Μια σπάνια πάθηση με τη δύσκολη ονομασία «προσωπομεταμορφοψία» (ή πιο σύντομα PMO) έρχεται στο φως μέσα από την ιστορία του Βίκτορ Σάρα. Με αφορμή την περίπτωσή του, ερευνητές του Dartmouth College στο Νιου Χάμσαϊρ δημοσίευσαν μελέτη γι’ αυτή την εξαιρετικά σπάνια διαταραχή της όρασης στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet.
Ο πάσχων βλέπει παραμορφωμένα τα πρόσωπα των υπόλοιπων ανθρώπων, τεντωμένα με βαθιές αυλακώσεις στο μέτωπο, τα μάγουλα και το πηγούνι.
Τον Νοέμβριο του 2020, ο 59χρονος άρχισε ξαφνικά να βλέπει τα πρόσωπα των ατόμων που συναντούσε σαν «πρόσωπα δαιμόνων», όπως το περιέγραψε ο ίδιος. «Ξύπνησα ένα πρωί και ξαφνικά άρχισα να τους βλέπω έτσι. Τρόμαξα», δήλωσε στο USA Today.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, έχουν καταγραφεί μόλις 75 περιπτώσεις. Η πάθηση διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά κοινό σύμπτωμα είναι η παραμόρφωση των προσώπων, με κάποια χαρακτηριστικά να φαίνονται πεπλατυσμένα, μικρότερα, μεγαλύτερα, τεντωμένα ή ακόμη και σε διαφορετική θέση.
Δεν είναι πλήρως κατανοητό τι προκαλεί την προσωπομεταμορφοψία, αλλά η μελέτη αναφέρει ότι θα μπορούσε να συνδέεται με τραύμα στο κεφάλι, εγκεφαλικό ή επιληπτικό επεισόδιο.
Ο Βίκτορ Σάρα δήλωσε στους επιστήμονες πως είχε έναν τραυματισμό στο κεφάλι, πριν από 17 χρόνια, για το οποίο χρειάστηκε να νοσηλευτεί. Συγκεκριμένα το 2007, ενώ εργαζόταν ως οδηγός φορτηγών, η πόρτα του τρέιλερ μπλόκαρε. Καθώς προσπαθούσε να διορθώσει το πρόβλημα, έπεσε προς τα πίσω και χτύπησε το κεφάλι του στο δρόμο.
Μια άλλη πιθανή εξήγηση για την εμφάνιση της πάθησης στον 59χρονο είναι η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα. Ο Σάρα είχε δηλητηριαστεί μόλις τέσσερις μήνες πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα της προσωπομεταμορφοψίας. Επιπροσθέτως, οι μαγνητικές τομογραφίες στις οποίες υποβλήθηκε, εντόπισαν βλάβη στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου του.
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα συμπτώματα της PMO είναι καθολικά, δηλαδή ο ασθενής βλέπει όλη την ώρα παραμορφωμένα πρόσωπα. Ωστόσο στην περίπτωση του Σάρα, οι παραμορφώσεις συνέβαιναν μόνο όταν κοιτούσε κάποιον στην πραγματική ζωή και όχι σε φωτογραφία ή σε οθόνη. Αυτό έδωσε για πρώτη φορά τη δυνατότητα στους ερευνητές να δημιουργήσουν φωτορεαλιστικές απεικονίσεις των παραμορφώσεων.
Ο 59χρονος μπορούσε, βλέποντας φωτογραφίες, να συγκρίνει τις διαφορές μεταξύ φωτογραφίας και (της δικής του) πραγματικότητας, παρέχοντας μια απεικόνιση του πώς βλέπουν τους γύρω τους τα άτομα με PMO.
«Σε προηγούμενες μελέτες της πάθησης, οι ασθενείς με PMO δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν πόσο ακριβής ήταν η απεικόνιση των παραμορφώσεων γιατί έβλεπαν παραμορφωμένη και την εικόνα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μπορέσαμε να οπτικοποιήσουμε την αντίληψη του ασθενούς», δήλωσε ενθουσιασμένος ο επικεφαλής συγγραφέας Αντόνιο Μέλλο, διδακτορικός φοιτητής στο Τμήμα Ψυχολογικών και Επιστημών του Εγκεφάλου του Dartmouth College.
Ενώ οι εικόνες δίνουν μια ιδέα για το τι βλέπει ο Σάρα, δεν λένε ολόκληρη την ιστορία του πόσο τρομακτική είναι πραγματικά η εμπειρία της PMO. «Τα χαρακτηριστικά του προσώπου κινούνται κανονικά. Δεν ξέρω πώς να το πω. Είναι σαν να μιλάς με έναν χαρακτήρα από επεισόδιο Star Trek», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Είναι τρομακτικό. Νόμιζα πως μου είχε στρίψει».
Όταν συνέβη, ο Σάρα επικοινώνησε ανήσυχος με μια ομάδα υποστήριξης για τη διπολική διαταραχή. Η υπεύθυνη του απάντησε: «Μπορώ να σου εξηγήσω τι συμβαίνει αν μου δώσεις πέντε λεπτά και τον αριθμό του τηλεφώνου σου». Λίγο αργότερα ενημερώθηκε από την ίδια για τη διαταραχή της προσωπομεταμορφοψίας.
Όπως διευκρίνισε, αποφάσισε να δημοσιοποιήσει την ιστορία του με την ελπίδα να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση και να βοηθήσει οποιονδήποτε άλλο μπορεί να αντιμετωπίζει αυτά τα συμπτώματα και να μη γνωρίζει τι του συμβαίνει.
Σύμφωνα με τη μελέτη, δεν είναι ασυνήθιστο για κάποιον με PMO να του γίνεται λάθος διάγνωση. «Έχουμε ακούσει από άτομα με PMO ότι έχουν διαγνωστεί από ψυχίατρους με σχιζοφρένεια και τους χορηγήθηκαν αντιψυχωσικά, ενώ πρόκειται για μια βλάβη στο οπτικό σύστημα», δήλωσε ο Μπραντ Ντουσέν, συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής του Εργαστηρίου Κοινωνικής Αντίληψης στο Dartmouth College.
Ο Σάρα τόνισε πως το πιο σημαντικό πράγμα είναι ναι γίνει γνωστή η πάθηση ώστε «οι άνθρωποι να μην αναγκάζονται να λαμβάνουν φάρμακα για ψύχωση όταν αυτό που τους συμβαίνει είναι μια δυσλειτουργία της όρασης».
Αξίζει να αναφερθεί πως με την κατάλληλη θεραπεία, που στοχεύει την υποκείμενη αιτία που προκαλεί τη βλάβη στο οπτικό σύστημα, στην πλειονότητά τους οι ασθενείς με προσωπομεταμορφοψία αναρρώνουν πλήρως. Μάλιστα, μερικοί ασθενείς αναρρώνουν χωρίς καμία παρέμβαση. Αν και ο χρόνος ανάρρωσης μπορεί να κυμαίνεται από μερικές ώρες έως κάποια χρόνια, μια τυπική περίοδος είναι συνήθως μερικές ημέρες έως κάποιες εβδομάδες.
