, από τους πιο επιδραστικούς couturiers του 20ού αιώνα. Γεννημένος στη Νορμανδία το 1905, ανανέωσε τη μεταπολεμική μόδα το 1947 με το περίφημο «New Look», που τόνιζε τη θηλυκότητα με εφαρμοσμένες μέσες και πλούσιες φούστες, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στην υψηλή ραπτική. Ο οίκος Dior έγινε συνώνυμο της κομψότητας, της πολυτέλειας και της γαλλικής αισθητικής, επηρεάζοντας βαθιά την παγκόσμια βιομηχανία της μόδας. Ο Ντιόρ άφησε ανεξίτηλο στίγμα, διαμορφώνοντας την έννοια της σύγχρονης θηλυκότητας και ανοίγοντας τον δρόμο για σχεδιαστές-θρύλους που τον διαδέχθηκαν.

2005 – Ρόζα Παρκς (Rosa Parks), Αμερικανίδα ακτιβίστρια και σύμβολο του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Γεννημένη το 1913 στην Αλαμπάμα, έγινε ιστορική μορφή όταν το 1955 αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της σε λευκό επιβάτη σε λεωφορείο στο Μοντγκόμερι, πράξη που οδήγησε στο μαζικό μποϊκοτάζ των λεωφορείων και αποτέλεσε αφετηρία του κινήματος κατά των φυλετικών διακρίσεων. Η γενναιότητά της ενέπνευσε ηγέτες όπως τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ και άλλαξε τον ρου της αμερικανικής Ιστορίας. Έμεινε γνωστή ως «η μητέρα του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα», σύμβολο ισότητας, αξιοπρέπειας και ειρηνικής αντίστασης.

2010 – Καίτη Χωματά, Ελληνίδα τραγουδίστρια και μία από τις σημαντικότερες φωνές του Νέου Κύματος. Γεννημένη στη Νάξο, ξεκίνησε τη μουσική της πορεία τη δεκαετία του ’60 μέσα από τις μπουάτ της Πλάκας, όπου ξεχώρισε για τη γλυκύτητα και τη μελωδικότητα της φωνής της. Συνεργάστηκε με κορυφαίους δημιουργούς όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Γιάννης Σπανός και ο Μίμης Πλέσσας, ερμηνεύοντας τραγούδια που έμειναν κλασικά, όπως «Μια αγάπη για το καλοκαίρι», «Κι αν σ’ αγαπώ δεν σ’ ορίζω» και «Θα διώξω τα σύννεφα». Η ερμηνεία της, γεμάτη ευαισθησία και ρομαντισμό, σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή και καθιέρωσε την Καίτη Χωματά ως σύμβολο του ελληνικού λυρισμού και της μελωδικής απλότητας.

2021 – Τζέιμς Μάικλ Τάιλερ (James Michael Tyler), Αμερικανός ηθοποιός, γνωστός παγκοσμίως για τον ρόλο του Γκάνθερ στη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «Friends». Γεννημένος το 1962 στο Μισισίπι, ο Τάιλερ έγινε αγαπητή φιγούρα της ποπ κουλτούρας ως ο μπαρίστα του Central Perk, ερωτευμένος με τη Ρέιτσελ, χαρακτήρας που εξελίχθηκε από δευτερεύον ρόλο σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές παρουσίες της σειράς.

Εορτολόγιο

Σεβαστιανή, Σεβαστή

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Ημέρα του ΟΗΕ
Ημέρα των Ακτών της Μεσογείου
Παγκόσμια Ημέρα κατά της Πολιομυελίτιδας
Παγκόσμια Ημέρα Πατσά
Παγκόσμια Ημέρα Πληροφόρησης για την Ανάπτυξη