Σαν σήμερα, το 1838, ο γηραιός αλλά ακμαίος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ανεβαίνει στον ιερό βράχο της Πνύκας στην Αθήνα για να μιλήσει στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της πόλης. Εκεί, όπου άλλοτε αντηχούσαν οι φωνές της αρχαίας δημοκρατίας, ο Γέρος του Μοριά απευθύνει στους νέους λόγια καρδιάς και σοφίας, λόγια που έμελλε να μείνουν αθάνατα: οι περίφημες «Παραινέσεις προς τη νέα γενιά».

Η Ελλάδα του 1838 ήταν ένα νέο, εύθραυστο κράτος, που προσπαθούσε ακόμη να βρει την ταυτότητά του. Μέσα σε αυτή την αβεβαιότητα, η ομιλία του Κολοκοτρώνη λειτούργησε ως φάρος: λόγος απλός, αλλά βαθιά ουσιαστικός – γεμάτος αγάπη για την πατρίδα, πίστη στον Θεό και έγνοια για τη συνοχή του έθνους. Οι μαθητές, παιδιά της πρώτης γενιάς που μεγάλωσε ελεύθερη, τον άκουγαν με συγκίνηση να τους μεταδίδει τις αξίες και τα διδάγματα μιας ζωής αφιερωμένης στην ελευθερία.

Η ομιλία του συνοψίζει τον πυρήνα της πολιτικής και ηθικής του σκέψης:

  • Η ελευθερία δεν είναι δεδομένη. Κερδήθηκε με αίμα και θυσίες και κινδυνεύει κάθε φορά που οι Έλληνες ξεχνούν την αξία της.
  • Η ενότητα είναι δύναμη. Οι διχόνοιες οδήγησαν πολλές φορές σε συμφορές· η ομόνοια είναι το θεμέλιο της προκοπής.
  • Η παιδεία είναι το μέλλον. Η μόρφωση είναι το κλειδί για να κρατηθούν ζωντανά τα ιδανικά του Έθνους.
  • Η πίστη και η πατρίδα είναι τα στηρίγματα του λαού. Αυτά κράτησαν όρθιους τους Έλληνες στα δύσκολα χρόνια του Αγώνα.

Και ως επιστέγασμα, ακούστηκαν τότε τα λόγια που ακόμη συγκινούν:

Ἐγώ, παιδιά μου, κατὰ κακή μου τύχη, ἐξ αἰτίας τῶν περιστάσεων, ἔμεινα ἀγράμματος καὶ διὰ τοῦτο σᾶς ζητῶ συγχώρηση, διότι δὲν ὁμιλῶ καθὼς οἱ δάσκαλοί σας. Σᾶς εἶπα ὅσα ὁ ἴδιος εἶδα, ἤκουσα καὶ ἐγνώρισα, διὰ νὰ ὠφεληθῆτε ἀπὸ τὰ ἀπερασμένα καὶ ἀπὸ τὰ κακὰ ἀποτελέσματα τῆς διχονοίας, τὴν ὁποίαν νὰ ἀποστρέφεσθε, καὶ νὰ ἔχετε ὁμόνοια. Ἐμᾶς μὴ μᾶς τηρᾶτε πλέον. Τὸ ἔργο μας καὶ ὁ καιρός μας ἐπέρασε. Καὶ αἱ ἡμέραι τῆς γενεᾶς, ἡ ὁποία σᾶς ἄνοιξε τὸ δρόμο, θέλουν μετ᾿ ὀλίγον περάσει. Τὴν ἡμέρα τῆς ζωῆς μας θέλει διαδεχθῇ ἡ νύκτα τοῦ θανάτου μας, καθὼς τὴν ἡμέραν τῶν Ἁγίων Ἀσωμάτων θέλει διαδεχθῇ ἡ νύκτα καὶ ἡ αὐριανὴ ἡμέρα. Εἰς ἐσᾶς μένει νὰ ἰσάσετε καὶ νὰ στολίσετε τὸν τόπο, ὁποὺ ἡμεῖς ἐλευθερώσαμε· καί, διὰ νὰ γίνῃ τοῦτο, πρέπει νὰ ἔχετε ὡς θεμέλια της πολιτείας τὴν ὁμόνοια, τὴν θρησκεία, τὴν καλλιέργεια τοῦ θρόνου καὶ τὴν φρόνιμον ἐλευθερία.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1822: Διεξάγεται η Ναυμαχία των Σπετσών, κατά την οποία ο ελληνικός στόλος, με 72 πλοία υπό τον Ανδρέα Μιαούλη, νικά τον τουρκικό υπό τον Καρά Αλή. Ματαιώνεται ο ανεφοδιασμός των πολιορκημένων Τούρκων του Ναυπλίου.

