Μια νέα εκτενής μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Nutrition από ερευνητές του Πανεπιστημίου Tufts έρχεται να ενισχύσει τον διαρκώς αυξανόμενο όγκο ερευνητικών δεδομένων που αναδεικνύουν τα πιθανά οφέλη του καφέ για την υγεία και ιδιαίτερα για την καρδιά. Όμως, όπως φαίνεται, η θετική επίδραση του καφέ συνδέεται ξεκάθαρα με τον τρόπο κατανάλωσής του και συγκεκριμένα με τον μαύρο, σκέτο καφέ, χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή πλούσιων σε λιπαρά συστατικών, όπως η κρέμα γάλακτος.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η μέτρια κατανάλωση μαύρου καφέ (συγκεκριμένα από ένα έως τρία φλιτζάνια ημερησίως) σχετίζεται με μείωση κατά 14% στον συνολικό κίνδυνο θνησιμότητας, καθώς και με χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα. Ωστόσο, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η προσθήκη μεγάλων ποσοτήτων ζάχαρης ή κορεσμένων λιπαρών στον καφέ αναιρεί αυτά τα οφέλη, μετατρέποντας το ρόφημα σε μια πηγή περιττών θερμίδων και επιβαρυντικών συστατικών.

«Η μελέτη επιβεβαιώνει όσα γνωρίζουμε από προηγούμενες έρευνες, ενισχύοντας την εικόνα του καφέ ως ένα ρόφημα με σημαντικά οφέλη για την υγεία, υπό την προϋπόθεση ότι καταναλώνεται σωστά», δήλωσε η Δρ. Zhaoping Li, καθηγήτρια κλινικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, στην οποία δεν συμμετείχε.

Παρόμοια άποψη εξέφρασε η Δρ. Maya Vadiveloo, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Διατροφής του Πανεπιστημίου του Ρόουντ Άιλαντ και πρόεδρος της Επιτροπής Διατροφής της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (AHA). «Η συγκεκριμένη ανάλυση, βασισμένη σε εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι ευθυγραμμισμένη με τη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία που δείχνει ότι η μέτρια κατανάλωση καφέ μπορεί να έχει προστατευτική δράση», ανέφερε η Δρ. Vadiveloo.

Τα δεδομένα πίσω από τη μελέτη

Η μελέτη των ερευνητών του Πανεπιστημίου Tufts βασίστηκε στην ανάλυση στοιχείων από εννέα διαδοχικούς κύκλους της μεγάλης εθνικής έρευνας NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey) που διενεργήθηκε μεταξύ 1998 και 2018. Το δείγμα περιλάμβανε περίπου 46.000 ενήλικες ηλικίας άνω των 20 ετών, οι οποίοι είχαν ολοκληρώσει αναλυτικές διατροφικές ανακλήσεις 24 ωρών.

Οι ερευνητές διασταύρωσαν τα στοιχεία κατανάλωσης καφέ με δεδομένα από τον Εθνικό Δείκτη Θανάτων, εστιάζοντας στα ποσοστά θνησιμότητας από όλες τις αιτίες, από καρκίνο και από καρδιαγγειακά νοσήματα.

Παρά τα θετικά ευρήματα για τον μαύρο καφέ, η μελέτη δεν κατέγραψε αντίστοιχη μείωση κινδύνου θανάτου από καρκίνο στους τακτικούς καταναλωτές καφέ.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η κατανάλωση άνω των τριών φλιτζανιών καφέ ημερησίως δεν φάνηκε να προσφέρει πρόσθετα οφέλη, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Ο ρόλος των πρόσθετων υλικών στον καφέ

Ειδική αναφορά στη σημασία του «πως» καταναλώνουμε τον καφέ έκανε και η Διαιτολόγος Kristin Kirkpatrick από την Κλινική Cleveland. «Η μελέτη αναδεικνύει ένα κρίσιμο σημείο που συχνά παραβλέπουν οι καταναλωτές: το τι βάζουμε στον καφέ μας μπορεί να μετατρέψει ένα υγιεινό ρόφημα σε θερμιδική βόμβα, πλούσια σε ζάχαρη και λιπαρά», υπογράμμισε η Kirkpatrick.

Στοιχεία της Εθνικής Ένωσης Καφέ των ΗΠΑ δείχνουν ότι περίπου δύο στους τρεις Αμερικανούς πίνουν καφέ καθημερινά, ενώ η κατανάλωση ειδικών καφέδων, όπως latte και cappuccino με γλυκαντικά ή γαρνιτούρες, έχει αυξηθεί κατά 18% την τελευταία πενταετία.

Η Δρ. Li επισημαίνει ότι τα ροφήματα αυτά μπορεί να περιέχουν έως και 800 επιπλέον θερμίδες ανά σερβίρισμα, ειδικά όταν συνοδεύονται από γλυκά ή σνακ. «Το συνολικό φορτίο σε θερμίδες, ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, καθώς υπονομεύει την καρδιοπροστατευτική δράση του καφέ», τόνισε.

