Καθώς οι παγκόσμιοι ηγέτες κατευθύνονται στη Ρώμη για την κηδεία του πάπα Φραγκίσκου που είναι προγραμματισμένη για το Σάββατο, οι αξιωματούχοι του Βατικανού έχουν μια δύσκολη εξίσωση να λύσουν σχετικά με το πού και μακριά από ποιον θα κάτσει καθένας από τους επισήμους που θα παρεβρεθούν, ώστε να μην δημιουργηθούν αμήχανες συναντήσεις ή διπλωματικά επεισόδια.
Θα πρέπει ο Ντόναλντ Τραμπ να καθίσει μακριά από τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι; Ίσως το ίδιο να πρέπει να συμβεί με τον Γάλλο πρόεδρο, Εμάνουελ Μακρόν, τον Βραζιλιάνο σοσιαλιστή Λούλα ή τους Ιρανούς που θα πάνε στην κηδεία. Μπορεί στο Βατικανό να ανακουφίστηκαν μαθαίνοντας πως ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν προτίθεται να ταξιδέψει μέχρι εκεί για την κηδεία, όμως οι κίνδυνοι παραμένουν αρκετοί.
Η κηδεία του πάπα παρουσιάζεται ταυτόχρονα σαν μια απροσδόκητη ευκαιρία για διεθνή διπλωματία, εκτός από αμήχανα συναπαντήματα. Το γεγονός ότι η τελετή θα ξεκινήσει στις 10 το πρωί του Σαββάτου σημαίνει ότι οι ηγέτες των κρατών θα έχουν φτάσει στην Ιταλία το προηγούμενο βράδυ, κάτι που τους δίνει αρκετό χρόνο για διπλωματικές επαφές, εφόσον το θελήσουν. «Θα υπάρξουν μερικές δυνητικά ενδιαφέρουσες δυναμικές στην κηδεία» σχολίασε ο Φράνσις Κάμπελ, πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου στο Βατικανό μεταξύ του 2005 και του 2011.
Η τελευταία αντίστοιχη συγκυρία, ήταν η κηδεία του πάπα Ιωάννη Παύλου του 2ου το 2005, η οποία υπήρξε «το διπλωματικό γεγονός της χρονιάς» σύμφωνα με το κέντρο για τη Δημόσια Διπλωματία του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. «Έφερε κοντά πολλούς ηγέτες, μεταξύ των οποίων και κάποιοι που δεν θα βρίσκονταν ποτέ στον ίδιο τόπο, πόσο μάλλον στο ίδιο δωμάτιο». Η κηδεία πραγματοποιούνταν την ώρα που η ένταση κορυφωνόταν με τον πόλεμο στο Ιράκ, στον οποίο ο πάπας Ιωάννης Παύλος ο 2ος είχε αντιταχθεί.
Όταν ο σκηνοθέτης της τηλεοπτικής παραγωγής της κηδείας έκανε κοντινό στον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, ο οποίος εμφανίστηκε στα μόνιτορ, ο κόσμος ξέσπασε σε αποδοκιμασίες. Ο Μπους μάλιστα είχε βρεθεί να κάθεται τότε κοντά στους ηγέτες του Ιράν, της Συρίας και της Κούβας, όλοι… θανάσιμοι εχθροί των ΗΠΑ. Δίπλα του βρισκόταν μόνο ένας σύμμαχός του. Ο Τόνι Μπλερ, τότε πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας.
Σε διπλωματική γκάφα είχε υποπέσει ο τότε πρίγκιπας Κάρολος, ο οποίος είχε δώσει το χέρι στον πρόεδρο της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε, ο οποίος είχε παραβεί σχετική ταξιδιωτική απαγόρευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να βρεθεί στην κηδεία. Πιθανότατα ο σημερινός βασιλιάς πιάστηκε εξ απίνης, όταν ο πρόεδρος Μουγκάμπε έσκυψε προς το μέρος του δίνοντάς του το χέρι. Αργότερα ο Κάρολος εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ανέφερε πως «ο πρίγκιπας βρίσκει το καθεστώς της Ζιμπάμπουε απεχθές».
Άλλη μια κίνηση είχε προκαλέσει τη σπατάλη… τόνων μελάνης, καθώς όλοι προσπαθούσαν να εξηγήσουν τι σηματοδοτεί η χειραψία μεταξύ των ηγετών του Ισραήλ και του Ιράν, σε μια ιστορική στιγμή, την οποία πάντως ο πρόεδρος του Ιράν αρνήθηκε ότι συνέβη ποτέ.
Την ίδια ώρα η Κίνα είχε μποϊκοτάρει την κηδεία καθώς σ’ αυτή είχε ειδοποιήσει πως θα βρεθεί ο πρόεδρος της Ταϊβάν. Το Βατικανό άλλωστε είναι ένα από τα ελάχιστα κράτη που διατηρεί διπλωματικές επαφές με την Ταϊβάν, αν και ο πρόεδρός της δεν θα βρεθεί στη Ρώμη το Σάββατο.
Το Βατικανό έχει διπλωματικές επαφές με τις περισσότερες χώρες του κόσμου. Γνωστές ως «Nuncios» έχουν τόσο διπλωματικό όσο και θρησκευτικό ρόλο. «Γνωρίζουν πράγματα που οι συνήθεις πρέσβεις δεν ξέρουν» λέει ο πρώην πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου στο Βατικανό. «Οι άνθρωποι συνηθίζουν να εμπιστεύονται τους ιερείς περισσότερο από τους διπλωμάτες και έτσι οι «Nuncios» έχουν πρόσβαση σε μεγάλη ποσότητα πληροφοριών, ιδιαίτερα έξω από τις πρωτεύουσες ή σε χώρες που βρίσκονται σε πολεμικές συγκρούσεις».
Μάλιστα πολλές φορές το Βατικανό παίρνει και ρόλο «διαμεσολαβητή» αν και «δεν το διαφημίζει» σύμφωνα με τον Φράνσις Κάμπελ, ο οποίος διηγήθηκε μια άγνωστη ιστορία στον Guardian. Το 2007, ο πάπας Βενέδικτος είχε βοηθήσει στην απελευθέρωση 15 Βρετανών ναυτικών που κρατούνταν αιχμάλωτοι από το Ιράν. «Ζήτησε την απελευθέρωσή τους το Πάσχα σαν κίνηση καλής θέλησης» λέει ο Κάμπελ. Η μεσολάβηση αυτή έγινε γνωστή μόλις τρία χρόνια αργότερα, όταν τα απόρρητα έγγραφα διέρρευσαν.
Πιο πρόσφατα το Βατικανό έχει εμπλακεί στις διαπραγματεύσεις τόσο για τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία όσο και για την ειρήνη στη Γάζα και στο Νότιο Σουδάν. Νωρίτερα μέσα στο 2025, το Βατικανό πέτυχε μια συμφωνία με την Κούβα για την αποφυλάκιση αντιφρονούντων. Ο πάπας Φραγκίσκος δεν ήταν ξένος ούτε με τον μουσουλμανικό κόσμο, καθώς το 2019 υπέγραψε μια ιστορική δήλωση αδελφοσύνης με τον μεγάλη ιμάμη του Αλ – Αζάρ στην πρώτη παπική επίσκεψη στην αραβική χερσόνησο.
