Η Αθήνα αντιμετωπίζει ένα από τα πλέον επίμονα και επιβαρυντικά προβλήματα για την καθημερινή της λειτουργία: την έλλειψη διαθέσιμων χώρων στάθμευσης. Η κυκλοφοριακή πίεση αυξάνεται σταθερά, οι δρόμοι στενεύουν από την υπερπληθώρα οχημάτων, ενώ οι περιοχές γύρω από εμπορικά κέντρα, νοσοκομεία και μέσα μαζικής μεταφοράς μετατρέπονται καθημερινά σε «νεκρές ζώνες» κίνησης. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην ταλαιπωρία των οδηγών· επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής, την οδική ασφάλεια και το περιβάλλον, καθώς η αναζήτηση θέσης αυξάνει την κατανάλωση καυσίμων και τις εκπομπές ρύπων.
Σύμφωνα με ανάλυση του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates, η πίεση αυτή έχει οδηγήσει σε πρωτοφανή άνοδο των τιμών αγοράς και μίσθωσης θέσεων στάθμευσης. Σε ορισμένες περιοχές του κέντρου, το κόστος μιας ιδιωτικής, κλειστής θέσης μπορεί να προσεγγίσει την αξία μιας μικρής κατοικίας. Η έλλειψη θεσμικού πλαισίου και κινήτρων έχει καταστήσει τη στάθμευση προνόμιο και όχι αυτονόητο αστικό αγαθό.
Όπως τονίζει ο πρόεδρος του δικτύου, Θεμιστοκλής Μπάκας, η επίλυση του προβλήματος απαιτεί έναν συνδυασμό πολιτικών: αξιοποίηση υπαρχόντων χώρων, δημιουργία νέων θέσεων μέσω στοχευμένων κινήτρων, καθώς και εισαγωγή «έξυπνων» ψηφιακών λύσεων για κοινή χρήση ιδιωτικών χώρων. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τέτοιες παρεμβάσεις ενισχύουν την ασφάλεια, μειώνουν τη συμφόρηση και οδηγούν σε μια πιο βιώσιμη και λειτουργική πόλη. «Με συνεργασία δήμου, ιδιωτικού τομέα και πολιτών, η Αθήνα μπορεί να μετατρέψει το πρόβλημα στάθμευσης σε ευκαιρία αναβάθμισης της αστικής ζωής», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Προτάσεις πολιτικής
Διάθεση χώρων στάθμευσης μεγάλων επιχειρήσεων εκτός ωραρίου
Η συνεργασία του δήμου με ιδιωτικές επιχειρήσεις –όπως supermarkets, malls και πολυκαταστήματα– θα μπορούσε να αποδώσει άμεσα αποτελέσματα. Η παραχώρηση των χώρων στάθμευσης τους μετά το κλείσιμο των καταστημάτων (π.χ. 21:00-07:00) θα αύξανε σημαντικά τη διαθέσιμη χωρητικότητα στις πυκνοκατοικημένες περιοχές. Σε αντάλλαγμα, οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μειωμένα δημοτικά τέλη ή φορολογικές ελαφρύνσεις. Αντίστοιχα παραδείγματα λειτουργούν με επιτυχία στο Βερολίνο και τη Βαρκελώνη, όπου τα πάρκινγκ των σούπερ μάρκετ μετατρέπονται σε «νυχτερινά πάρκινγκ κατοίκων».
Κίνητρα για κατασκευαστές νέων πολυκατοικιών

Η δημιουργία επιπλέον θέσεων στάθμευσης μπορεί να ενσωματωθεί στην οικιστική ανάπτυξη μέσω μπόνους δόμησης. Για κάθε θέση πέραν του ελάχιστου υποχρεωτικού αριθμού, να προβλέπεται αύξηση συντελεστή δόμησης έως 5%, όπως εφαρμόζεται ήδη στη Βιέννη, όπου οι κατασκευαστές ενθαρρύνονται να δημιουργούν υπόγειους χώρους στάθμευσης με προσαύξηση όγκου έως 10%.
Φορολογικά και πολεοδομικά κίνητρα
Η μείωση ΕΝΦΙΑ ή δημοτικών τελών για ιδιοκτήτες που διαθέτουν τις θέσεις τους στο κοινό θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο. Επιπλέον, η δυνατότητα προσθήκης υπόγειων ή ημιυπόγειων χώρων στάθμευσης χωρίς προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης θα έδινε ανάσα στις περιοχές με έντονο πρόβλημα.
Αξιοποίηση ανενεργών ιδιωτικών χώρων
Χιλιάδες ιδιωτικοί χώροι στάθμευσης στην Αθήνα παραμένουν ανεκμετάλλευτοι. Η πολιτεία μπορεί να θεσπίσει φορολογικές εκπτώσεις για όσους τους διαθέτουν στο κοινό μέσω συμβάσεων βραχυχρόνιας μίσθωσης ή ψηφιακών εφαρμογών κοινής χρήσης, κατά τα πρότυπα πόλεων όπως η Βιέννη και το Τορόντο.
Διεθνείς πρακτικές και παραδείγματα
Η διεθνής εμπειρία παρέχει πληθώρα επιτυχημένων μοντέλων.
- Στη Στοκχόλμη, η υποχρεωτική πρόβλεψη θέσεων στάθμευσης ανά χρήση συνοδεύεται από εξαιρέσεις για κτίρια με κοινόχρηστα οχήματα.
- Στη Σεούλ, modular υπερυψωμένα πάρκινγκ κατασκευάζονται σε μικρά οικόπεδα με χαμηλό κόστος.
- Στο Μιλάνο, η τεχνολογία των αυτόματων σταθμών (robotic parking towers) δίνει λύσεις σε περιοχές περιορισμένου χώρου.
- Στο Χονγκ Κονγκ, εφαρμόζεται το μέτρο «Mandatory Proof of Parking», που υποχρεώνει κάθε νέο ιδιοκτήτη οχήματος να αποδεικνύει πως διαθέτει θέση στάθμευσης.
- Ενώ στο Παρίσι, τα λεγόμενα «πράσινα πάρκινγκ» συνδυάζουν σταθμεύσεις με πράσινο και ηλιακή ενέργεια, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα.
Η ανάγκη για συντονισμένη στρατηγική

Η εμπειρία των ευρωπαϊκών μητροπόλεων δείχνει ότι η επιτυχία δεν εξαρτάται από μεμονωμένα έργα, αλλά από έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό που συνδυάζει δημόσιες πολιτικές, φορολογικά κίνητρα και ψηφιακές λύσεις. Η Αθήνα χρειάζεται μια τέτοια ολιστική προσέγγιση –με συνεργασία μεταξύ Δήμου, Πολιτείας και ιδιωτικού τομέα–, ώστε το διαχρονικό πρόβλημα στάθμευσης να μετατραπεί σε μοχλό αστικής αναγέννησης.
Η στάθμευση δεν είναι πολυτέλεια· είναι υποδομή. Η διαχείρισή της ορίζει το πώς λειτουργεί μια πόλη, το πώς αναπνέει και το πώς κινείται. Η Αθήνα μπορεί να διδαχτεί από το παράδειγμα άλλων πόλεων και να επενδύσει όχι απλώς σε νέους χώρους στάθμευσης, αλλά σε μια σύγχρονη, βιώσιμη και λειτουργική πόλη, αντάξια των κατοίκων και της ιστορίας της.