Με σαφείς προειδοποιήσεις για τις αντοχές του ασφαλιστικού συστήματος, η πρόσφατη έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη για βαθύτερη θωράκιση της κοινωνικής ασφάλισης και ενίσχυση των συμπληρωματικών της πυλώνων. Το Ανώτατο Δικαστήριο καταγράφει τους κινδύνους που δημιουργεί η μακροχρόνια μονοδιάστατη εξάρτηση από το δημόσιο αναδιανεμητικό σύστημα, ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία το δημογραφικό πρόβλημα γίνεται ολοένα πιο οξύ και οι επιπτώσεις του στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού κρίνονται ιδιαίτερα επιβαρυντικές.
Η ενίσχυση των επαγγελματικών και ιδιωτικών μορφών ασφάλισης, σε συμπληρωματικό ρόλο προς τον πρώτο πυλώνα, αποτελεί πλέον επιλογή που εξετάζει ενεργά η κυβέρνηση. Ήδη προετοιμάζεται σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο θα προβλέπει κίνητρα συμμετοχής για τους ασφαλισμένους, καθώς και ευνοϊκές προϋποθέσεις για τη δημιουργία νέων επαγγελματικών ταμείων.
Ταυτόχρονα, στο περιβάλλον της δημογραφικής γήρανσης, κρίθηκε αναγκαία η μετάβαση της επικουρικής ασφάλισης από το αναδιανεμητικό στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, με τη σύσταση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ), το οποίο λειτουργεί ως δικλείδα ασφαλείας για τη μελλοντική απονομή των επικουρικών συντάξεων.
Οι συμπληρωματικοί πυλώνες
Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2024 υπογραμμίζει εκ νέου την ανάγκη ενίσχυσης των συμπληρωματικών πυλώνων ασφάλισης, προκειμένου να απορροφηθούν οι αναπόφευκτοι κραδασμοί από τη μείωση του εργατικού δυναμικού και την αύξηση της μέσης ηλικίας του πληθυσμού. Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι το ελληνικό συνταξιοδοτικό στηρίζεται κατά περίπου 95% στην κρατική κοινωνική ασφάλιση, ενώ η επαγγελματική και η ιδιωτική ασφάλιση αντιστοιχούν μόλις στο 1% και 4% των συνολικών παροχών αντίστοιχα. Ως αποτέλεσμα, η βιωσιμότητα του συστήματος επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις δημογραφικές εξελίξεις, οι οποίες αναμένεται να επιδεινωθούν τα επόμενα χρόνια.
Στο πλαίσιο αυτό, το επικείμενο ασφαλιστικό νομοσχέδιο για τα επαγγελματικά ταμεία αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Κεντρικός στόχος είναι η αναβάθμιση του θεσμού των ΤΕΑ μέσα από τη διεύρυνση της συμμετοχής, την ενίσχυση των αποθεματικών και την καλλιέργεια ισχυρότερης αποταμιευτικής κουλτούρας.
Το νομοσχέδιο αναμένεται να περιλαμβάνει:
- Φορολογικά κίνητρα: Επανεξέταση των εκπτώσεων εισφορών ΤΕΑ από το φορολογητέο εισόδημα.
- Μείωση φορολογίας στα εφάπαξ: Στόχος η αποκλιμάκωση του σημερινού συντελεστή 20%.
- Ευέλικτα προγράμματα ασφάλισης: Νέα προϊόντα, ακόμη και με νοσηλευτική κάλυψη, με ευρωπαϊκά πρότυπα.
- Μείωση ελάχιστου αριθμού ιδρυτών: Από 100 σε 20–50 άτομα για τη σύσταση νέου ΤΕΑ.
- Διευκόλυνση μετακίνησης ασφαλισμένων: Μεταφορά μεταξύ ΤΕΑ και ομαδικών ασφαλιστηρίων.
- Ψηφιακή πλατφόρμα πληροφόρησης: Για ενημέρωση, σύγκριση και παρακολούθηση δικαιωμάτων.
Αναπροσαρμογές που ισχύουν ήδη
Υπενθυμίζεται ότι από τον Φεβρουάριο τέθηκαν σε ισχύ αλλαγές που αύξησαν τα ετήσια όρια εισφορών στα ΤΕΑ και επέκτειναν τις φορολογικές απαλλαγές σε ασφαλιστικές καλύψεις για τα μέλη οικογενειών των εργαζομένων. Για μισθωτούς, οι εισφορές δεν μπορούν να ξεπερνούν το 20% των ακαθάριστων αποδοχών, ενώ για μη μισθωτούς το ανώτατο ετήσιο ποσό φτάνει τις 20.000 ευρώ.
Η φορολογική μεταχείριση των παροχών των ΤΕΑ διαφοροποιείται ανάλογα με τα έτη ασφάλισης, με ανώτατο συντελεστή 20% για εφάπαξ και 10% για συντάξεις. Σε περίπτωση πρόωρης ρευστοποίησης, ο συντελεστής προσαυξάνεται κατά 50%.
Το νέο νομοσχέδιο θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, με στόχο την ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο που θα ενισχύει τη βιωσιμότητα, τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης στη χώρα.