Πιθανές παρενέργειες και οι ατομικές διαφορές

Παρά τα οφέλη, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η κατανάλωση καφέ δεν είναι κατάλληλη για όλους. Ο Δρ. David Cutler, οικογενειακός γιατρός στο Providence Saint John’s Health Center στη Σάντα Μόνικα, σχολίασε ότι η μελέτη δείχνει συσχέτιση και όχι αιτιώδη σχέση. «Δεν σημαίνει ότι αν πίνετε μαύρο καφέ θα ζήσετε περισσότερο. Πολλοί που πίνουν καφέ έχουν γενικότερα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, κάτι που μπορεί να επηρεάζει τα αποτελέσματα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο Δρ. Kanwar Kelley, ειδικός σε ιατρική τρόπου ζωής και ιδρυτής της Side Health, προειδοποιεί για πιθανά συμπτώματα στέρησης ή υπερκατανάλωσης καφεΐνης, όπως νευρικότητα, αίσθημα παλμών και άγχος. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στον μεταβολισμό της καφεΐνης, ο οποίος επηρεάζεται από τη γενετική.

Η Δρ. Kirkpatrick εξήγησε ότι γονιδιακές παραλλαγές, όπως στο γονίδιο CYP1A2, επηρεάζουν τον ρυθμό μεταβολισμού της καφεΐνης, με αποτέλεσμα ορισμένοι άνθρωποι να είναι πιο ευαίσθητοι σε υψηλές δόσεις. «Σε άτομα με αργό μεταβολισμό της καφεΐνης, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να αυξήσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο», ανέφερε.

Αντίστοιχα, το γονίδιο ADORA2A φαίνεται να σχετίζεται με αυξημένη προδιάθεση για άγχος σε άτομα που καταναλώνουν καφεΐνη.

Άλλα επιστημονικά δεδομένα για τον καφέ

Η κατανάλωση καφέ έχει συνδεθεί σε προηγούμενες μελέτες με χαμηλότερο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, καλύτερη υγεία του εγκεφάλου, προστασία από ηπατικές παθήσεις και βελτίωση της αθλητικής απόδοσης και του ελέγχου βάρους. Η Δρ. Vadiveloo εξηγεί ότι ο καφές περιέχει καφεΐνη και πολυφαινόλες, οι οποίες συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής και της οξειδωτικής βλάβης, ενώ βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη.

Ο Δρ. Kelley επισημαίνει ότι ο καφές μπορεί επίσης να λειτουργεί ως φυσικό προβιοτικό, ενισχύοντας τη λειτουργία του εντέρου και τη μικροχλωρίδα.

Όμως, η κατανάλωση καφέ σε συνδυασμό με αλκοόλ αποτελεί ανθυγιεινή πρακτική, προειδοποιεί η Δρ. Li. Ο συνδυασμός ενός διεγερτικού (καφές) με ένα κατασταλτικό (αλκοόλ) μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες.

Υγιεινές εναλλακτικές για όσους αποφεύγουν τον καφέ

Για όσους δεν απολαμβάνουν τη γεύση του καφέ ή αντιμετωπίζουν προβλήματα με την κατανάλωσή του, η Δρ. Li προτείνει το πράσινο τσάι ως εναλλακτική. Το πράσινο τσάι περιέχει περίπου το ένα τρίτο της καφεΐνης του καφέ, προσφέροντας παράλληλα αντιοξειδωτικά και παρόμοια οφέλη για την υγεία.

Άλλη πρόταση είναι το εμπλουτισμένο φιλτραρισμένο νερό με φρούτα, όπως μάνγκο ή φράουλες. «Μπορείτε να προσθέσετε φρούτα σε ένα μπουκάλι με νερό, να το ανακινήσετε και να έχετε ένα νόστιμο, υγιεινό ρόφημα», δήλωσε.

Ο Δρ. Cutler συμπληρώνει ότι αν κάποιος επιλέγει τον καφέ για τη γεύση ή την τόνωση που προσφέρει, η κατανάλωση δύο ή τριών φλιτζανιών ημερησίως είναι αποδεκτή. Ωστόσο, αν στόχος είναι αποκλειστικά τα οφέλη για την υγεία, το νερό παραμένει η καλύτερη επιλογή.

Συμπερασματικά, η νέα έρευνα ενισχύει την άποψη ότι ο μαύρος καφές μπορεί να αποτελεί σύμμαχο της υγείας, υπό την προϋπόθεση ότι καταναλώνεται χωρίς υπερβολές και χωρίς πρόσθετα σάκχαρα ή λιπαρά. Όμως, όπως πάντα, η ατομική προσέγγιση και η συμβουλή ειδικών παραμένουν απαραίτητα για κάθε διατροφική συνήθεια.