Όπως η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο, έτσι και οι περισσότεροι πλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί πέρα από το ηλιακό μας σύστημα κινούνται σε τροχιά γύρω από κάποιο άστρο. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιοι που περιπλανιούνται μόνοι στο σκοτάδι του διαστήματος, χωρίς να δεσμεύονται από την έλξη κανενός ήλιου. Αυτοί οι μοναχικοί κόσμοι είναι γνωστοί ως πλανήτες-αποστάτες ή «παρίες».
Παρότι η προέλευσή τους παραμένει αινιγματική, οι αστρονόμοι έχουν πλέον εντοπίσει έναν από αυτούς — έναν κοσμικό «αδηφάγο» στα πρώτα στάδια της ύπαρξής του, ο οποίος προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τη φύση αυτών των αστερόπληκτων σωμάτων.
Ο συγκεκριμένος πλανήτης-αποστάτης, με την ονομασία Cha 1107-7626, υπολογίζεται ότι έχει μάζα πέντε έως δέκα φορές μεγαλύτερη από αυτή του Δία, του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Παρατηρήθηκε εν μέσω μιας έντονης φάσης ανάπτυξης, στο κέντρο ενός δίσκου αερίου και σκόνης που τον περιβάλλει — όπως συμβαίνει στα πρώτα στάδια σχηματισμού ενός άστρου — καθώς απορροφούσε το γύρω υλικό με ρυθμό που, σύμφωνα με το Reuters, δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ ξανά σε τέτοιου είδους ουράνιο σώμα.
Στο απόγειο της δραστηριότητάς του, τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους, το ουράνιο αυτό σώμα απορροφούσε το περιβάλλον υλικό με ιλιγγιώδη ρυθμό — περίπου έξι δισεκατομμύρια τόνους το δευτερόλεπτο, σχεδόν οκτώ φορές πιο γρήγορα από ό,τι μερικούς μήνες νωρίτερα.
«Η έκρηξη που παρατηρήσαμε είναι εντυπωσιακή, καθώς θυμίζει τις πιο έντονες φάσεις ανάπτυξης που έχουμε δει σε νεαρά άστρα», δήλωσε ο αστρονόμος Βίκτορ Αλμέντρος-Αμπάντ, από το Αστρονομικό Παρατηρητήριο INAF στο Παλέρμο της Ιταλίας, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε αυτόν τον μήνα στο Astrophysical Journal Letters. «Αυτό μας δείχνει πως οι ίδιες φυσικές διεργασίες που γεννούν τα αστέρια μπορούν να εκδηλωθούν και σε πλανητικό επίπεδο».
«Ένα εξαιρετικά νεαρό αντικείμενο»
Ο Αλμέντρος-Αμπάντ σημείωσε επίσης ότι το αντικείμενο αυτό είναι εξαιρετικά νεαρό από αστρονομική σκοπιά — μόλις ενός έως δύο εκατομμυρίων ετών.
Σύμφωνα με τον Almendros-Abad, ο πλανήτης-αποστάτης φαίνεται να βρίσκεται στα τελικά στάδια του σχηματισμού του και δεν αναμένεται να αποκτήσει σημαντικά μεγαλύτερη μάζα. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι διαθέτει ισχυρά μαγνητικά πεδία, τα οποία κατευθύνουν το υλικό από τον περιστρεφόμενο δίσκο κατευθείαν προς τον πυρήνα του — μια διαδικασία που, έως σήμερα, είχε παρατηρηθεί μόνο κατά τον σχηματισμό αστεριών.
Η ανακάλυψη του Cha 1107-7626 κατέστη δυνατή χάρη στο «Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο» (Very Large Telescope) του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου, που εδρεύει στη Χιλή. Ο πλανήτης αυτός βρίσκεται εντός του Γαλαξία μας, σε απόσταση περίπου 620 ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Χαμαιλέοντα. (Για την ακρίβεια, ένα έτος φωτός ισοδυναμεί με περίπου 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα.)
Οι λεγόμενοι πλανήτες-αποστάτες — γνωστοί και ως ελεύθερα αιωρούμενα αντικείμενα πλανητικής μάζας — είναι, σύμφωνα με το Reuters, σώματα με μάζα αρκετές φορές μεγαλύτερη από του Δία, τα οποία δεν βρίσκονται σε τροχιά γύρω από κάποιο άστρο. Αντίθετα, περιπλανώνται μόνα τους στο διαστρικό κενό.
Αν και ο Cha 1107-7626 φαίνεται να σχηματίζεται με παρόμοιο τρόπο με τα άστρα, δεν διαθέτει τη μάζα που απαιτείται για να φτάσει το κρίσιμο όριο, δηλαδή την πυρηνική σύντηξη υδρογόνου στον πυρήνα του, τη διαδικασία που γεννά το φως και τη θερμότητα στα άστρα. Με άλλα λόγια, παραμένει στο κατώφλι της αστρικής ύπαρξης — χωρίς ποτέ να το διαβεί.
