Το Σύμπαν είναι περίπου 13 δισεκατομμυρίων ετών. Τι συνέβαινε όμως στο Σύμπαν πριν την εμφάνιση της ζωής;

Είναι πιθανό ότι υπήρχε ένα διάστημα αμέσως μετά τη Μεγάλη Έκρηξη κατά το οποίο ολόκληρο το Σύμπαν έσφυζε από ζωή.

Ο αστρονόμος του Χάρβαρντ Avi Loeb αποκαλεί αυτήν την περίοδο «κατοικίσιμη εποχή» και πιστεύει, ότι πρέπει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίοι οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη θέση τους στο Σύμπαν, γράφει η Annalee Newitz στην ιστοσελίδα slate.com.

Έχουμε ένα στιγμιότυπο από δείγμα ζωής στο πρώιμο σύμπαν, περίπου 400.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
Αυτή η εικόνα είναι γνωστή ως «Κοσμικό Υπόβαθρο Μικροκυμάτων» (Cosmic Microwave Background- CMB). Είναι αυτό που βλέπουν οι αστρονόμοι, όταν κοιτάζουν με τα τηλεσκόπιά τους στις πιο μακρινές άκρες του διαστήματος, «συλλαμβάνοντας» φως που ταξιδεύει μέσα στο Σύμπαν επί πολλά δισεκατομμύρια χρόνια.

Αν θυμηθούμε τη φυσική που μαθαίναμε στο σχολείο, απαιτείται κάποιο διάστημα για να φτάσει το φως στη Γη (ταξιδεύει με ταχύτητα περίπου 300.000 χλμ/δευτερόλεπτο), επομένως το φως των αστεριών που βλέπουμε στο νυχτερινό ουρανό είναι συνήθως ηλικίας μερικών χιλιάδων ετών. Το Κοσμικό Υπόβαθρο Μικροκυμάτων είναι ακόμη πιο παλιό. Είναι από την εποχή που στο Σύμπαν δεν είχαν δημιουργηθεί καν τα άστρα.

Οι ραδιοαστρονόμοι Arno Penzias και Robert Wilson βραβεύτηκαν με Νόμπελ για την ανακάλυψη «λειψάνων» θερμών αερίων που εξαπλώθηκαν στο Σύμπαν λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Σε ορισμένες περιοχές τα αέρια αυτά έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα και εκεί δημιουργήθηκαν τα αστέρια και οι γαλαξίες.

Για πολλά εκατομμύρια χρόνια, το σύμπαν ήταν σε ένα είδος ενδιάμεσης κατάστασης, αυτό που ο Loeb χαρακτηρίζει ως «κατοικίσιμη εποχή», συνεχίζει το δημοσίευμα.

Ήταν η εποχή που δημιουργήθηκαν τα πρώτα στερεά αντικείμενα, που αποτελούν το σύμπαν, περίπου 10 με 20 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

«Τα πρώτα αντικείμενα ήταν πολύ μικρά» είπε ο ίδιος στην αρθρογράφο και εξήγησε ότι με τον όρο «μικρά» εννοούσε ότι δεν πλησίαζαν σε μάζα έναν μεσαίο γαλαξία, σαν τον δικό μας.

Για την ακρίβεια, τότε δεν υπήρχαν καθόλου γαλαξίες. Μόνο μεγάλα άστρα, ενσωματωμένα στη σκοτεινή ύλη.
«Μπορούμε να κάνουμε προσομοιώσεις αυτών των πρώτων άστρων, και αυτό που βρίσκουμε είναι ότι ήταν δεκάδες έως εκατοντάδες φορές μεγαλύτερα από μάζα του Ήλιου» είπε ο ερευνητής.

Και κάπου εδώ τα πράγματα αρχίζουν να αποκτούν ενδιαφέρον.

