ΣΥΡΙΖΑ: Μετρά οκτώ διασπάσεις από το 2015 που ανήλθε στην εξουσία έως και σήμερα που αποχώρησε ο Αλέξης Τσίπρας

Η πολιτική ιστορία της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πορεία και τις μεταμορφώσεις του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Η οικονομική κρίση, η κοινωνική αναταραχή και η αμφισβήτηση του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος αποτέλεσε τις βασικές εταιρείες προκειμένου το κόμμα να οδηγηθεί το 2015 στην εξουσία, υπό τον Αλέξη Τσίπρα. Εκείνη τη χρονιά, το σύνθημα περί «πρώτης φοράς Αριστεράς» στην διακυβέρνηση του τόπου, βρήκε απήχηση σε μια κοινωνία κουρασμένη από τα μνημόνια και τις συνεχείς περικοπές, ενώ η απροσδόκητη συνεργασία με τους Ανεξάρτητους Έλληνες έδωσε σχήμα σε μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα συγκυβέρνηση.

Πίσω, ωστόσο, από τη νίκη, υπέβοσκε μια έντονη ιδεολογική σύγκρουση. Ο ενιαίος πλέον ΣΥΡΙΖΑ κουβαλούσε στο εσωτερικό του τις διαφορετικές συνιστώσες του παλιού Συνασπισμού, με την «Αριστερή Πλατφόρμα» να πιέζει για ρήξη με τους δανειστές και αποχώρηση από τις δεσμεύσεις των μνημονίων. Η υπογραφή του τρίτου προγράμματος διάσωσης το καλοκαίρι του 2015, θα αποτελούσε την απαρχή μιας σειράς αποχωρήσεων και νέων πολιτικών σχηματισμών που άλλαξαν τον χάρτη της Αριστεράς με τελευταίο σταθμό την αποχώρηση του ίδιου του κ. Τσίπρα σήμερα από την Κοινοβουλευτική Ομάδα, προκειμένου να δημιουργήσει έναν νέο πολιτικό φορέα. Με αυτή την έξοδο, που αναμένεται να συνοδευτεί με έναν καινούργιο πόλο προσέλκυσης ψηφοφόρων της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς, οι διασπάσεις θα γίνουν 8 μέσα σε ακριβώς μια δεκαετία. Άλλωστε για όσους γνωρίζουν τον χώρο, οι διασπάσεις είναι ίδιον της Αριστεράς – όχι μόνο εντός αλλά και εκτός συνόρων. Ο λόγος βρίσκεται τόσο στην ιδεολογική της φύση που περιλαμβάνει πολλές σχολές σκέψης, στην ακηδεμόνευτη πολυφωνία, στις οργανωτικές της δομές, στις ιστορικές εμπειρίες του χώρου αλλά και στις προσωπικές φιλοδοξίες.

Από τη Λαϊκή Ενότητα στη ΔΗΚΕΑ

Η πρώτη μεγάλη διάσπαση μετά την ανάληψη της ηγεσίας της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, ήρθε με τη Λαϊκή Ενότητα – Ανυπότακτη Αριστερά (ΛΑ.Ε.) του Παναγιώτη Λαφαζάνη. Ο πρώην υπουργός, αντιδρώντας στην υπογραφή του 3ου μνημονίου, ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου φορέα που υποσχόταν τη συνέχιση του «Όχι» του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015. Παρότι το νεοπαγές τότε κόμμα απέτυχε να περάσει το κατώφλι του Κοινοβουλίου στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 (πήρε 2,86%), παρέμεινε ενεργό για αρκετά χρόνια. Το 2019 ο Λαφαζάνης παραιτήθηκε από την ηγεσία του φορέα (στον οποίο τώρα γενικός γραμματέας είναι ο Δημήτρης Στρατούλης) και αρχές του 2023 προχώρησε στη δημιουργία ενός νέου πολιτικού σχηματισμού, του Δημοκρατικού Κινήματος Εθνικής Απελευθέρωσης (ΔΗ.Κ.Ε.Α.), με ξεκάθαρο αντισυστημικό προσανατολισμό.

