Μία από τις πιο κρίσιμες καμπές της ιστορίας τους διανύουν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, καθώς ο οργανισμός που για δεκαετίες συνδέθηκε με την γραπτή επικοινωνία των κατοίκων και την καθημερινή αποστολή δεμάτων, από τις πόλεις μέχρι και τα πιο απομακρυσμένα χωριά, καλείται τώρα να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών και η μείωση της παραδοσιακής αλληλογραφίας έχουν αλλάξει ριζικά τον τρόπο που λειτουργεί ο κλάδος των ταχυδρομείων, κάτι που σημαίνει πως εάν τα ΕΛΤΑ δεν εκσυγχρονιστούν γρήγορα, κινδυνεύουν να χάσουν τον ρόλο τους στην αγορά και, κυρίως, τη δυνατότητα να συνεχίσουν να εξυπηρετούν αποτελεσματικά τους πολίτες.
Προφανώς το παλιό επιχειρηματικό μοντέλο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εποχής, και παρά τις προσπάθειες των τελευταίων ετών, οι οικονομικές επιδόσεις παραμένουν αρνητικές. Από τα 486 καταστήματα που λειτουργούν σε όλη τη χώρα, τα περισσότερα είναι ζημιογόνα. Μόνο ορισμένα μεγάλα υποκαταστήματα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και πρωτεύουσες νομών παρουσιάζουν θετικά αποτελέσματα. Το δε ετήσιο κόστος λειτουργίας των καταστημάτων φτάνει περίπου τα 90 εκατομμύρια ευρώ, ενώ τα συνολικά έσοδα δεν ξεπερνούν τα 50 εκατομμύρια. Η εικόνα αυτή αποτυπώνει με σαφήνεια το πρόβλημα: το δίκτυο είναι υπερβολικά μεγάλο, ενώ η ζήτηση για τις παραδοσιακές υπηρεσίες μειώνεται συνεχώς.
Η διοίκηση των ΕΛΤΑ καταρτίζει τώρα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο εκσυγχρονισμού που εκτείνεται έως το 2027. Ο στόχος είναι σαφής: να μειωθεί το λειτουργικό κόστος, να αξιοποιηθεί η τεχνολογία και να αναβαθμιστούν οι υπηρεσίες, ώστε ο οργανισμός να μπορέσει να γίνει βιώσιμος και ανταγωνιστικός. Οι αλλαγές που προβλέπονται δεν περιορίζονται στη μείωση των εξόδων, αλλά αφορούν συνολικά τον τρόπο λειτουργίας και εξυπηρέτησης του πολίτη. Το σχέδιο προβλέπει σταδιακή αναδιάρθρωση του δικτύου, επενδύσεις στην ψηφιακή μετάβαση και ενίσχυση των νέων υπηρεσιών που σχετίζονται με το ηλεκτρονικό εμπόριο και τα logistics — δύο τομείς που γνωρίζουν μεγάλη ανάπτυξη.
Ένα από τα βασικά σημεία του νέου σχεδίου είναι η αξιοποίηση της τεχνολογίας για να γίνουν τα ΕΛΤΑ πιο ευέλικτα και αποτελεσματικά. Ήδη έχουν εκπαιδευτεί 1.000 «ψηφιακοί ταχυδρόμοι» που χρησιμοποιούν σύγχρονο εξοπλισμό, φορητούς εκτυπωτές και ψηφιακές εφαρμογές, ώστε να εξυπηρετούν τους πολίτες πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια. Παράλληλα, επεκτείνεται το δίκτυο των αυτόματων θυρίδων (postboxes) για την παραλαβή και αποστολή δεμάτων, προσφέροντας στους πελάτες τη δυνατότητα να εξυπηρετούνται οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, χωρίς να χρειάζεται να επισκεφθούν κατάστημα. Αυτές οι αλλαγές φέρνουν τα ΕΛΤΑ πιο κοντά στο μοντέλο λειτουργίας που εφαρμόζουν ήδη ιδιωτικές εταιρείες ταχυμεταφορών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Η στρατηγική συνεργασία με την Alpha Bank
Σημαντικό μέρος του μετασχηματισμού αποτελεί και η νέα στρατηγική συνεργασία με την Alpha Bank. Μέσω αυτής, τα ΕΛΤΑ θα προσφέρουν βασικές τραπεζικές υπηρεσίες μέσα από το δίκτυό τους, δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες, κυρίως σε απομακρυσμένες περιοχές, να έχουν εύκολη πρόσβαση σε τραπεζικές συναλλαγές. Η συνεργασία αυτή θεωρείται κομβικής σημασίας, καθώς ενισχύει τον κοινωνικό ρόλο των ΕΛΤΑ, διατηρώντας την παρουσία τους σε περιοχές όπου άλλες υπηρεσίες είναι δύσκολο να λειτουργήσουν. Παράλληλα, δημιουργεί μια νέα πηγή εσόδων και φέρνει τον οργανισμό πιο κοντά στο μοντέλο των σύγχρονων ευρωπαϊκών ταχυδρομείων, που συνδυάζουν ταχυδρομικές, τραπεζικές και ψηφιακές υπηρεσίες κάτω από την ίδια «ομπρέλα».