1838: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εκφωνεί στην Πνύκα την περίφημη ομιλία του «Παραινέσεις προς τη νέα γενιά», απευθυνόμενος στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της Αθήνας. Η ομιλία του συνοψίζει τις σκέψεις του για την ελευθερία και την πατρίδα.

1871: Ξεσπά η Μεγάλη Πυρκαγιά του Σικάγο, καταστρέφοντας την πόλη για δύο μέρες. Ο απολογισμός είναι 200-300 νεκροί, 17.500 κτίρια κατεστραμμένα και πάνω από 100.000 άστεγοι, με ζημιές ύψους 200 εκατ. δολαρίων (4 δισ. σημερινά).

1912: Ο ελληνικός στόλος, υπό τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, απελευθερώνει τη Λήμνο κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Η νίκη αυτή εξασφαλίζει τον έλεγχο του Αιγαίου και στρατηγικό πλεονέκτημα για τις μελλοντικές επιχειρήσεις.

1912: Το Μαυροβούνιο κηρύσσει πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, σηματοδοτώντας την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου.

1943: Η ομάδα του Φριτς Σούμπερτ εκτελεί κατοίκους στον Καλλικράτη Σφακίων, βυθίζοντας το χωριό στο αίμα. Το ολοκαύτωμα αυτό καταγράφεται ως μία από τις πιο σκληρές θηριωδίες των ναζί κατακτητών στην Κρήτη κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

1944: Η Όλυμπος Καρπάθου γνωρίζει την πρώτη ημέρα Ελευθερίας, αποτελώντας την πρώτη απελευθερωμένη περιοχή του Δωδεκανησιακού χώρου λίγο πριν την ενσωμάτωσή του με την Ελλάδα.

1962: Διαρρέει στον αμερικανικό Τύπο υπόμνημα του συμβούλου Τσέστερ Μπόουλς που μιλά για κακοδιαχείριση της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα. Η αποκάλυψη προκαλεί έντονες αντιδράσεις στη χώρα.

1967: Συλλαμβάνεται στη Βολιβία ο Τσε Γκεβάρα και οι άνδρες του. Λίγες ώρες αργότερα θα οδηγηθεί στην εκτέλεση, περνώντας στην Ιστορία ως σύμβολο επανάστασης.

1973: Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος διορίζει τον Σπύρο Μαρκεζίνη πρωθυπουργό, σε μια προσπάθεια φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος. Η κυβέρνησή του θα καταρρεύσει τον Νοέμβριο, μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

1980: Ο Μπομπ Μάρλεϊ καταρρέει στη σκηνή και μεταφέρεται στο νοσοκομείο, όπου διαπιστώνεται ότι πάσχει από όγκο στον εγκέφαλο. Θα πεθάνει επτά μήνες αργότερα.

1982: Η Πολωνία θέτει εκτός νόμου την Αλληλεγγύη και όλα τα συνδικάτα, γεγονός που συγκλονίζει την Ευρώπη και επιτείνει την κρίση του κομμουνιστικού καθεστώτος.

1987: Θεμελιώνεται το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, που θα εξελιχθεί σε κορυφαίο νοσοκομείο για τις παθήσεις της καρδιάς στην Ελλάδα.

1998: Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Ζοζέ Σαραμάγκου, τον πρώτο Πορτογάλο που κερδίζει το βραβείο, αναγνωρίζοντας το ξεχωριστό του ύφος.

2005: Σεισμός 7,6 Ρίχτερ χτυπά το Κασμίρ, με απολογισμό πάνω από 86.000 νεκρούς, 69.000 τραυματίες και σχεδόν 3 εκατομμύρια αστέγους. Πρόκειται για μία από τις φονικότερες φυσικές καταστροφές του 21ου αιώνα.

Γεννήσεις

1895 – Χουάν Περόν (Juan Perón), Αργεντινός στρατιωτικός και πολιτικός, τρεις φορές πρόεδρος της Αργεντινής και ιδρυτής του περονισμού, του μαζικότερου πολιτικού κινήματος στη χώρα. Γεννημένος στο Λομπός, αναδείχθηκε μετά το πραξικόπημα του 1943 και το 1946 εξελέγη πρόεδρος, προωθώντας κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, ενίσχυση των εργατικών δικαιωμάτων και εκβιομηχάνιση. Η σύζυγός του, Εύα Περόν (Εβίτα), έγινε εθνικό σύμβολο. Αν και η διακυβέρνησή του συνδύασε λαϊκή απήχηση με αυταρχικές πρακτικές, η πολιτική του κληρονομιά σημάδεψε ανεξίτηλα την Αργεντινή. Επανήλθε στην εξουσία το 1973, αλλά πέθανε το 1974, αφήνοντας ένα βαθιά διχαστικό αλλά και εμβληματικό αποτύπωμα.