Το επιτυχημένο εγχείρημα της Πλεύσης Ελευθερίας

Καλοκαίρι του 2015, μετά τη σύναψη δανειακής σύμβασης (μνημονίου) από την πρώτη κυβέρνηση Τσίπρα αποχωρεί από τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία και η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ακολουθώντας τον δικό της δρόμο. Αρχικά έθεσε υποψηφιότητα στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 με τη νεοσυσταθείσα Λαϊκή Ενότητα, η οποία όπως προαναφέραμε απέτυχε να αποκτήσει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Εν συνεχεία όμως ακολούθησε τον δικό της δρόμο. Η πρώην Πρόεδρος της Βουλής ίδρυσε τον Απρίλιο του 2016 την Πλεύση Ελευθερίας. Το νέο κόμμα έθεσε ως στόχο τη διαφάνεια, τη δικαιοσύνη, την προστασία των δικαιωμάτων, αλλά και τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων. Με τον χρόνο, η Πλεύση κατόρθωσε να διαμορφώσει διακριτό πολιτικό προφίλ και να αποκτήσει δική της παρουσία στο πολιτικό σκηνικό.

Στις ευρωεκλογές του 2019 το κόμμα έλαβε 90.927 ψήφους και ποσοστό 1,61%, φέρνονταά το στην 8η θέση, ανάμεσα στα 40 που συμμετείχαν. Στις βουλευτικές εκλογές που ακολούθησαν το ίδιο έτος έλαβε 1,47% και πολλοί πίστευαν ότι κάπου εκεί θα ολοκλήρωνε τον κύκλο του ο φορέας. Εκμεταλλευόμενη όμως και τις πολιτικές συγκυρίες, η Πλεύση Ελευθερίας, στις εκλογές του Μαΐου του 2023, έλαβε ποσοστό 2,89% (170.424 ψήφους), ερχόμενη στην 7η θέση και μένει εκτός Βουλής, αλλά ένα μήνα αργότερα, στις εκλογές του Ιουνίου, θα λάβει ποσοστό 3,17% (165.210 ψήφους) εκλέγοντας 8 βουλευτές ενώ μετά από αποχωρήσεις μελών της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, σήμερα έχει μείνει με 6.

Το ΜέΡΑ25 που μπήκε μεν στη Βουλή αλλά δεν παρέμεινε

Στις 26 Μαρτίου 2018, ο πρώην υπουργός Οικονομικών της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Γιάνης Βαρουφάκης ιδρύει το κόμμα ΜέΡΑ25 και χρίζεται γραμματέας του, επιχειρώντας να συνδυάσει τις αρχές της ριζοσπαστικής Αριστεράς με τον ευρωπαϊκό διεθνισμό. Ο φορέας, που αυτοπροσδιορίζεται ως συμμαχία «αριστερών, πράσινων και φιλελεύθερων», μπήκε στη Βουλή το 2019 με ποσοστό 3,44% εκλέγοντας 9 βουλευτές, ενώ το 2023 συμπορεύτηκε εκλογικά με τη ΛΑ.Ε. χωρίς, ωστόσο, να καταφέρει να ξεπεράσει το όριο του 3% (απέσπασε το 2,5% των ψήφων) προκειμένου να παραμείνει στο Κοινοβούλιο.

Ο «Κόσμος» του Πέτρου Κόκκαλη

Λίγους μήνες αργότερα, στις 13 Φεβρουαρίου 2024 ο εκλεγμένος από το 2019 με τον ΣΥΡΙΖΑ ευρωβουλευτής Πέτρος Κόκκαλης, προχωρά στην πρωτοβουλία ίδρυσης του κόμματος «Κόσμος» που μέχρι τότε ήταν απλώς και μόνο μια πρωτοβουλία πολιτών που συνεργαζόταν με την Κουμουνδούρου. Πρόκειται για ένα οικολογικό φιλοευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα που προσχώρησε στην ευρωομάδα των «Πρασίνων» στην Ευρωβουλή. Στις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024 συνεργάστηκε με το φιλελεύθερο κόμμα Βολτ Ελλάδας και το «Πράσινοι – Οικολογία», λαμβάνοντας ποσοστό 1,08%. Σήμερα ο κ. Κόκκαλης διατηρεί τη θέση του προέδρου του φορέα που ίδρυσε, ενώ συμπρόεδροι είναι η Νατάσα Βασιλείου και ο Νικόλας Ράπτης.

Η ηγεσία Κασσελάκη δημιουργεί τη Νέα Αριστερά και ακολούθως έρχεται και το Κίνημα Δημοκρατίας

Η ιστορία εδώ είναι πολύ πιο γνωστή και πρόσφατη. Μετά την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ οι εσωκομματικές εκλογές ανέδειξαν αντικαταστάτη του τον Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία Στέφανο Κασσελάκη που έως τότε ελάχιστοι τον γνώριζαν εκτός Κουμουνδούρου. Εξελέγη πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο του 2023. Η αλλαγή πορείας που επιχείρησε όμως στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στις εσωκομματικές τάσεις της «Ομπρέλας» και της «6+6», οδηγώντας σε μαζικές αποχωρήσεις βουλευτών και τη δημιουργία της Νέας Αριστεράς υπό τον Αλέξη Χαρίτση.

