Με τίτλο «A Flash Flood of Failures in Texas», ο καθηγητής και διεθνούς φήμης ειδικός στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, Κώστας Συνολάκης, υπογράφει στη Wall Street Journal ένα άρθρο-καταπέλτη, αναδεικνύοντας την αλυσίδα παραλείψεων, αδυναμιών και καθυστερημένων πολιτικών αποφάσεων που οδήγησαν στη φονική πλημμύρα στο Τέξας.
Η περιοχή «flash flood alley» του Κεντρικού Τέξας μετατράπηκε σε εφιάλτη τα ξημερώματα της 4ης Ιουλίου. Ο ποταμός Γουαδελούπη υπερχείλισε κατά περισσότερο από 8 μέτρα μέσα σε λιγότερο από μία ώρα, καταστρέφοντας σπίτια, κατασκηνώσεις και ολόκληρες κοινότητες στις κομητείες Κερ και Κένταλ. Μια εβδομάδα μετά την καταστροφή, περισσότεροι από 160 άνθρωποι αγνοούνται, ενώ πάνω από 100 είναι οι νεκροί, ανάμεσά τους 28 παιδιά. Η τραγωδία αυτή αναδεικνύει μια οδυνηρή αλήθεια: τα καιρικά ακραία φαινόμενα ξεπερνούν την ετοιμότητά μας — και, σε αυτή την περίπτωση, τη πολιτική βούληση για προετοιμασία.
Οι μετεωρολόγοι είχαν εντοπίσει τον κίνδυνο εγκαίρως. Τις ημέρες πριν την τραγωδία, τα απομεινάρια της τροπικής καταιγίδας Barry έριξαν έως και 50 εκατοστά βροχής στην περιοχή Hill Country. Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία είχε εκδώσει προειδοποιήσεις για πλημμύρες από τις 3 Ιουλίου και προχώρησε σε έκτακτα μηνύματα για φονικές πλημμύρες τα ξημερώματα της 4ης Ιουλίου. Όμως, πολλοί κοιμόντουσαν όταν εστάλησαν τα μηνύματα, αρκετοί κατασκηνωτές δεν είχαν κινητά τηλέφωνα και οι τοπικές κοινότητες δεν διέθεταν σειρήνες ή συστήματα ειδοποίησης για νυχτερινή ενεργοποίηση.
Η πολιτική και κοινωνική αντίδραση υπήρξε διχαστική. Κάποιοι υπερασπίστηκαν την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, ενώ άλλοι κατηγόρησαν τις περικοπές στον προϋπολογισμό της NOAA (Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας) και της FEMA (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αντιμετώπισης Καταστροφών). Όμως η ευθύνη δεν ανήκει στα εθνικά κόμματα, αλλά στους τοπικούς και πολιτειακούς ηγέτες. Συστήματα σειρήνων συζητούνταν για δεκαετίες, αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκαν, επικαλούμενοι κόστος και ανησυχίες για τον θόρυβο.
Αυτό δεν ήταν αποτυχία της επιστήμης. Όπως και στις φωτιές του 2023 στο Λαχάινα της Χαβάης (όπου πέθαναν 102 άνθρωποι χωρίς προειδοποίηση), η αποτυχία ήταν πολιτική: έλλειψη βούλησης για επένδυση και ετοιμότητα. Για την αποφυγή μελλοντικών τραγωδιών δεν απαιτείται προφητεία, αλλά προετοιμασία.
Οι αιφνίδιες πλημμύρες είναι από τη φύση τους σφοδρές και απρόβλεπτες, όμως και σε ηπιότερες συνθήκες θα υπήρχαν απώλειες, αφού δεν υπήρξαν ειδοποιήσεις ή εκκενώσεις. Πειράματα σε υδάτινες σήραγγες δείχνουν ότι, ακόμα και σε νερό με ροή 5 χλμ/ώρα και βάθος μόλις 15 εκατοστά, είναι δύσκολο να κρατήσει κανείς την ισορροπία του. Τα περισσότερα οχήματα παρασύρονται με 45 εκατοστά νερού.
