Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, πρότεινε την επαναλειτουργία και την επέκταση του Αλκατράζ, του άλλοτε διαβόητου νησιού των φυλακών στα παγωμένα νερά του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο.
Το Αλκατράζ -ευρέως γνωστό ως «ο βράχος»- δεν έχει χρησιμοποιηθεί ως φυλακή εδώ και δεκαετίες. Σήμερα αποτελεί ιστορικό ορόσημο που επισκέπτονται εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος λέει ότι πιστεύει ότι η φυλακή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και πάλι για να στεγάσει επικίνδυνους κρατούμενους και να χρησιμεύσει ως σύμβολο του νόμου και της τάξης στις ΗΠΑ. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι η ανακαίνιση των ερειπωμένων υπολειμμάτων της άλλοτε φοβερής φυλακής δεν είναι «καθόλου ρεαλιστική».
Τι είναι το Αλκατράζ και σε ποιον ανήκει;
Σε ένα νησί περίπου 2 χιλιόμετρα ανοιχτά του Σαν Φρανσίσκο, το Αλκατράζ χτίστηκε αρχικά ως οχυρό ναυτικής άμυνας, αλλά ανακατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα ως στρατιωτική φυλακή.
Το 1934, μετατράπηκε επίσημα σε ομοσπονδιακή φυλακή -το Alcatraz Federal Penitentiary- φιλοξενώντας διαβόητους κρατούμενους, μεταξύ των οποίων ο γκάνγκστερ Αλ Καπόνε, ο Μίκι Κοέν και ο Τζορτζ «Machine Gun» Κέλι.
Η φυλακή ήταν από τις πιο διαβόητες στις ΗΠΑ εκείνη την εποχή και θεωρούνταν ότι κανείς δεν μπορούσε να δραπετεύσει από αυτήν λόγω των ισχυρών ρευμάτων και των ψυχρών θερμοκρασιών του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο.
Η εγκατάσταση έγινε επίσης διάσημη από την αμερικανική βιογραφική ταινία φυλακών του 1979, «Απόδραση από το Αλκατράζ», η οποία αφηγείται μια απόδραση κρατουμένων το 1962, με πρωταγωνιστή τον Κλιντ Ίστγουντ στον ρόλο του επικεφαλής Φρανκ Μόρις.
Εκεί γυρίστηκε επίσης το 1996 η ταινία The Rock, με τους Σον Κόνερι και Νίκολας Κέιτζ.
Πότε έκλεισε το Αλκατράζ;
Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Γραφείο Φυλακών, BOP, η λειτουργία του ήταν σχεδόν τρεις φορές πιο δαπανηρή από άλλα ομοσπονδιακά ιδρύματα και τελικά έκλεισε από τον γενικό εισαγγελέα, Ρόμπερτ Κένεντι, το 1963.
Το νησί και η φυλακή αποτελούν σήμερα μουσείο που λειτουργεί από την Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου. Περισσότεροι από 1,4 εκατομμύριo άνθρωποι το επισκέπτονται κάθε χρόνο.
«Το Αλκατράζ είναι ένα μέρος όπου το παρελθόν συναντά το παρόν», ανέφερε η Κριστίν Λένερτζ, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Golden Gate National Parks Conservancy, σε δήλωση που εστάλη στο BBC.
«Μας προκαλεί να ακούσουμε, να μάθουμε και να μεταφέρουμε τις ιστορίες που εξακολουθούν να διαμορφώνουν τον κόσμο μας σήμερα», πρόσθεσε.
Έχει εξεταστεί στο παρελθόν το ενδεχόμενο επαναλειτουργίας του;
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος που εξετάζει την επαναλειτουργία της εγκατάστασης ως κέντρο κράτησης.
Το 1981, το Αλκατράζ ήταν μία από τις 14 τοποθεσίες που εξέτασε η κυβέρνηση Ρίγκαν για να κρατήσει έως και 20.000 πρόσφυγες που είχαν διαφύγει από την Κούβα στη Φλόριντα.
Ο χώρος τελικά απορρίφθηκε λόγω της αξίας του ως ιστορικού τουριστικού τόπου και της παντελούς έλλειψης κατάλληλων εγκαταστάσεων.
