Η ελληνική κυβέρνηση ετοιμάζεται να ανακοινώσει νέα μέτρα ανακούφισης για τη δοκιμαζόμενη μεσαία τάξη της χώρας, μετά από μια δημοσιονομική στροφή που ήταν σχεδόν αδιανόητη κατά τη διάρκεια της κρίσης δημόσιου χρέους στην Ευρώπη, αναφέρει το Bloomberg σε σημερινό του δημοσίευμα ενόψει της ΔΕΘ.

Αξιοποιώντας ένα έκτακτο πλεόνασμα από σημαντικά αυξημένα έσοδα, το οποίο φαίνεται ότι θα συνεχιστεί, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, θα παρουσιάσει μια σειρά από παροχές σε ομιλία του αυτήν την εβδομάδα, οι οποίες θα μπορούσαν να θέσουν τα θεμέλια για να παρατείνει τη θητεία του ως ο μακροβιότερος ηγέτης της Ελλάδας για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Μεταξύ των μέτρων που εξετάζει η κυβέρνηση περιλαμβάνονται φοροελαφρύνσεις για τη μεσαία τάξη, στήριξη οικογενειών και αυξημένες δαπάνες για συνταξιούχους, καθώς και για τους υπαλλήλους των σωμάτων ασφαλείας, όπως η Αστυνομία.

Παρά το γεγονός ότι οι λεπτομέρειες δεν είναι ακόμη οριστικές, το σχεδιαζόμενο πακέτο ενδέχεται να υπερβεί τα 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το σχέδιο. Εφόσον ο προϋπολογισμός της Ελλάδας συνεχίσει να αποδίδει υψηλότερα από τις προβλέψεις, η κυβέρνηση ενδέχεται να εξετάσει επιπλέον μέτρα ανακούφισης τον Απρίλιο.

Μια τέτοια κίνηση θα προκαλούσε παλαιότερα ανησυχία στους επενδυτές, σε μια χώρα των οποίων τα διογκωμένα δημόσια οικονομικά είχαν σχεδόν αναγκάσει την έξοδό της από το ευρώ το 2015, αφήνοντας πίσω τους οικονομική καταστροφή και κοινωνικό πλήγμα. Ωστόσο, η αυστηρή καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που έχει οδηγήσει σε μαζική αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία, έχει δώσει στον Μητσοτάκη δημοσιονομικό περιθώριο που θα έκανε άλλους Ευρωπαίους ηγέτες να ζηλέψουν, παρά το γεγονός ότι το χρέος της χώρας παραμένει πάνω από 140% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην περιοχή. Το αποτέλεσμα έως τώρα ήταν ένα απροσδόκητο πλεόνασμα στον προϋπολογισμό του 2024, που αψήφησε τις προβλέψεις για έλλειμμα, ακολουθούμενο από αντίστοιχα θετικά αποτελέσματα για το τρέχον έτος. Η αντίθεση με χώρες όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που αντιμετωπίζουν αυστηρή εποπτεία των αγορών λόγω εκρηκτικών ελλειμμάτων, είναι εντυπωσιακή.

«Οι προσπάθειες της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τη φοροδιαφυγή αποδίδουν καρπούς και αξίζουν αναγνώριση», δήλωσε ο Τζουνγκ Σικ Κανγκ, επικεφαλής αποστολής για την Ελλάδα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο είχε κεντρικό ρόλο στην παρακολούθηση της χώρας κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η μη συμμόρφωση αποτελούσε το μόνιμο πρόβλημα που υπονόμευε τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας, με τη «σκιώδη οικονομία» να αντιστοιχεί στο 27% του ΑΕΠ όταν ξέσπασε η κρίση το 2009, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Μια πολυδιάστατη προσέγγιση, αξιοποιώντας την ψηφιοποίηση πληρωμών και αποδείξεων, απλοποιώντας τις κυβερνητικές διαδικασίες και χρησιμοποιώντας τεχνικές «ώθησης» για την αύξηση της συμμόρφωσης, έχει ανατρέψει την κατάσταση. Η αλλαγή ήταν τόσο σημαντική που έχει γίνει μελέτη περίπτωσης για άλλες χώρες, σύμφωνα με τον Κανγκ.