Ορισμένοι τοπικοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι δίστασαν να στείλουν προειδοποιήσεις εκκένωσης, φοβούμενοι πως οι συχνές ειδοποιήσεις κουράζουν τον πληθυσμό. Όμως αυτή η δικαιολογία είναι αβάσιμη — ειδικά σε μια περιοχή γνωστή για αιφνίδιες πλημμύρες. Η κόπωση από τις ειδοποιήσεις είναι υπαρκτός κίνδυνος, αλλά εδώ μιλάμε για ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας. Οι ηγέτες είχαν επιστημονική προειδοποίηση και δεν επένδυσαν στις απαραίτητες τεχνολογίες ή εναλλακτικά μέτρα.
Η καταστροφή αυτή δεν θα είναι η τελευταία. Η κομητεία Κερ χαρακτηρίζεται από επικίνδυνη τοπογραφία και εγγύτητα σε ρέματα. Ήδη το 1987, πλημμύρα στην περιοχή είχε σκοτώσει 10 έφηβους και τραυματίσει 33. Από το 1970, οι έντονες βροχοπτώσεις στο Τέξας έχουν αυξηθεί έως και 19% στο Όστιν, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Climate Central.
Τι μπορούμε να κάνουμε καλύτερα;
Σήμερα, υπάρχουν εξελιγμένα μοντέλα πρόγνωσης τοπικών ακραίων καιρικών φαινομένων, σε συνδυασμό με αισθητήρες εδάφους, μετρητές ροής, τηλεμετρία σε πραγματικό χρόνο και AI-βασισμένη χαρτογράφηση κινδύνου. Όμως, οι προβλέψεις πρέπει να συνοδεύονται από αποτελεσματικά συστήματα ειδοποίησης.
Οι κοινότητες χρειάζονται πολυεπίπεδα συστήματα συναγερμού: σειρήνες, ειδοποιήσεις σε κινητά, ηχητικά μηνύματα σε πολλές γλώσσες και καθιερωμένες ασκήσεις ετοιμότητας. Οι προειδοποιήσεις πρέπει να είναι σαφείς, κατανοητές και να εξηγούν τι διακινδυνεύει κάποιος αν δεν υπακούσει.
Οι διαχειριστές κρίσεων χρειάζονται καλύτερη εκπαίδευση με ακραία, αλλά ρεαλιστικά σενάρια. Πλήρους κλίμακας ασκήσεις εκκένωσης — όχι θεωρητικές — βοηθούν στο να υπολογιστεί ο πραγματικός χρόνος απομάκρυνσης των κατοίκων.
Η χρηματοδότηση δεν μπορεί να είναι παιχνίδι κομματικής αντιπαράθεσης. Αν και η NOAA και η FEMA έπραξαν το καθήκον τους σε αυτή την περίπτωση, το Κογκρέσο οφείλει να επενδύσει σε τεχνολογία ειδοποιήσεων και πρόληψης.
Ήρθε η ώρα για εθνικά πρότυπα εκκένωσης πλημμυρών, ανάλογα με τους κανονισμούς για τις πυρκαγιές ή τις οικοδομικές άδειες. Τα πρότυπα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν:
- υποχρεωτικούς αισθητήρες βροχής και στάθμης υδάτων,
- αυτόματους συναγερμούς και ειδοποιήσεις κινητών,
- τακτικές ασκήσεις σε σχολεία, κατασκηνώσεις και μονάδες φροντίδας.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προσέφερε βοήθεια μετά την πλημμύρα, αλλά ανακούφιση δεν σημαίνει προετοιμασία. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τις επόμενες σπαρακτικές εικόνες γονιών να αναζητούν τα παιδιά τους χιλιόμετρα μακριά.
Τα παιδιά στο Camp Mystic δεν πνίγηκαν μόνο στο νερό. Πνίγηκαν σε ένα κύμα αποτυχιών — αποτυχιών φαντασίας, επένδυσης και πολιτικής βούλησης. Οι τοπικοί ηγέτες πρέπει να αρχίσουν να παίρνουν τις έκτακτες ανάγκες στα σοβαρά, πριν συμβούν.