Μπορεί το Αλκατράζ να επαναλειτουργήσει;
Αμέσως μετά τα σχόλια του Τραμπ που έγιναν είδηση σε όλο τον κόσμο, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Δικαιοσύνης, Τσαντ Γκίλμαρτιν, σημείωσε σε ανακοίνωσή του ότι το BOP «εργάζεται για την ανοικοδόμηση και το άνοιγμα του Αλκατράζ, ώστε να χρησιμεύσει ως σύμβολο του νόμου και της τάξης».
Ωστόσο, ειδικοί σε θέματα φυλακών και ιστορικοί έχουν εκφράσει σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσον το σχέδιο είναι εφικτό.
«Για να είμαι ειλικρινής, στην αρχή νόμιζα ότι επρόκειτο για αστείο», δήλωσε στο BBC ο Hugh Hurwitz, ο οποίος διετέλεσε υπηρεσιακός διευθυντής της BOP μεταξύ Μαΐου 2018 και Αυγούστου 2019. «Δεν είναι ρεαλιστικό να πιστεύεις ότι μπορείς να το επισκευάσεις. Θα έπρεπε να το διαλύσεις και να ξεκινήσεις από την αρχή».
Ο Hurwitz επεσήμανε μια σειρά από προβλήματα με τις εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων κτιρίων που «κυριολεκτικά καταρρέουν» και κελιών στα οποία «ένας άνθρωπος ύψους 1,80 μ. δεν μπορεί να σταθεί όρθιος».
«Δεν υπάρχει καμία αναβάθμιση της ασφάλειας. Δεν υπάρχουν κάμερες. Καμία περίφραξη», πρόσθεσε.
«Δύο λέξεις: νερό και λύματα», δήλωσε η Jolene Babyak, συγγραφέας και ιστορικός του Αλκατράζ, η οποία έζησε εκεί ως παιδί κατά τη διάρκεια των δύο θητειών του πατέρα της ως διοικητή της φυλακής.
«Την εποχή της ακμής του, όλα τα λύματα για 500 ή περισσότερους ανθρώπους απλώς πετάγονταν στον κόλπο», είπε. «Σήμερα πρέπει να τα μεταφέρουν με βάρκα. Δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό. Αλλά αιχμαλωτίζει τη φαντασία όλων».
Όταν η εγκατάσταση έκλεισε το 1963, η BOP δήλωσε ότι ήταν σχεδόν τρεις φορές πιο ακριβή η λειτουργία του Αλκατράζ από οποιαδήποτε άλλη ομοσπονδιακή φυλακή – το κατά κεφαλήν κόστος ήταν 10 και 13 δολάρια ανά κρατούμενο, σε σύγκριση με 3 και 5 δολάρια σε άλλες εγκαταστάσεις. Αυτό οφειλόταν εν μέρει στο γεγονός ότι απαιτούνταν η παράδοση τροφίμων και προμηθειών με πλοίο.
Στις σημερινές ομοσπονδιακές φυλακές, το κατά κεφαλήν κόστος για τους κρατούμενους κυμαίνεται μεταξύ 120 και 164 δολαρίων – που σημαίνει ότι το κόστος θα μπορούσε να αυξηθεί σε πάνω από 500 δολάρια ανά άτομο σε μια εγκατάσταση όπως το Αλκατράζ.
Το Αλκατράζ μπορούσε να φιλοξενήσει μόνο περίπου 340 κρατούμενους.
«Ήταν απίστευτα δαπανηρό να κρατάς έναν κατάδικο εκεί», δήλωσε ο John Martini, ιστορικός που πέρασε αρκετά χρόνια στο Αλκατράζ ως δασοφύλακας της Υπηρεσίας Εθνικού Πάρκου. «Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει. Αλλά το μέρος έχει πάρει την κάτω βόλτα».
«Θα χρειαστεί νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, θέρμανση και αποχέτευση. Κανένα από αυτά δεν λειτουργεί». «Αυτό [τα σχόλια του Τραμπ] είναι απλώς άλλη μια ανατροπή στην περίεργη ιστορία του Αλκατράζ», πρόσθεσε ο Martini.