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) έχει εφαρμόσει υψηλής τεχνολογίας μέτρα που συνέβαλαν στην επιτυχία αυτή. Στην έδρα της στην Αθήνα λειτουργεί ένα «war room» με τεράστιες οθόνες που εμφανίζουν ζωντανά δεδομένα και feeds, ενώ οι επιτόπιες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν drones και παρακολουθούν πλοία που εισέρχονται στα ελληνικά ύδατα σε πραγματικό χρόνο. Ο επικεφαλής της ΑΑΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, δήλωσε ότι η στρατηγική της αρχής είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η οποία, εκτός από οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα, αποτελούσε και πλήγμα για τη διεθνή εικόνα της χώρας. Σε μια έκπληξη τον Αύγουστο, επιβάτες πλοίων που αποβιβάστηκαν στα λευκά χωριά της Σαντορίνης βρέθηκαν αντιμέτωποι με στρατό επιθεωρητών, οι οποίοι έλεγξαν αποδείξεις από 23 πλοία και διαπίστωσαν παραβάσεις σε 10 από αυτά, με παρόμοιες επιχειρήσεις να λαμβάνουν χώρα καθ’ όλο το καλοκαίρι.

Σε στατιστικούς όρους, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Το 2018, το γνωστό ως «κενό συμμόρφωσης ΦΠΑ», μια μέτρηση της διαφοράς μεταξύ των δυνητικών εσόδων από τον ΦΠΑ και των πραγματικά εισπραχθέντων ποσών, ήταν 25,4%. Μέχρι το 2022, το ποσοστό είχε μειωθεί στο 13,7%, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Η σημαντική αύξηση των δημοσίων εσόδων, χωρίς αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, δείχνει ότι οι προσπάθειές μας απέδωσαν καρπούς», δήλωσε ο Πιτσιλής. Η φορολογική αρχή τώρα ακολουθεί πιο στρατηγική προσέγγιση στην επιλογή στόχων, χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να δίνει προτεραιότητα σε ελέγχους. Σύμφωνα με τον Νίκο Μπατσιλά, διευθυντή επιχειρησιακού σχεδιασμού για τους ελέγχους της ΑΑΔΕ, είναι καλύτερο να κάνεις τους πολίτες να πληρώνουν εκουσίως παρά να τους κυνηγάς με πρόστιμα. Μια από τις πιο πρόσφατες καινοτομίες της ΑΑΔΕ ήταν η κυκλοφορία της εφαρμογής «Απόδειξη», που επιτρέπει στους χρήστες να σαρώσουν τιμολόγια για να ελέγξουν την αυθεντικότητά τους και να υποβάλουν καταγγελίες κατά επιχειρήσεων.

Οι επενδυτές έχουν χαιρετίσει τις προσπάθειες της Ελλάδας. Σε αντίθεση με τη Γαλλία, των οποίων τα δημοσιονομικά προβλήματα σημαίνουν ότι οι αποδόσεις των ομολόγων της είναι σχεδόν τόσο υψηλές όσο αυτές της Ιταλίας (3,58%), η απόδοση των 10ετών ελληνικών ομολόγων ανέρχεται στο 3,49%. Όπως αναμένεται να υποστηρίξει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην ετήσια ομιλία του στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το Σάββατο, η κυβέρνηση επιδιώκει να μοιραστεί τα οφέλη της αυξημένης φορολογικής συμμόρφωσης με το κοινό. Το γεγονός αυτό είναι καθοριστικό, καθώς η ομιλία αυτή αποτελεί παραδοσιακά την ευκαιρία για τους Έλληνες πρωθυπουργούς να ανακοινώσουν τις προτεραιότητες για το επόμενο έτος.

Είναι νωρίς για να πούμε αν τα μέτρα αυτά θα κερδίσουν τους πολίτες που έχουν αντιμετωπίσει κρίσεις κόστους ζωής για πάνω από μία δεκαετία. Οι ψήφοι τους στις επόμενες εκλογές, που προβλέπονται το 2027, θα καθορίσουν αν ο Μητσοτάκης θα καταφέρει να σπάσει το ρεκόρ των προκατόχων του και να κερδίσει την τρίτη συνεχόμενη θητεία. Ωστόσο, ανεξαρτήτως της έκβασης, η δημοσιονομική κληρονομιά της Ελλάδας έχει ήδη αλλάξει θεμελιωδώς προς το καλύτερο και οι κρατικές παροχές τώρα θα συμβάλουν περαιτέρω στην εξάλειψη των αιτιών φοροδιαφυγής και αποφυγής, σύμφωνα με τη Φαίη Μακαντάση, διευθύντρια έρευνας στο think tank «ΔιαΝέοση» στην Αθήνα. Όπως ανέφερε, «αυτό θα τροφοδοτήσει έναν αμοιβαία θετικό κύκλο αυξανόμενης συμμόρφωσης και συνεχώς χαμηλότερης φορολογικής επιβάρυνσης».