Οι στρατιώτες της πρώτης γραμμής στην Ουκρανία αντιδρούν με μίγμα αψηφισιάς, θυμού και παραίτησης απέναντι στο προσχέδιο ειρηνευτικών προτάσεων των ΗΠΑ. Το BBC μίλησε με περίπου έξι στρατιώτες, οι οποίοι έστειλαν τις απόψεις τους μέσω social media και email ως απάντηση στο αρχικό αμερικανικό σχέδιο, οι λεπτομέρειες του οποίου διέρρευσαν την περασμένη εβδομάδα. Έκτοτε, Αμερικανοί και Ουκρανοί διαπραγματευτές εργάζονται πάνω σε αλλαγές των προτάσεων και αναμένεται να συνεχίσουν τις συνομιλίες σχετικά με το «ειρηνευτικό πλαίσιο».
Ο Γιαροσλάβ, στην ανατολική Ουκρανία, δηλώνει πως «είναι χάλια… κανείς δεν θα το υποστηρίξει», ενώ ένας νοσοκόμος του στρατού με το κωδικό όνομα Στουτσέρ το χαρακτήρισε «απολύτως εξευτελιστικό προσχέδιο ειρηνευτικού σχεδίου, ανάξιο της προσοχής μας». Ωστόσο, ένας στρατιώτης με το κωδικό όνομα Σνέικ ανέφερε πως «είναι ώρα να συμφωνήσουμε τουλάχιστον σε κάτι».
Ακολουθούν οι τοποθετήσεις των στρατιωτών που μίλησαν στο BBC σχετικά με ορισμένα βασικά σημεία του αρχικού προσχεδίου ειρηνευτικού σχεδίου των ΗΠΑ.
Παραχώρηση εδαφών
Οι ΗΠΑ παρουσίασαν ένα προσχέδιο ειρηνευτικής πρότασης σε μια περίοδο κατά την οποία η Ρωσία καταγράφει σημαντικές προελάσεις στο πεδίο της μάχης. Τον τελευταίο μήνα μόνο, η Ουκρανία έχει χάσει ακόμη 450 τετραγωνικά χιλιόμετρα προς τη Ρωσία. Το Κίεβο εξακολουθεί να ελέγχει περίπου το 15% της περιοχής του Ντονμπάς, το ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας που περιλαμβάνει τις επαρχίες Λουχάνσκ και Ντόνετσκ, οι οποίες αποτελούν βασικό πολεμικό στόχο της Ρωσίας. Ωστόσο, το αρχικό αμερικανικό σχέδιο προτείνει η Ουκρανία να παραχωρήσει ολόκληρη την περιοχή, ακόμη και τμήματα που έχει υπερασπιστεί επιτυχώς για σχεδόν τέσσερα χρόνια πλήρους κλίμακας πολέμου.
«Ας το πάρουν», είπε ο Σνέικ στο BBC. «Δεν έχει μείνει πρακτικά κανείς στις πόλεις και τα χωριά… Δεν πολεμάμε για τον λαό αλλά για τη γη, ενώ χάνουμε περισσότερους ανθρώπους». Ο Αντρίι, αξιωματικός του γενικού επιτελείου της Ουκρανίας, αναφέρει πως όσα προτείνονται για το Λουχάνσκ και το Ντόνετσκ είναι «επώδυνα και δύσκολα», αλλά υποστηρίζει ότι η χώρα ίσως να μην έχει άλλη επιλογή. Η Ουκρανία υπερασπίζεται την περιοχή από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και οι δυνάμεις που ενεργούν για λογαριασμό της κατέλαβαν τμήματα του Ντονμπάς.
«Μπορεί να μην θέλουμε να το παραχωρήσουμε, αλλά δεν θα μπορέσουμε να το κρατήσουμε με στρατιωτική ισχύ και πόρους», σημειώνει ο Αντρίι. Η ανατολική Ουκρανία έχει αποτελέσει το επίκεντρο των σφοδρότερων συγκρούσεων και η χώρα έχει χάσει δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες υπερασπίζοντάς την. Ο Ματρός, που πολεμά από το 2018, δήλωσε πως η παραχώρηση του Ντονμπάς θα «μηδενίσει τα πάντα, όλες τις προσπάθειες των ενόπλων δυνάμεων», συμπληρώνοντας ότι: «Θα απαξιώσει τις ζωές των πεσόντων στρατιωτών και αμάχων».
Περιορισμός μεγέθους των ενόπλων δυνάμεων
Το αμερικανικό προσχέδιο προβλέπει τον περιορισμό του μεγέθους των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων στους 600.000. Αυτός ο αριθμός είναι σημαντικά μεγαλύτερος πριν από τη ρωσική εισβολή πλήρους κλίμακας, όταν η πλήρης δύναμη ανερχόταν περίπου στους 250.000, αλλά μικρότερος από το τρέχον επίπεδο, που σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις ξεπερνά τους 800.000. Ο Σνέικ πιστεύει πως η χώρα θα χρειαστεί πολλούς από όσους υπηρετούν σήμερα για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο. «Τι νόημα έχει να έχουμε τόσους πολλούς στον στρατό αν θα υπάρχουν εγγυήσεις ασφαλείας;» αναρωτιέται. Ο Αντρίι συμφωνεί. «Αν υπάρχουν εγγυήσεις ασφαλείας, τότε φυσικά δεν υπάρχει λόγος να διατηρούμε τόσο μεγάλο στρατό», λέει και συμπληρώνει: «Ο κόσμος είναι κουρασμένος και θέλει να επιστρέψει στις οικογένειές του. Δεν υπάρχει λόγος να τους κρατάμε σε έναν καιρό ειρήνης μετά τον πόλεμο». Πιστεύει ακόμη πως η ουκρανική οικονομία δεν θα μπορούσε να στηρίξει τόσο μεγάλες ένοπλες δυνάμεις σε ειρηνική περίοδο.