Το πλάνο μετασχηματισμού δεν παραβλέπει τη σημασία του κοινωνικού ρόλου των ΕΛΤΑ. Για περισσότερα από 190 χρόνια, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία αποτέλεσαν βασικό κρίκο σύνδεσης της ελληνικής περιφέρειας με το κράτος και τις αγορές. Ο εκσυγχρονισμός τους δεν στοχεύει στην κατάργηση αυτής της σχέσης, αλλά στη διατήρησή της μέσα από νέα εργαλεία και υπηρεσίες. Η φιλοσοφία του σχεδίου είναι να διασφαλίσει ότι κάθε πολίτης, ανεξαρτήτως τόπου κατοικίας, θα συνεχίσει να έχει πρόσβαση σε βασικές ταχυδρομικές και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, αλλά με πιο αποδοτικό, γρήγορο και οικονομικό τρόπο. Η επόμενη τριετία λοιπόν θα είναι καθοριστική. Μέχρι το 2027 θα φανεί αν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία μπορούν να κάνουν πράξη τον στόχο της βιωσιμότητας και να συνεχίσουν την ιστορική τους πορεία σε ένα νέο, ψηφιακό περιβάλλον.
Από τον Ερμή στη σύγχρονη εποχή
Η ιστορία των Ελληνικών Ταχυδρομείων ξεκινά το 1828, όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας ίδρυσε το «Γενικόν Ταχυδρομείον», βάζοντας τα θεμέλια για τη συστηματική επικοινωνία στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Μέσα σε δύσκολες συνθήκες, χωρίς οδικά δίκτυα και υποδομές, οι πρώτοι ταχυδρόμοι μετέφεραν την αλληλογραφία με ζώα ή πεζή, συνδέοντας ανθρώπους και περιοχές σε όλη τη χώρα.
Το 1860 θεσπίζεται ο νόμος για τα γραμματόσημα και εκδίδεται το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο, η «Μεγάλη Κεφαλή του Ερμή» του αγγελιαφόρου των θεών του Ολύμπου. Από τότε, τα ΕΛΤΑ συμμετέχουν σε κάθε μεγάλο βήμα εκσυγχρονισμού: από τη σιδηροδρομική και θαλάσσια μεταφορά, έως την ίδρυση της Παγκόσμιας Ταχυδρομικής Ένωσης το 1874 και την εισαγωγή των τηλεπικοινωνιών μέσω των «3Τ» (Ταχυδρομεία, Τηλεγραφεία, Τηλεφωνεία).
Κατά τον 20ό αιώνα, τα ΕΛΤΑ αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για την ελληνική κοινωνία. Η αγροτική ταχυδρομική υπηρεσία έφερε την επικοινωνία στα πιο απομακρυσμένα χωριά, ενώ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διασφάλισαν τη σύνδεση του μετώπου με την ενδοχώρα. Το 1949 διαχωρίζονται από τον ΟΤΕ και αποκτούν καθαρά ταχυδρομικό ρόλο, ενώ τη δεκαετία του 1970 μετατρέπονται σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, συνεχίζοντας την πορεία εκσυγχρονισμού τους. Μετά το 1998, τα ΕΛΤΑ αναγνωρίζονται ως φορέας παροχής καθολικής ταχυδρομικής υπηρεσίας. Από το 2020 τα ΕΛΤΑ, ανήκουν εξ ολοκλήρου στο Υπερταμείο (ΕΕΣΥΠ) και προχωρούν σε ένα νέο κεφάλαιο ψηφιακού μετασχηματισμού, με στόχο τη βιωσιμότητα και την αναγέννηση του ιστορικού οργανισμού.