Στις μέρες μας, όταν οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν ένα νέο πλανήτη, τα νέα συνήθως συνοδεύονται από μια «απογοητευτική αναφορά» ότι δεν είναι κατοικήσιμος, καθώς δεν υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να υπάρχει νερό σε υγρή κατάσταση. Αν ο πλανήτης είναι πολύ κοντά στο άστρο του, το νερό εξατμίζεται, αν βρίσκεται πολύ μακριά παγώνει και στερεοποιείται. Δεδομένου ότι η ζωή, όπως τη γνωρίζουμε, απαιτεί την ύπαρξη νερού, οι περισσότεροι αστρονόμοι υποθέτουν ότι η ζωή θα μπορούσε να αναπτυχθεί μόνο σε έναν πλανήτη εντός της κατοικήσιμης ζώνης του ηλιακού του συστήματος.

Ωστόσο, στο πρώιμο Σύμπαν, σύμφωνα με τη θεωρία του Loeb που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Astrobiology την περασμένη χρονιά, τα πάντα πρέπει να βρίσκονταν εντός μιας κατοικήσιμης ζώνης. Δέκα έως 20 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, το Σύμπαν εξακολουθούσε να είναι «λουσμένο» από τα θερμά αέρια του Κοσμικού Υπόβαθρου Μικροκυμάτων, όμως ψύχθηκε σε τέτοια θερμοκρασία που να επιτρέπει τη διατήρηση του νερού σε υγρή κατάσταση. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος του Σύμπαντος θα μπορούσε να παράσχει αρκετή θερμότητα για να λιώσει ένας «γίγαντα πάγου» όπως ο Ποσειδώνας. Γι’ αυτό ο Loeb αποκαλεί αυτήν την εποχή «κατοικήσιμη».

«Κάποτε πιστεύαμε ότι Γη ήταν το κέντρο του Κόσμου. Μετά ο Κοπέρνικος και άλλοι είπαν ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο. Ξαφνικά η Γη δεν ήταν τόσο σημαντική: δεν ήμασταν το κέντρο όλων των πραγμάτων. Ο Loeb υπονοεί ότι ίσως η ζωή στη Γη να μην είναι επίσης πολύ σημαντική» λέει από την πλευρά του ο Freeman Dyson, φυσικός στο Πρίνστον.

«Για πολύ καιρό πιστεύαμε ότι η ζωή υπάρχει στη Γη, όμως το Σύμπαν είναι νεκρό» είπε ακόμη ο Loeb και συνέχισε: «Ίσως όμως θα έπρεπε να το σκεφτόμαστε ως ένα ζωντανό σύμπαν. Μπορεί μάλιστα να αργήσαμε να ‘μπούμε στο παιχνίδι’».

Για τον Loeb η «κατοικήσιμη εποχή» αποτελεί μέρος της συνολικότερης αντίληψής μας για το Σύμπαν ως ένα μέρος, όπου η ζωή μπορεί να ήταν κοινή.

Το πρόβλημα είναι ότι ακόμη κι αν η ζωή ήταν κοινή, θα ήταν πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί σε άλλους πλανήτες.
«Υποθέστε για παράδειγμα ότι σημειωνόταν πυρηνικός πόλεμος κάπου αλλού στο γαλαξία μας. Πώς θα μπορούσε να το ανιχνεύσει αυτό κανείς με τηλεσκόπια. Η ενέργεια που θα απελευθερωνόταν είναι τόσο μικρή, που δε μπορούσαμε να τη δούμε, ακόμη κι αν συνέβαινε στο πιο κοντινό μας άστρο» πρόσθεσε ο ίδιος.

Επί του παρόντος, οι αστρονόμοι προσπαθούν να σχεδιάσουν εργαλεία που θα μπορούσαν να εντοπίσουν τη ζωή σε άλλους κόσμους, ίσως ψάχνοντας για αποκαλυπτικά σημάδια μοριακού οξυγόνου, τα οποία σχεδόν πάντα δημιουργούνται από μορφές ζωής.

Εν τω μεταξύ, καταλήγει η αρθρογράφος, ο Loeb έχει να δώσει μία συμβουλή στους κοσμολόγους: «Μέχρι αποδείξεως του εναντίου, πρέπει να υποθέτουμε ότι δεν είμαστε και τόσο σπουδαίοι».