Τα τελευταία χρόνια, η κετογονική δίαιτα έχει αποκτήσει φήμη ως ένας γρήγορος και αποτελεσματικός τρόπος για απώλεια βάρους. Χαμηλή σε υδατάνθρακες και υψηλή σε λιπαρά – και δευτερευόντως σε πρωτεΐνες – υπόσχεται ενέργεια, πνευματική διαύγεια και καύση λίπους.
Όμως μια νέα επιστημονική μελέτη έρχεται να αποκαλύψει μια ανησυχητική συσχέτιση: όσο πιο αυστηρά ακολουθεί κάποιος την κετογονική διατροφή, και για όσο περισσότερο διάστημα, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου. Τα ευρήματα βασίζονται σε δεδομένα σχεδόν δύο δεκαετιών και ρίχνουν φως σε πιθανούς μακροπρόθεσμους κινδύνους που μέχρι τώρα περνούσαν απαρατήρητοι.
Πώς διεξήχθη η μελέτη
Για την έρευνά τους, επιστήμονες από την Κίνα βασίστηκαν στην ανάλυση δεδομένων από τη μακροχρόνια αμερικανική μελέτη National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES), η οποία διεξήχθη από το 2001 έως το 2018.
Στόχος τους ήταν να εξετάσουν αν υπάρχει κάποια συσχέτιση ανάμεσα στην κετογονική δίαιτα και την εμφάνιση καρκίνου. Τα ευρήματά τους, από σχεδόν 44.000 συμμετέχοντες που πληρούσαν τα κριτήρια των ερευνητών, δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nutrition and Cancer.
Οι συμμετέχοντες ήταν άνδρες και γυναίκες άνω των 20 ετών, με μια μικρή υπεροχή του γυναικείου φύλου. Όλα τα δεδομένα ήταν αυτοαναφερόμενα, περιλαμβάνοντας το ιατρικό ιστορικό για καρκίνο, τις διατροφικές συνήθειες και τα δημογραφικά στοιχεία.
Με βάση τα στοιχεία υπολογίστηκε για τον κάθε άτομο ο Δείκτης Κετογονικής Διατροφής (Dietary Ketogenic Ratio – DKR) κάθε συμμετέχοντα, ο οποίος δείχνει την πιθανότητα να εισέλθει το άτομο σε κατάσταση κέτωσης, που είναι και ο στόχος της κετογονικής δίαιτας.
Η κέτωση συμβαίνει όταν οι υδατάνθρακες, η κύρια πηγή ενέργειας του σώματος, δεν είναι διαθέσιμοι, και το σώμα καταφεύγει στα λίπη, μετατρέποντάς τα σε κετονικά σώματα μέσω του ήπατος.
Οι συμμετέχοντες κατατάχθηκαν σε τέσσερις ομάδες (τεταρτημόρια) με βάση τον DKR, από το Q1 (χαμηλότερος) έως το Q4 (υψηλότερος). Στις αναλύσεις ελήφθησαν υπόψη επίσης παράγοντες όπως ηλικία, φύλο, εθνικότητα, εισόδημα, μόρφωση, οικογενειακή κατάσταση, δείκτης μάζας σώματος, κάπνισμα και ιατρικό ιστορικό.
Τι έδειξε η μελέτη
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσο αυξανόταν ο DKR, τόσο αυξανόταν και ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου – όχι μόνο για έναν ή δύο τύπους, αλλά για όλους τους τύπους καρκίνου συνολικά. Με άλλα λόγια, υπήρξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κετογονικής δίαιτας και του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου.
Παρότι αναγνωρίζουν κάποια βραχυπρόθεσμα οφέλη της κετογονικής διατροφής, οι συγγραφείς της μελέτης επισημαίνουν ότι οι μακροχρόνιοι κίνδυνοι μπορεί να είναι σοβαρότεροι.
Όπως σημειώνεται στο Eating Well, παρόλο που τα ακριβή αίτια της αύξησης του κινδύνου καρκίνου δεν έχουν αποσαφηνιστεί, προτείνονται ορισμένες πιθανές εξηγήσεις:
- Τα κετονικά σώματα μπορεί να αυξάνουν το οξειδωτικό στρες και να προκαλούν κυτταρικές βλάβες, που ευνοούν την ανάπτυξη καρκίνου.
- Αν και τα καρκινικά κύτταρα προτιμούν τη γλυκόζη ως πηγή ενέργειας, μελέτες δείχνουν ότι ορισμένα μπορούν να χρησιμοποιήσουν και τα κετονικά σώματα για να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν.
- Όσο αυξάνεται ο βαθμός κέτωσης, παρατηρείται μείωση στην αντιοξειδωτική δράση των βιταμινών A, C και E, καθώς και των ιχνοστοιχείων όπως το μαγγάνιο, ο ψευδάργυρος και το σελήνιο, στοιχείων που είναι γνωστό ότι παίζουν ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου.
Ένας βασικός περιορισμός της μελέτης είναι ότι δεν μετρήθηκαν άμεσα οι κετονικές τιμές στο αίμα. Επίσης, τα δεδομένα ήταν αυτοαναφερόμενα, γεγονός που αφήνει περιθώρια για λάθη.
Τι σημαίνουν στην πράξη τα ευρήματα της έρευνας;
Η κετογονική δίαιτα έχει ορισμένες αναγνωρισμένες ιατρικές χρήσεις, όπως για τη μείωση των επιληπτικών κρίσεων σε παιδιά με επιληψία. Πέρα από αυτό, κυρίως χρησιμοποιείται για απώλεια βάρους. Το πρόβλημα είναι η μακροχρόνια προσκόλληση σε αυτήν, η οποία εξάλλου πρακτικά και διατροφικά είναι δύσκολο να διατηρηθεί.
Αν και η μελέτη δεν αποδεικνύει ότι η κετογονική δίαιτα προκαλεί καρκίνο, δείχνει μια ισχυρή συσχέτιση που αξίζει περαιτέρω διερεύνηση.
Αντίθετα, δεδομένου ότι η χρόνια φλεγμονή έχει επίσης συσχετιστεί με τον καρκίνο, μια αντιφλεγμονώδης διατροφή (με έμφαση σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και υγιεινά λιπαρά) μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο.
Εκτός από μια ισορροπημένη διατροφή και τη διατήρηση υγιούς βάρους, οι ειδικοί συνιστούν:
- Τακτική σωματική άσκηση
- Διαχείριση του στρες
- Ποιοτικό και επαρκές ύπνο
- Περιορισμό ή αποφυγή αλκοόλ
- Αποχή από το κάπνισμα
Οι ειδικοί σημειώνουν πως εάν θέλετε πραγματικά να μειώσετε τους υδατάνθρακες, υπάρχουν πιο ισορροπημένοι τρόποι που δεν φτάνουν στα άκρα της κετογονικής δίαιτας.
Για καλύτερη πρόληψη του καρκίνου – και άλλων ασθενειών όπως οι καρδιοπάθειες και ο διαβήτης – ακολουθήστε μια ολιστική προσέγγιση: βάλτε στη διατροφή σας άφθονα φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους, άπαχες πρωτεΐνες και υγιεινά λιπαρά. Κινηθείτε καθημερινά, διαχειριστείτε το άγχος, κοιμηθείτε καλύτερα και περάστε χρόνο με ανθρώπους που αγαπάτε.