1927 – Κώστας Ταχτσής, Έλληνας συγγραφέας, ποιητής και μεταφραστής, από τις πιο ιδιαίτερες φωνές της μεταπολεμικής λογοτεχνίας. Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, έγινε γνωστός με το εμβληματικό μυθιστόρημα «Το τρίτο στεφάνι» (1962), που θεωρείται σταθμός στα ελληνικά γράμματα για τον ρεαλισμό, το γλωσσικό του ύφος και την κοινωνική του διεισδυτικότητα. Παράλληλα έγραψε ποίηση και ασχολήθηκε με μεταφράσεις. Η εκκεντρική προσωπικότητά του και η ανοιχτά ομοφυλοφιλική του ταυτότητα τον κατέστησαν αμφιλεγόμενο για την εποχή του. Δολοφονήθηκε το 1988 στο σπίτι του στην Αθήνα, υπόθεση που παραμένει ανεξιχνίαστη, αφήνοντας πίσω του μια βαριά λογοτεχνική κληρονομιά.

1958 – Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (Ursula von der Leyen), Γερμανίδα πολιτικός, πρώτη γυναίκα που ανέλαβε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2019). Γεννημένη στις Βρυξέλλες, σπούδασε ιατρική και οικονομικά και εντάχθηκε στη Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU). Υπηρέτησε σε καίρια υπουργεία στη Γερμανία, μεταξύ άλλων ως υπουργός Άμυνας (2013–2019), όντας η πρώτη γυναίκα σε αυτή τη θέση. Ως επικεφαλής της Κομισιόν χειρίστηκε μεγάλες κρίσεις, όπως την πανδημία COVID-19, την ενεργειακή και γεωπολιτική αστάθεια λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, και προώθησε την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ. Ηγετική μορφή της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, συνδέεται με την προσπάθεια ενίσχυσης της ενότητας και της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης.

1970 – Ματ Ντέιμον (Matt Damon), Αμερικανός ηθοποιός, σεναριογράφος και παραγωγός, από τα πιο γνωστά και αγαπητά πρόσωπα του Χόλιγουντ. Γεννημένος στη Βοστώνη, καθιερώθηκε με το σενάριο και τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Good Will Hunting» (1997), που του χάρισε Όσκαρ Σεναρίου μαζί με τον φίλο του Μπεν Άφλεκ. Έκτοτε πρωταγωνείστησε σε μεγάλες επιτυχίες όπως η σειρά ταινιών «Jason Bourne», το «Saving Private Ryan» (1998) και ο «The Martian» (2015), που του απέφερε Χρυσή Σφαίρα. Διακρίνεται για τη φυσικότητα και το εύρος των ερμηνειών του, ενώ είναι ενεργός και σε κοινωνικά ζητήματα, ιδρύοντας οργανισμούς για την πρόσβαση σε καθαρό νερό και την κοινωνική ισότητα.

1985 – Bruno Mars (Μπρούνο Μαρς), Αμερικανός τραγουδιστής, συνθέτης και παραγωγός, ένας από τους πιο επιτυχημένους καλλιτέχνες της ποπ και R&B μουσικής. Γεννημένος στη Χονολουλού της Χαβάης ως Πίτερ Τζιν Χερνάντεζ, ξεχώρισε για τη μοναδική σκηνική του ενέργεια, τη χαρακτηριστική φωνή και τις εκρηκτικές live εμφανίσεις του. Με επιτυχίες όπως «Just the Way You Are», «Locked Out of Heaven» και «Uptown Funk», κατέκτησε τα διεθνή charts και απέσπασε πολυάριθμα βραβεία Grammy. Οι μουσικές του επιρροές αντλούν από φανκ, σόουλ, ρέγκε και ροκ, δημιουργώντας ένα ξεχωριστό στυλ που τον καθιέρωσε ως έναν από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της σύγχρονης ποπ σκηνής.

Θάνατοι

1987 – Κωνσταντίνος Τσάτσος, Έλληνας πολιτικός, διπλωμάτης, συγγραφέας και ακαδημαϊκός, που διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (1975–1980). Γεννημένος το 1899 στην Αθήνα, σπούδασε νομικά και φιλοσοφία και ακολούθησε καριέρα πανεπιστημιακού δασκάλου και διπλωμάτη. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη μεταπολεμική πολιτική ζωή. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στην πρώτη θητεία μετά τη Μεταπολίτευση, συνέβαλε στην εδραίωση της δημοκρατίας και των θεσμών. Παράλληλα υπήρξε συγγραφέας φιλοσοφικών και πολιτικών έργων, αφήνοντας πίσω του σημαντική πνευματική και πολιτική παρακαταθήκη.

Εορτολόγιο

Λωτ, Αβραάμ