Όταν ο Έλον Μασκ συμβούλευσε τους Γερμανούς να ψηφίσουν το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) στις περσινές εκλογές, η Μάνου Χόγιερ, που ζει στη μικρή πόλη όπου ο δισεκατομμυριούχος έχει χτίσει το ευρωπαϊκό εργοστάσιο της Tesla, έστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό του κρατιδίου για να διαμαρτυρηθεί.

«Πώς μπορείτε να κάνετε δουλειές με κάποιον που στηρίζει την ακροδεξιά;» ρώτησε τον σοσιαλδημοκράτη Ντίτμαρ Βόιντκε, πρωθυπουργό του ομόσπονδου κρατιδίου του Βρανδεμβούργου, ο οποίος είχε στηρίξει τη δημιουργία του εργοστασίου Tesla Giga στο Γκρίνχαϊντε.

Η Χόγιερ χαρακτήρισε την απάντηση του Βόιντκε «απογοητευτική αλλά προβλέψιμη», λέγοντας πως εκείνος αρνήθηκε την κατηγορία. «Είπε ότι δεν τον γνωρίζει προσωπικά. Λες κι αυτό τον δικαιολογεί», συμπλήρωσε.

Οι ανησυχίες των κατοίκων και οι πολιτικές τοποθετήσεις του Μασκ

Η Χόγιερ είχε συνιδρύσει μια πρωτοβουλία πολιτών για να αντιταχθεί στα σχέδια του Μασκ, που ανακοινώθηκαν το 2019, να χτίσει στο αραιοκατοικημένο δήμο των αμμωδών πεδιάδων νοτιοδυτικά του Βερολίνου. Τότε, οι φόβοι τους εστίαζαν κυρίως στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο δάσος πεύκων και τα υπόγεια ύδατα της περιοχής.

Πιο πρόσφατα, όμως, η πολιτική του Μασκ προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό. Όχι μόνο έχει εκφράσει δημόσια στήριξη σε ακροδεξιά ευρωπαϊκά κόμματα, αλλά σε συγκέντρωση μετά την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ φάνηκε να χαιρετά δύο φορές με ναζιστικό χαιρετισμό.

Η πτώση των πωλήσεων της Tesla και οι επιπτώσεις στο εργοστάσιο του Γκρίνχαϊντε

Την ίδια στιγμή, οι πωλήσεις της Tesla έχουν σημειώσει πτώση, ειδικά στην Ευρώπη, όπου οι πωλήσεις νέων οχημάτων μειώθηκαν για πέντε συνεχόμενους μήνες, παρά τη γενική ανάπτυξη της αγοράς ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Ο Χάικο Μπάσκιν, άλλο μέλος της πρωτοβουλίας πολιτών, παρακολουθεί την κατάσταση με κάποια «χαιρεκακία». «Είχαμε εναποθέσει τις ελπίδες μας σε αυτό», είπε ο ξυλουργός, περπατώντας πρόσφατα στο δάσος στη σκιά του εκτεταμένου εργοστασίου στο Γκρίνχαϊντε.

Καθώς οι πωλήσεις μειώνονται, το εργοστάσιο υποφέρει

Όπως αναφέρε ο Guardian οι βάρδιες κατασκευής του Model Y μειώθηκαν από τρεις σε δύο την ημέρα. Το συνδικάτο IG Metall, το οποίο κατάφερε να εγγράψει αρκετές εκατοντάδες εργαζομένους παρά την αντίσταση της Tesla, κάλεσε την εταιρεία να εξετάσει το ενδεχόμενο να εντάξει εργαζομένους στο «kurzzeit», το γερμανικό επίδομα μειωμένου ωραρίου που χρησιμοποιεί η πολύπαθη αυτοκινητοβιομηχανία για να διατηρήσει θέσεις εργασίας σε περιόδους ύφεσης.

Τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν πως απούλητα Tesla μεταφέρθηκαν μαζικά με φορτηγά σε πρώην αεροδρόμιο της Ανατολικής Γερμανίας 60 χλμ μακριά, όπου, κρυμμένα πίσω από δέντρα και σταθμευμένα πλάι σε ηλιακά πάνελ, ψήνονται στον ήλιο.