Ο νοσοκόμος του στρατού Στουτσέρ διαφωνεί, λέγοντας πως ο ουκρανικός στρατός «είναι το μόνο πράγμα που μας χωρίζει από την ήττα και τη σκλαβιά», ενώ ο Ματρός χαρακτηρίζει την πρόταση για μείωση του μεγέθους των ενόπλων δυνάμεων «παράλογη και χειριστική».
Εγγυήσεις ασφαλείας
Η προθυμία της Ουκρανίας να συμφωνήσει στις προτάσεις θα εξαρτηθεί από τις μελλοντικές εγγυήσεις ασφαλείας της. Το αμερικανικό προσχέδιο αποκλείει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλά όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχει υπόσχεση αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης, χωρίς όμως περαιτέρω λεπτομέρειες για το εύρος αυτής της υποστήριξης. Το σχέδιο αποκλείει επίσης την παρουσία δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, εάν επιτευχθεί συμφωνία.
Ο Γεβχέν, χειριστής drone στην ανατολική Ουκρανία, θεωρεί πως η παρουσία ξένων στρατευμάτων στη χώρα αποτελεί σημαντική εγγύηση ασφαλείας. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ηγούνται των προσπαθειών για την παροχή μιας «δύναμης καθησυχασμού» σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός, μέσω ενός «Συνασπισμού των Προθύμων». «Μου αρέσει το σχέδιο του Ηνωμένου Βασιλείου να στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία [μέσω αυτού του συνασπισμού]», λέει. «Είναι το μόνο σχέδιο που θα μας βοηθήσει να νικήσουμε, να εισαγάγουμε συμμαχικά στρατεύματα», συμπληρώνει. Ωστόσο, ο Αντρίι δεν πιστεύει πως η Ευρώπη μπορεί να προσφέρει ουσιαστικές εγγυήσεις ασφαλείας. «Η Ευρώπη αποδείχθηκε εντελώς άτολμη και διχασμένη», αναφέρει και σημειώνει ότι: «Φαίνεται πως όλη η ελπίδα στηρίζεται μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες». Ωστόσο, άλλοι στρατιώτες υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη ούτε στις ΗΠΑ. «Οι αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας υπό τη σημερινή κυβέρνηση δεν είναι καθόλου εγγυήσεις», λέει ο Στουτσέρ.
Νέες εκλογές
Το προσχέδιο των ΗΠΑ προβλέπει η Ουκρανία να διεξαγάγει νέες εκλογές μέσα σε 100 ημέρες από το τέλος του πολέμου. Σύμφωνα με το ουκρανικό σύνταγμα, εκλογές δεν μπορούν να διεξαχθούν σε περίοδο πολέμου. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις αυξανόμενης δυσαρέσκειας με την τρέχουσα κυβέρνηση, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρές κατηγορίες διαφθοράς. Το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) ερευνά αυτή τη στιγμή καταγγελίες για άτομα που επωφελήθηκαν από συμβάσεις στον ενεργειακό τομέα ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει ήδη αναγκαστεί να αποπέμψει δύο υπουργούς του, οι οποίοι αρνούνται τις κατηγορίες. Ένας πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και επιχειρηματικός συνεργάτης βρίσκονται επίσης υπό έρευνα. Το σκάνδαλο έχει προκαλέσει πολιτικές εντάσεις και μονοπωλεί την επικαιρότητα.
Το θέμα απασχολεί και το μέτωπο. Μεταξύ των στρατιωτών που μίλησαν, υπάρχει υποστήριξη για νέες εκλογές. «Φυσικά χρειάζονται — όσοι είναι στην εξουσία τώρα δεν είναι έμπιστοι», λέει ο Σνέικ. Ένας άλλος στρατιώτης, ο Μαρίν, τάσσεται επίσης υπέρ των εκλογών, αναφέροντας πως η τρέχουσα κυβέρνηση «χρειάζεται να εξυγιανθεί από τη διαφθορά», ενώ ο Αντρίι συμφωνεί πως «είναι απαραίτητη μια πλήρης επανεκκίνηση της κυβέρνησης» μέσω νέων εκλογών, αν και όχι άμεσα.
Οι νέες εκλογές ίσως αποτελούν τη λιγότερο αμφιλεγόμενη πρόταση στο σχέδιο. Ωστόσο, συνολικά υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις απέναντι στις αμερικανικές προτάσεις. Ο Γιαροσλάβ αναφέρει πως απλώς «δεν θα λειτουργήσει», ενώ ο Ολεξάντρ την απορρίπτει με μια βωμολοχία. Το μόνο ξεκάθαρο μήνυμα από όσους μίλησαν είναι πως πολλοί είναι κουρασμένοι από τον πόλεμο. Ο Αντρίι έχει ενστάσεις για ορισμένες προτάσεις, αλλά καταλήγει: «Αν σταματήσει τον πόλεμο, τότε λειτουργεί για μένα».
