Η γνωστή θεωρία του χάους λέει πως το πέταγμα μιας πεταλούδας στον Αμαζόνιο μπορεί να προκαλέσει τυφώνα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Στην περίπτωση αυτή, η πεταλούδα αντικαθίσταται από ένα ηλεκτρονικό «βραχιολάκι» σε έναν 70χρονο Βραζιλιάνο που θεωρήθηκε ύποπτος διαφυγής. Ο 70χρονος είναι ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρου, ο οποίος αντιμετωπίζει φυλάκιση για την προσπάθειά του να οργανώσει πραξικόπημα ώστε να εμποδίσει τον Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα να αναλάβει την εξουσία το 2023, μετά τις εκλογές στη Βραζιλία.
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του ο Independent ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Ζαΐρ Μπολσονάρου υπήρξαν στο παρελθόν «πνευματικοί συγγενείς»: αντισυστημικοί, λαϊκιστές ηγέτες που υπόσχονταν να κάνουν τις χώρες τους «μεγάλες ξανά», ακόμη και αν αυτό σήμαινε άρνηση αποδοχής του εκλογικού αποτελέσματος.
Οι πρώτοι έξι μήνες της προεδρίας Τραμπ έχουν προσφέρει πολλά παραδείγματα χάους. Η πολιτική των δασμών αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση, με εισαγωγικούς φόρους να αυξάνονται και να μειώνονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, τιμωρώντας δεκάδες χώρες επειδή δεν κατέληξαν σε συμφωνία με τις ΗΠΑ.
Η επιχειρηματολογία είναι γνωστή: οι ΗΠΑ «ληστεύονται» επί χρόνια από φίλους και γείτονες, με μη δασμολογικά εμπόδια που θέτουν τη χώρα σε μειονεκτική θέση. Η λύση, σύμφωνα με τον Τραμπ, είναι η επιβολή δασμών ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία. Μάλιστα, στην περίφημη εκδήλωση «ημέρα απελευθέρωσης» στον Κήπο Ρόδων του Λευκού Οίκου, το ύψος των δασμών συσχετίστηκε ευθέως με το μέγεθος του εμπορικού ελλείμματος, μια «χονδροειδής» μέθοδος που ωστόσο εξηγούσε τη λογική του.
Σήμερα, η Βραζιλία αντιμετωπίζει δασμούς 50% σε όλα τα προϊόντα της προς τις ΗΠΑ, έως ότου αποσυρθούν οι κατηγορίες κατά του Μπολσονάρου. Ωστόσο, το εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ – Βραζιλίας είναι σχεδόν ισορροπημένο, ενώ η Δικαιοσύνη στη Βραζιλία είναι ανεξάρτητη και λειτουργεί υπό το Ανώτατο Δικαστήριο της Μπραζίλια. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση Τραμπ χρησιμοποιεί τους δασμούς ως εργαλείο πολιτικής πίεσης.
Ανάλογη πίεση δέχεται και ο Καναδάς, με αύξηση δασμών από 25% σε 35% σε ορισμένα προϊόντα, επειδή, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ανακοίνωσε ότι θα αναγνωρίσει την Παλαιστίνη αν δεν τηρηθούν συγκεκριμένοι όροι από την ισραηλινή κυβέρνηση.
Ο Τραμπ αξιοποιεί την ισχύ του αξιώματος όπως ποτέ άλλοτε. Στους πρώτους έξι μήνες της διακυβέρνησής του, φέρεται να έχει πιέσει μεγάλες νομικές εταιρείες να παρέχουν δωρεάν νομική εργασία ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων σε σκοπούς που ευνοεί. Το ίδιο συμβαίνει με πανεπιστήμια και μέσα ενημέρωσης. Το Χάρβαρντ φέρεται να διαπραγματεύεται «ειρήνη» με την κυβέρνηση έναντι 500 εκατ. δολαρίων, ενώ τηλεοπτικά δίκτυα έχουν αναγκαστεί να καταβάλουν εκατομμύρια μετά από αγωγές αμφισβητούμενης νομιμότητας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το δίκτυο CBS, το οποίο ακύρωσε την εκπομπή The Late Show With Stephen Colbert, γνωστή για την κριτική της στον Τραμπ, προκειμένου να διευκολύνει συγχώνευση πολλών δισ. δολαρίων με τη Skydance Media, που τελικά εγκρίθηκε. Ο Κολμπέρ σχολίασε την απόφαση λέγοντας στον Τραμπ: «Άντε γ***σου».
Η Βραζιλία, τουλάχιστον προς το παρόν, αντιδρά με διπλωματικό τρόπο και δεν υποχωρεί, ενώ και ο Καναδάς καλείται να αποφασίσει την επόμενη κίνησή του.
Η λέξη «εκβιασμός» είναι βαριά, ωστόσο φαίνεται πως, είτε πρόκειται για κυρίαρχα κράτη είτε για ανεξάρτητες επιχειρήσεις και πανεπιστήμια, όποιος δεν συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του Ντόναλντ Τραμπ, αντιμετωπίζει σοβαρές συνέπειες.