Ο ναζιστικός χαιρετισμός και η αναστάτωση στο εργοστάσιο

Ο προφανής ναζιστικός χαιρετισμός του Μασκ προκάλεσε γενικά σοκ και φρίκη στη Γερμανία, αλλά δεν απασχόλησε ιδιαίτερα το Γκρίνχαϊντε, μέχρι που ομάδες ακτιβιστών πρόβαλαν εικόνα του στη πρόσοψη του εργοστασίου Tesla, τοποθετώντας προκλητικά τη ναζιστική λέξη «heil» μπροστά από το λογότυπο της εταιρείας.

Το σοκ στους εργαζόμενους ήταν αισθητό, όπως είπαν στη λαϊκή εφημερίδα Berliner Kurier. «Η Tesla Γερμανίας έκανε πως δεν έχει καμία σχέση (με τον Μασκ) και κρατούσε σιγή», έγραψε η εφημερίδα. «Τώρα πια δεν μπορούσαν να το αγνοήσουν», συμπληρώνεται.

Οι εργαζόμενοι είναι δύσκολο να προσεγγιστούν, καθώς οι περισσότεροι έχουν υποχρεωθεί να υπογράψουν συμφωνίες εχεμύθειας (NDAs). Ωστόσο, στην πλατφόρμα εύρεσης εργασίας Kununu, όπου οι εργαζόμενοι μπορούν ανώνυμα να εκφράζουν την άποψή τους για τον εργοδότη τους, κάποιος έγραψε: «Το brand αντιπροσώπευε άλλοτε τον κοσμοπολιτισμό, την πρόοδο και την ανεκτικότητα, αλλά τώρα εκπροσωπεί ακριβώς το αντίθετο. Αυτό ενοχλεί σχεδόν όλους εδώ, και το νιώθεις».

Οι αντιφατικές απόψεις των κατοίκων

Η Άλμουτ, κάτοικος του Γκρίνχαϊντε, είπε ότι οι τοπικοί πολιτικοί σπεύδουν να αναφέρουν τα οφέλη που έχει φέρει η Tesla στην περιοχή, αλλά «παραλείπουν την προβληματική πραγματικότητα ότι επιδοτούμε τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο, ο οποίος δεν αναλαμβάνει καμία κοινωνική ευθύνη για όσα συμβαίνουν εδώ».

Σχολίασε μάλιστα ότι οι ντόπιοι αστειεύονται για το τι θα μπορούσε να αντικαταστήσει το εργοστάσιο αν η Tesla αποτύχει. «Ένα εργοστάσιο όπλων; Μια φυλακή; Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτά φαίνονται ευνοϊκότερες εναλλακτικές», είπε. Το μόνο θετικό που θεωρεί ότι έχει προσφέρει η Tesla στο Γκρίνχαϊντε είναι μια ρομποτική χλοοκοπτική μηχανή που δώρισε στον τοπικό ποδοσφαιρικό σύλλογο.

Οι επαφές Μασκ με την AfD και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες

Δύο εβδομάδες πριν τον χαιρετισμό, ο Μασκ είχε συνομιλήσει για μία ώρα με την συμπρόεδρο του αντιμεταναστευτικού AfD, Άλις Βάιντελ, μετά την ανοιχτή στήριξή του στο κόμμα. Συζήτησαν θέματα όπως ο Χίτλερ, η ηλιακή ενέργεια και η γερμανική γραφειοκρατία, που σύμφωνα με τον Μασκ απαίτησε από την Tesla να καταθέσει 25.000 σελίδες εγγράφων για να χτίσει το εργοστάσιο. Δεν αναφέρθηκε το γεγονός ότι η AfD είχε έντονα αντιταχθεί στο εργοστάσιο της Tesla, επικαλούμενη φόβους για τον «αμερικανικό τουρμπο-καπιταλισμό» και την αποδυνάμωση των εργασιακών δικαιωμάτων. «Ο κόσμος πρέπει πραγματικά να στηρίξει την AfD», είπε ο Μασκ.

Για τους κατοίκους του Γκρίνχαϊντε που αντιτίθενται στον Μασκ, η κύρια έγνοια παραμένει η επίδραση του εργοστασίου στη φυσιογνωμία της αγροτικής τους περιοχής, με τα δάση, τις λίμνες και τα ποτάμια.