Το νέο κόμμα συγκροτήθηκε επίσημα 1η Μαρτίου του 2024, με στελέχη όπως οι Ευκλείδης Τσακαλώτος, Έφη Αχτσιόγλου, ο Νάσος Ηλιόπουλος, η Σία Αναγνωστοπούλου και ο Δημήτρης Τζανακόπουλος να αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ο ίδιος ο Στέφανος Κασσελάκης, μετά από έναν χρόνο στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα καθαιρεθεί στις 8 Σεπτεμβρίου 2024 από την Κεντρική Επιτροπή καθώς εγκρίνεται από την πλειοψηφία πρόταση δυσπιστίας εναντίον του. Την πρόταση είχαν καταθέσει την προηγούμενη ημέρα 100 μέλη του οργάνου, τα οποία θεωρούσαν ανεπαρκή τον ρόλο του στην ηγεσία. Στις 8 Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια του έκτακτου συνεδρίου του κόμματος, ανακοίνωσε και τυπικά την αποχώρησή του από τον ΣΥΡΙΖΑ, ιδρύοντας λίγες ημέρες αργότερα δικό του κόμμα, το Κίνημα Δημοκρατίας. Ο φορέας αυτοτοποθετείται στον χώρο της σύγχρονης κεντροαριστεράς και του προοδευτισμού. Δεν διαθέτει δική του Κοινοβουλευτική Ομάδα, αλλά παρόλα αυτά 6 ανεξάρτητοι βουλευτές ανήκουν στο Κίνημα.

Η διαδρομή όλων αυτών των κομμάτων μέσα σε μόλις μια δεκαετία, αποτυπώνει όχι μόνο τις αντιφάσεις ενός πολιτικού χώρου που βρέθηκε από την περιφέρεια της εξουσίας στο κέντρο των αποφάσεων, αλλά και τη διαρκή αναζήτηση ταυτότητας της ελληνικής Αριστεράς σε μια εποχή που η κοινωνία, η οικονομία και η ίδια η πολιτική σκηνή μεταβάλλονται ταχύτατα. Στο πλαίσιο αυτό ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας υπέβαλλε σήμερα την παραίτησή του από το βουλευτικό αξίωμα με σχετική επιστολή που έστειλε στον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου Απόστολο Κακλαμάνη, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη δημιουργία του δικού του πολυσυζητημένου νέου πολιτικού φορέα.

Να σημειωθεί ότι ο ίδιος μπορεί να παραιτήθηκε από βουλευτής, όχι όμως και από μέλος του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, τουλάχιστον όχι επί του παρόντος. Αυτό θα γίνει προσεχώς. Η αποχώρησή του από το βουλευτικό αξίωμα του δίνει τη δυνατότητα να μπορεί πιο εύκολα και χωρίς κομματικές υποχρεώσεις να περιοδεύσει σε όλη την Ελλάδα και να πει αυτά που θέλει με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου που προσδιορίζεται για τις αρχές Δεκεμβρίου. Σε αυτό θα γίνεται ειδική μνεία στα όσα έζησε κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον ίδιο, αναφέροντας συγκεκριμένα περιστατικά και πρόσωπα. «Δεν έχει γράψει ένα βιβλίο με γενικά και αόριστα γεγονότα» λένε ότι γνωρίζουν.

Στη σημερινή του ανάρτηση πάντως δηλώνει με νόημα πως «φιλοδοξώ να επιστρέψω στην ελπιδοφόρα ανασφάλεια της κοινωνικής δράσης. Όχι για να καθοδηγήσω από τα πάνω, αλλά για να αφουγκραστώ καλύτερα τη κοινωνία και τις ανάγκες της. Απελευθερωμένος από αξιώματα, δεσμεύσεις και μηχανισμούς, που δεν μπορούν πια να την εκφράσουν. Σε μια περίοδο όπου η πατρίδα μας βρίσκεται σε επικίνδυνο αδιέξοδο. Οικονομικό, πολιτικό, γεωστρατηγικό, μα πρωτίστως ηθικό. Ζητείται ελπίς. Μέσα από τις πράξεις και όχι μόνο με λόγια. Τις πράξεις που αποδεικνύουν ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Τις πράξεις, που μόνο μ’ αυτές μπορούμε να υπερβούμε τα σημερινά αδιέξοδα».