Θλίψη προκαλεί η είδηση ότι ο σπουδαίος συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός πέθανε σε ηλικία 89 ετών. Σε συνέντευξή του, τον Μάιο του 2022, στη γερμανική εφημερίδα taz, ο ίδιος μιλούσε για το βιβλίο του με τίτλο «Ζ», ένα γράμμα-σύμβολο αντίστασης ενάντια στη δικτατορία και υπέρ της ειρήνης.
Στη συνέντευξή του, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Βασίλης Βασιλικός δήλωνε βαθιά εξοργισμένος που το κατέλαβε η ρωσική πολεμική προπαγάνδα:
«Το “Ζ” είναι ένα γράμμα που είχα αγαπήσει πολύ πριν γράψω το βιβλίο μου, καθώς ήταν το σύμβολο των γαλλικών τρένων και μπορούσες να το δεις σε όλους τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μετά την έκδοση του βιβλίου και της ταινίας του Κώστα Γαβρά το 1969, το “Ζ” έγινε σύμβολο της ζωής και του αγώνα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά φυσικά και παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης. (…) Νιώθω αηδία και θλίψη όταν το βλέπω πάνω στα ρωσικά τανκς. Γιατί το “Ζ” ήταν ένα σύμβολο ενάντια στους συνταγματάρχες, που με τανκς εδραίωσαν τη δικτατορία τους στη χώρα μου στις 21 Απριλίου 1967. Τουτέστιν, το “Z” ήταν και είναι το αντίθετο της “φιλοσοφίας των τανκς”».
Το «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού
Σύμφωνα με την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-ντοκουμέντο για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (1963), ένα βιβλίο-σύμβολο, ένα μυθιστόρημα-σταθμός στην ελληνική λογοτεχνία. Γραμμένο σχεδόν παράλληλα με την εξέλιξη των γεγονότων και της δίκης που συντάραξε την Ελλάδα, το «Ζ» εκδόθηκε για πρώτη φορά στα μέσα της ταραγμένης δεκαετίας του 1960.
«Λογοτεχνικό ρεπορτάζ» ή «φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος», κατά τον ίδιο τον Βασίλη Βασιλικό, κινείται στα όρια μεταξύ λογοτεχνίας και δημοσιογραφίας, με τον συγγραφέα να ενορχηστρώνει το δημοσιογραφικό και το προανακριτικό υλικό της υπόθεσης Λαμπράκη.
Το «Ζ», ακόμη σήμερα, συνεχίζει να προκαλεί τεράστιο ενδιαφέρον, γιατί παραμένει ανοικτό και διαθέσιμο σε νέες ερμηνείες και σηματοδοτήσεις.