Νέοι ποδηλατόδρομοι και δρόμοι απαιτούν την κοπή μεγάλων εκτάσεων πευκοδάσους, απειλώντας τις ήδη επισφαλείς ποσότητες πόσιμου νερού, σε μια περιοχή που έχει χαρακτηριστεί ζώνη ξηρασίας, η πιο ξηρή σε όλη τη Γερμανία.

Το ίδιο το εργοστάσιο των 300 εκταρίων (740 στρεμμάτων) αναμένεται να επεκταθεί κατά 100 επιπλέον εκτάρια, σύμφωνα με σχέδια που ενέκρινε ο δήμαρχος του Γκρίνχαϊντε, παρά δημοψήφισμα στο οποίο το 62% τάχθηκε κατά.

Οι θέσεις εργασίας, οι νέες υποδομές και η αλλαγή του κλίματος

Υποστηρικτές τονίζουν τις 11.000 θέσεις εργασίας που δημιούργησε το εργοστάσιο και την τόνωση που έδωσε στην τοπική οικονομία μιας περιοχής της πρώην ανατολικής Γερμανίας που ήταν από τις χαμηλότερα αποδιδόμενες στη χώρα. Μερικοί νέοι δηλώνουν ενθουσιασμένοι που τα τρένα προς το Βερολίνο περνούν πιο συχνά, τα σούπερ μάρκετ έχουν καλύτερα αποθέματα και ότι η πόλη τους έχει πια «μπει στον χάρτη» ως φάρος του «πράσινου καπιταλισμού» μαζί με τη Σαγκάη, τη Νεβάδα και το Όστιν. Ονειρεύονται ακόμη και μια πρόσκληση στο «rave cave», τον χώρο τεκνό-πάρτι που φημολογείται ότι έχει δημιουργήσει ο Μασκ μέσα στο εργοστάσιο.

Η σελίδα προσλήψεων του εργοστασίου, που τονίζει ότι η διαφορετικότητα είναι στον πυρήνα του επιχειρηματικού του μοντέλου, εμφανίζει μακρύ κατάλογο θέσεων προς κάλυψη, από υπεύθυνους βάρδιας μέχρι τεχνικούς συντήρησης.

Παρόλα αυτά, το κλίμα έχει ψυχρανθεί ακόμη και μεταξύ όσων μιλούσαν παλαιότερα με ενθουσιασμό για την Tesla, όπως μια ομάδα τοπικών εφήβων που πετούσαν drones πάνω από το εργοτάξιο όταν αυτό κατασκευαζόταν και ανέβαζαν υπερήφανα βίντεο στο YouTube, μέχρι που ο Μασκ τους ζήτησε να σταματήσουν. «Κανείς δεν είναι πρόθυμος να μιλήσει δημόσια για την Tesla ή τον Έλον… ούτε καν ανώνυμα», είπε ένας τους στον Guardian μέσω μηνύματος, χωρίς να επεκταθεί.

Η Tesla δεν απάντησε σε αίτημα για συνέντευξη ή για πρόσβαση στο εργοστάσιο.

Ο δήμαρχος του Γκρίνχαϊντε, Άρνε Κριστιανί, ένθερμος υποστηρικτής του Μασκ, δήλωσε βέβαιος ότι η Tesla θα παραμείνει στο Γκρίνχαϊντε και θα ευημερήσει. Είπε πως δεν τον επηρεάζει ότι λέει ή κάνει ο Μασκ. «Πρέπει να ξεχωρίζουμε ό,τι γίνεται στις ΗΠΑ από αυτό που γίνεται εδώ στο Γκρίνχαϊντε», είπε.

Η Χόγιερ, που ζει 9 χλμ από το εργοστάσιο, δεν έχει εγκαταλείψει το όνειρό της να ξαναδεί έναστρο ουρανό από τον κήπο της. «Από τότε που χτίστηκε το εργοστάσιο, η φωτορύπανση από τη συνεχή λειτουργία του το έχει καταστρέψει», είπε, δείχνοντας φωτογραφίες πριν και μετά στο κινητό της.